Samenvatting aanvankelijk en technisch lezen – M. Welmers – 1 juli
1. Je kunt woorden verdelen in fonemen en grafemen. 2,77%
Fonemen: spraakklank die weergegeven wordt door een grafeem. Het zijn spraakklanken die
betekenisverschil tussen woorden kunnen veroorzaken (/bos/ en /boos/). Er zijn meer
fonemen dan letters (oe, ui, eu, au). Alle fonologische woorden zijn klankzuiver!
Grafemen: letter of lettercombinatie die een spraakklank weergeeft (aa/eu/i/e/ie/ee).
ruik; drie grafemen: r, ui, k.
Klappen: 6 fonemen: k, l, a, p, u, n | 6 grafemen: k, l, a, pp, e, n.
2. Je kunt aangeven of een woord klankzuiver is dan wel geschikt als basiswoord. 5,44%
Klankzuivere woorden: woorden waarin een foneem door het normale grafeem wordt
weergegeven. Woorden waarin bij de uitspraak klanken wegvallen, zoals postbus en zakkam,
zijn niet klankzuiver (de t valt iets weg en de tweede k valt weg). Hetzelfde geldt voor
woorden waarin een overgangsklank wordt uitgesproken, bijvoorbeeld help en kerk.
Wanneer een woord klankzuiver is, kunnen kinderen die woorden het beste leren lezen.
3. Je kunt verschillende leesfasen, werkwijzen en leesvormen typeren en de voor- en
nadelen aangeven. 11,08%
Leesvormen:
Technisch lezen: dit is de vaardigheid om geschreven taal om te zetten in gesproken taal. Dat
kan door hardop voorlezen of door in jezelf te lezen. In beide gevallen gaat het om
decoderen, het kraken van de code van ons schriftsysteem. Bij technisch lezen kun je de
tekst op een natuurlijke manier voorlezen, bepaalde emoties leggen in de manier van
spreken of bepaalde accenten leggen.
Begrijpend lezen: het achterhalen van de betekenis van een tekst. Kinderen die moeite
hebben met het lezen van een tekst komen niet aan het begrijpen van de tekst toe.
Studerend lezen: de lezer moet ook de inhoud van een tekst kunnen vastleggen in een
schema of een samenvatting. Hierbij maak je gebruik van studietechnieken als onderstrepen,
schematiseren en samenvatten.
Belevend lezen: hierbij staat de emotionele betrokkenheid van de lezer bij een tekst
centraal. Het gaat erom dat de lezer in staat is zich in te leven in de personages uit een
verhaal. Het wordt ook wel leesbevordering genoemd.
, Leesfasen:
Voorbereidend lezen: groep 1 en 2. Alle activiteiten waarbij de leerlingen niet zelf lezen,
maar die wel op de een of andere manier kinderen voorbereiden op het lezen. Dit wordt ook
wel beginnende geletterdheid genoemd. De spontane belangstelling van peuters en kleuters
voor het geschreven woord.
Voor technisch lezen: rijmoefening met de juf.
Voor begrijpend lezen: samen praten over wat er te zien is op een poster.
Voor belevend lezen: de juf leest een spannend verhaal voor.
Aanvankelijk lezen: groep 3. De fase waarin de kinderen de foneem-grafeemkoppeling leren.
Het eigen maken van de leestechniek.
Voortgezet lezen: groep 4, 5, 6, 7 en 8. Deze fase begint als de kinderen alle letters kennen.
Hier vallen technisch, begrijpend en belevend lezen onder. Meeste aandacht gaat naar het
begrijpend lezen. Er zijn ook methodes die aan alle drie de leesvormen aandacht besteden.
Leesontwikkeling fasen
Er is nog weinig bekend over de ontwikkeling van het begrijpend lezen. Heel globaal wordt
de leesontwikkeling wel getypeerd door een aantal fasen te onderscheiden in de
geletterdheid van kinderen.
1. Ontluikende geletterdheid
2. Beginnende geletterdheid
3. Gevorderde geletterdheid
Voor elke fase bestaan een aantal werkvormen waarmee de geletterdheid van de kinderen
gestimuleerd kan worden. Hieronder worden een aantal werkvormen beschreven die vaak in
deze fasen van de geletterdheid worden toegepast. Ze kunnen dus ook in andere fasen
worden toegepast.
1. Ontluikende geletterdheid (0 t/m 4)
Leren omgaan met geschreven taal is een spontaan proces. Dit houdt in dat kinderen zelf
geneigd zijn om met letters en taal bezig te gaan. In deze fase kun je dit proces stimuleren
door bijv.:
- Door kinderen al vroeg te confronteren met plaatjes en letters. omdat een kind
plaatjes kan verbinden met zijn/haar leefwereld heeft een kind veel meer plezier in
het lezen/kijken. Hierdoor is een kind eerder geneigd om spelenderwijs bezig te gaan
met lettertekens en de betekenis daarvan.
- Door interactief voorlezen (bijv uit prentenboeken of pictolezen) gaan kinderen
plaatjes koppelen aan klanken en lettertekens. Ook kunnen kinderen vragen stellen
om zich verder te verdiepen in het verhaal. Hierdoor komt de ontwikkeling van de
geletterdheid bij een kind sneller opgang.
- Door kinderen zo vroeg mogelijk te confronteren met letters door bijvoorbeeld
stempelen zijn kinderen eerder geneigd om verschillen te gaan zoeken. Hierdoor
bouwen ze een voorsprong op voor wanneer ze naar de volgende fase gaan.