Introduction
Deze gids is bedoeld om ouders te helpen met het oplossen van problemen die ze hebben met hun
jonge kinderen en om een richtlijn te bieden voor gevoelige, opvoedkundige en competente ouders
die positieve sociale gedragingen in kinderen teweegbrengen als ook zelfvertrouwen. Een aantal
thema’s passeren de revue:
- Promoten van responsief en sensitief ouderschap
Een ouder moet een soort ‘coach’ zijn voor het kind, begrijpen wat het kind kan leren
en hen begeleiden bij het nemen van kleine stapjes in de richting van uiteindelijke
doelen
- Aandachtsregel
Kinderen zullen werken voor de aandacht van hun ouders, of het nou negatieve of
positieve aandacht is
- Kinderen voldoen (niet altijd) aan ouderlijke verwachtingen
Ouders moeten positief denken over hun kind en positieve verwachtingen hebben
over hun toekomst en kunnen
- Geweldloze discipline
Ouders moeten een ethische benadering hebben om hun kinderen discipline bij te
brengen en hen tegelijkertijd liefde schenken
- Acceptatie van het unieke temperament van ieder kind
‘normaal’ is een breed concept wat betreft temperamenten, houd daar rekening mee
- Verantwoord gebruik van ouderlijke macht
Een familie is geen democratie en hoewel het stellen van grenzen voor kinderen
misschien frustrerend is, helpt het hen om zichzelf te beheersen en in hun wensen
rekening te houden met die van anderen
- Oefening baart kunst
Door te oefenen worden ouderlijke vaardigheden makkelijker, tot ze uiteindelijk
automatisch gaan
- Alle kinderen hebben gedragsproblemen
- Alle ouders maken fouten
- Geniet van het ouderschap
Er is geen magische blauwdruk voor ouderschap, iedere situatie is anders
Achtergrond van het boek:
De informatie is gebaseerd op een grote studie van 25 jaar lang met 3000 ouders en daarnaast op
informatie van ouders met kinderen met gedragsproblemen. Hieruit zijn de effectiefste
ouderschapstechnieken ontstaan. Ouders die deze technieken opvolgden, bleken in staat te zijn om
het ongepaste gedrag van hun kinderen te verminderen en hun sociale en emotionele competentie
te vergroten. Ook hebben de ouders geleerd opvoedkundig en sensitief te zijn. Ze voelden zich erna
ook competent en comfortabel met deze strategieën. Let op: deze gids is vooral bedoeld voor relatief
simpele familieproblemen. Bij langdurige, ernstige problematiek is er waarschijnlijk meer hulp nodig
dan dit boek.
De sociale, emotionele en academische ontwikkeling van kinderen is een ongelooflijk proces – net als
de groei en ontwikkeling van ouders! Gun jezelf als ouder de tijd om hiervan te genieten, door te
vertrouwen op je instincten, te leren van je missers, te lachen om je tekortkomingen en door plezier
te hebben met je kinderen.
,Deel 1: De basis voor succesvol ouderschap
H1: Hoe met je kind te spelen
Spelen heeft voordelen voor kinderen op vele manieren: geeft hen kansen om te leren wie ze zijn,
wat ze kunnen doen, en hoe ze moeten relateren naar de buitenwereld. Spel is niet alleen instinctief,
waardoor je er als ouder beter buiten kunt blijven. Nee, ouders kunnen hun kind helpen problemen
op te lossen, ideeën te testen en nieuwe ontdekkingen te doen. Hoe speel je met een kind?
- Laat het kind leiden, geef geen commando’s
- Volg het tempo van het kind, ook al herhalen ze twintig keer dezelfde handeling
- Wees gevoelig voor de aanwijzingen van het kind
- Voorkom machtsstrijd en wees niet bang dat je kind niet leert tegen zijn verlies te kunnen
- Prijs en moedig ideeën en creativiteit van het kind aan
- Moedig emotioneel begrip door fantasie aan
- Wees een waarderend publiek
- Gebruik beschrijvend commentaar (vraag niet ‘Wat voor dier is dat?’, maar zeg ‘Je zet de
auto in de garage, nu kun je tanken’, etc.
- Gebruik academisch coachen om schoolvaardigheden te promoten (zeg bijv. ‘Je zet het
blauwe blok naast het gele vierkant en de paarse driehoek staat bovenop de lange rode
rechthoek.’)
- Gebruik emotiecoaching om emotionele geletterdheid te coachen
- Coach positief samenspel met anderen
- Moedig het onafhankelijk oplossen van problemen door het kind aan
- Geef aandacht aan het spel van het kind
Let op:
Als kinderen destructief spelen, moet er worden ingegrepen. Als het kind ongepast speelt of zich een
beetje misdraagt, kan het beter genegeerd worden tot het zich weer goed gedraagt.
