Psychologie
College 1: Grondslagen van de psychologie
College 2: Evolutionaire Basis
College 3: Leren
College 4: Motivatie en Emotie
College 5: Sensatie en Perceptie
College 6: Geheugen en Aandacht
College 7: Redeneren en Intelligentie
College 8: Leven als mens tussen mensen
College 9: Persoonlijkheid
College 10: Studeren
College 11: Responsie
1
,Bijbehorende literatuur
College 1: Grondslagen van de psychologie
Hoofdstuk 1: 2-10
College 2: Evolutionaire Basis
Hoofdstuk 3: 60-62, 62-64, 72-75, 76-77, 79-86, 87-92
College 3: Leren
Hoofdstuk 8: 265-274, 276-286, 291-298
College 4: Motivatie en Emotie
Hoofdstuk 5: 151-154,156-160, 166-172, 174-182
College 5: Sensatie en Perceptie
Hoofstuk 6,7: 191-192, 196-198, 208-218, 220-221, 225-229, 237-244, 251-255
College 6: Geheugen en Aandacht
Hoofdstuk 9: 312-336, 338-345, 348-354
College 7: Redeneren en Intelligentie
Hoofdstuk 10: 360-363, 365–375, 378-384, 386-397,
College 8: Sociale aspecten
Hoofdstuk 12 & 13: 451-456, 458-460, 462-464, 468-470, 472-476, 483-488, 494-497, 499-
500, 503-509, 511-513, 515-518, 522-526, 529-531
College 9: Persoonlijkheid
Hoofdstuk 14: 536, 538, 543-548, 550-560, 562-569
College 10: Studeren
n.v.t.
College 11: Responsie
n.v.t.
2
,College 1: Grondslagen van de psychologie
Definitie psychologie:
Psychologie gaat over hoe gedrag van individuen gemotiveerd is (waarom doet deze
persoon dit?) en de direct waarneembare (bijv. omgevingsfactoren), de privaat
toegankelijke (motieven, wensen, meningen/attitudes, gedachten herinneringen etc.) en
privaat niet-toegankelijke (d.i. onbewuste) processen en toestanden die hierbij een rol spelen
Oorzaken
• Direct waarneembare oorzaak: slachtoffer heeft net een schop uitgedeeld aan Pepe
• Privaat toegankelijke oorzaak: Pepe voelt zich boos of is in een agressieve bui
• Privaat ontoegankelijke oorzaak: zonder dat hij het weet heeft Pepe veel ‘opgekropte
woede’
Waarom psychologie in BW?
• Psychologie is één van de moederwetenschappen van de bewegingswetenschappen
• Leren, waarnemen, motivatie, emotie, de invloed en verhouding met anderen etc. zijn
ook belangrijk voor het menselijk bewegen
• Zie ook o.a.: Motorische controle, Psych. van bew. & inspanning, Waarnemen &
Bewegen, Motorische ontwikkeling, Theoretische kwesties, Neuropsychologie
Grondleggers van de psychologie
• Wilhelm Wundt (1832 – 1920)
Eerste (?) psychologisch laboratorium
Onderzoek naar waarneming en waarnemingsdrempels
Methode: introspectie (vraag proefpersonen naar hun ervaring)
• William James (1842 – 1910)
Onderzoek naar emoties, eigenlijke grondlegger i.p.v. Wilhelm Wundt
Emotie = verandering in het lichaam
Facial feedback hypothese
Voel je je sip? Probeer te lachen! Emotie is immers lichamelijke verandering
Moderne psychologie
Drie uitgangspunten van de moderne psychologie:
1. Fysieke veroorzaking van gedrag
2. Gedrag/ psychische processen worden gevormd door ervaring
3. De machinerie voor gedachten en gedrag (d.w.z. brein, lichaam) is vormgegeven door
natuurlijke selectie
Ad. 1 Fysieke veroorzaking van gedrag
Tot 17e eeuw: mens bestaat uit lichaam (stoffelijk) en ziel (onstoffelijk)
De ziel beïnvloedt het lichaam, maar hoe dan?
- René Descartes
Dieren hebben geen ziel (alleen fysieke oorzaken)
Dus alles wat zowel dieren als mensen doen heeft een fysieke oorzaak!
Dieren hebben geen gedachten, dus die komen uit de ziel
Maar: hoe communiceren ziel en lichaam dan?
Antwoord: in de pijnappelklier/epifyse; N.B.: dit is flauwekul
3
, Fysieke veroorzaking volgens Descartes:
Zintuiglijke waarneming de ziel ziel initieert actie en stuurt de spieren aan.
- Thomas Hobbes (1588-1679)
Er is geen ziel, alleen maar materie
Materialisme
Probleem: is een gedachte ook materie?
Nee? Dan heb je nog steeds een probleem (zie Descartes)
Ja? Dan moet je gedachten en gevoelens dus vanuit materie kunnen verklaren (Maar hoe
dan?)
- Ivan Sechenov
Belangrijke ontwikkelingen in de 19e eeuw (1)
Dieronderzoek: reflexen
Alle gedrag (ook breinmechanismen) zijn reflexen
- Broca en Wernicke
Lokalisatie van functies in het brein
Schade aan bepaalde delen van het brein resulteert in selectieve uitval
Bijvoorbeeld gebieden van Broca (motorisch spraakcentrum) en Wernicke (sensorisch
spraakcentrum) voor taal
Algemeen geaccepteerd idee: gevoelens, gedachten etc. hebben fysieke oorzaken, dat is
belangrijk voor de psychologie omdat het mogelijk maakt om psychologische processen
empirisch te onderzoeken.
Ad 2. Gedrag wordt gevormd door ervaring
- Locke, Berkeley en Hume
Brits empirisme (o.a. Locke, Berkeley en Hume)
Kennis en gedachten worden gevormd door sensorische ervaring
Locke (1632-1704): mens komt als een onbeschreven blad (‘Tabula Rasa’) ter wereld en
worden geheel gevormd door ervaring
Tegenovergestelde van empirisme = nativisme
Nativisme: veel van bepalende menselijke gedachten en motieven zijn aangeboren (o.a. Kant
en von Leibniz)
A priori kennis: aangeboren & A posteriori kennis: aangeleerd
Bijv. aangeboren aanleg voor taal
Debat is nog steeds erg actueel: Nature vs. Nurture debat!
Bijv. is goed kunnen voetballen aangeboren of een kwestie van veel trainen?
Tegenwoordig geloven we dat het allebei een beetje waar is
Zie bijv. college 2 (evolutionaire basis van gedrag) en college 3 (leren)
Ad. 3 Brein en lichaam zijn vormgegeven door natuurlijke selectie
- Charles Darwin
Evolutie: Survival of the fittest (Charles Darwin)
Anatomische/ fysiologische eigenschappen erf je want hebben overlevingswaarde, dit geldt
ook voor bepaalde gedragingen
Verdriet, lachen, boosheid hebben overlevingswaarde en zijn dus (deels) erfelijk
(zie college 2)
4