Bereid een kind voor op het naderende einde (van jouw aanwezigheid) van de speeltijd.
H2: Positieve aandacht, bemoediging en prijzen
Verwen je kinderen niet door ze vaak te prijzen?
Nee, kinderen krijgen hierdoor een betere zelfwaardering.
Moeten kinderen weten hoe ze zich moeten gedragen?
Goed gedrag moet beloond worden om het vaker te laten voorkomen: prijzen dus!
Is prijzen manipulatief en nep?
Nee, en hoe vaker je prijst, hoe natuurlijker het wordt. Het is een nieuw gedrag waar je aan moet
wennen.
Moet prijzen bewaard worden voor speciale, erg goede gedragingen?
Nee, focus op het proces naar perfectie en prijs gaandeweg. Prijs niet alleen hetgeen bereikt is.
Moet gedrag eerst veranderen voordat het geprezen kan worden?
Ouders moeten zich focussen op de positieve dingen die hun kinderen doen, waarop kinderen méér
goede gedragingen zullen gaan laten zien.
Wat als het kind niet geprezen wil worden of het niet gelooft?
Zij moeten juist vaker geprezen worden dan ieder ander kind, tot kinderen wat positievere
zelfbeelden beginnen te internaliseren.
, Is het voor sommige ouders moeilijker om hun kind te prijzen dan voor andere ouders?
Ouders die zichzelf ook moeilijk kunnen prijzen, zullen daar ook naar hun kinderen toe meer moeite
mee hebben. Het is ook goed om jezelf als ouder in het bijzijn van je kind te prijzen, zodat het kind
ook leert hoe het zichzelf moet beoordelen en motivaties moet internaliseren (modeling).
Is er een verschil tussen aanmoediging en prijzen?
Kinderen merken geen verschil, dus gebruik beide zo vaak als mogelijk
Hoe prijs je effectiever?
- Wees specifiek
- Prijs gepast (negeer ongewenst gedrag)
- Wees enthousiast
- Combineer prijzen niet met reprimandes (‘Bedankt voor het weggooien van je kauwgom in
de prullenbak, in plaats van het plakken onder de tafel – wat je normaal gesproken doet.’)
- Prijs onmiddellijk
- Leg nadruk op gedragingen die je in je kind wilt aanmoedigen
- Gedrag hoeft niet perfect te zijn om erkenning te verdienen (denk aan shaping!)
- Moedig kinderen aan om zichzelf en anderen ook te prijzen
- Verdubbel de impact (prijs kind in aanwezigheid van andere ouder of door jezelf te prijzen
(modeling, zie eerder))
H3: Tastbare beloningen, aansporingen en vieringen
Tastbare beloningen (die vaak gebruikt worden voor het bereiken van een specifiek, lastig doel)
moeten minder vaak gebruikt worden dan sociale beloningen (die vaak worden gebruikt voor de
kleine stapjes in een nieuw gedrag). Twee manieren om tastbare beloningen te geven:
- Als verrassing, spontaan – uiteraard wel na goed gedrag
- Van te voren met je kind plannen welke gedragingen tot een beloning leiden (bijv. stickers)
Voorbeelden van tastbare beloningen:
- Goedkope spullen
- Speciale privileges thuis (eten kiezen)
- Speciale activiteiten buiten de deur
- Speciale tijd met ouders
Laat kinderen zelf meedenken over hun beloningen!
Deze tastbare beloningen werken alleen als je:
- Motiverende beloningen gebruikt
- Het programma simpel en leuk maakt
- De vooruitgang nauwkeurig bijhoudt
- Doorzet en onmiddellijk een sticker of uiteindelijke beloning regelt
- Het programma herziet als er veranderingen in gedrag en/of beloning optreden
- Duidelijke regels opstelt over welk gedrag beloond zal worden
Doelen stellen:
- Wees duidelijk over gewenst gedrag
- Gebruik kleine stapjes en werk naar grotere doelen
- Zorg voor een goede snelheid in de stappen: begin bijv. met een makkelijk
verdienprogramma en werk toe naar een ingewikkelder programma (shaping, fading)
- Kies een weloverwogen aantal gedragingen, maak het niet te complex
. houd rekening met de frequentie waarin het gedrag voorkomt
. houd rekening met de ontwikkelingsfase waarin je kind zich bevindt
. houd rekening met wat voor jou realistisch uit te voeren is
- Focus op positieve gedragingen (die de negatieve moeten vervangen)