Mechanismen van Gezondheid en Ziekte | Joris van Doremalen
Neoplasma (MNE)
Het nieuw vormen van weefsel kan helaas verkeerd lopen en dan ontstaan er dus kwaadaardige
cellen. Dit kan uitgroeien tot tumoren. Een ander woord voor kanker is een maligniteit. Benigne is
juist een goedaardige tumor. Premaligne afwijkingen zijn nog niet de basaalmembraan
doorgedrongen en kunnen in tegenstelling tot maligne afwijkingen niet metastaseren. Metastaseren
wil zeggen dat een primaire tumor uitgezaaid is tot andere organen. Onder normale omstandigheden
is er een evenwicht tussen celaanmaak en celverlies. Celaanmaak vindt plaats door celdeling (mitose)
en celverlies vindt vooral plaats door geprogrammeerde celdood (apoptose). In de normale
darmmucosa kun je geregeld mitosen en apoptotische cellen vinden, omdat darmweefsel elke 5
dagen vernieuwd wordt. Necrose is ongecontroleerde celdood. Dit komt frequent voor in maligne
tumoren, omdat de bloedvoorziening ontoereikend is om de vele cellen van de benodigde
voedingsstoffen te voorzien.
Dysplasie is een abnormale groei of ontwikkeling van cellen. Als de dysplasie beginnend is, wordt het
laaggradig genoemd. Laaggradige dysplasie kan overgaan in hooggradige dysplasie of in een
carcinoom. We spreken van een carcinoom als epitheliale cellen vanuit de mucosa door de
basaalmembraan heen groeien en infiltreren in de submucosa, de spierwand en het vetweefsel.
Oncogenen en tumorsuppressorgenen
Er zijn twee typen genen die bijdragen aan het tumorproces: oncogenen en tumorsuppressorgenen.
Een oncogen is een proto-oncogen dat mutaties is ondergaan, het is de actieve vorm. Iedereen heeft
deze proto-oncogenen, want het zijn normaal voorkomende genen die te maken hebben met
celgroei en celdeling. Daartegenover is een tumorsuppressorgen (TSG) een gen dat onbeperkte
deling tegengaat. Als hier een mutatie in komt, wordt het gen inactief, het is de inactieve vorm.
Oncogenen
Een erg specifieke mutatie in één allel zorgt voor een dominant fenotype van het oncogen. Deze
oncogenen maken een cel zelfstandig in het aansturen van zijn celgroei. Dit kunnen ze op
verschillende manieren doen:
- Secretie van groeifactoren
- Activatie van receptoren in de celwand, zonder bijkomst van een groeifactor
- Activatie van intracellulaire signaleringsmoleculen
- Transcriptie factoren
- Componenten van de celcyclus van het controle netwerk
Oncogen activatie kan ontstaan door een deletie of puntmutatie in het coderende gen. Hierdoor krijg
je een hyperactief eiwit in normale hoeveelheden. Een bekend voorbeeld hiervan is RAS activatie.
Het RAS-eiwit zorgt voor signaaltransductie van de cel naar de nucleus. Het is een GTPase. Als het
gebonden is aan GDP is het geïnactiveerd en aan GTP is het geactiveerd. Normaal is het RAS-eiwit
inactief. Wanneer een ligand bindt aan EGFR, wordt GEF (GDP-exchange factor) geactiveerd. Deze
kan de GDP van RAS afhalen, waardoor er een GTP bindt en RAS actief wordt. Vervolgens geeft RAS
signalen af dat er groeifactoren moeten worden geproduceerd. Het eiwit GAP (GTPase activating
protein) kan binden aan RAS en daarbij de GTP omzetten in GDP (defosforylering), waardoor RAS
inactief wordt. Als er in RAS een oncogen mutatie is, kan GAP niet meer binden, waardoor RAS altijd
actief is en signalen af blijft geven die groei stimuleren. Targeted therapy is gericht op een speciale
pathway. Cetuximab is een anti-EGFR-therapie, maar zal hier geen effect hebben. Dat komt door dat
RAS door de mutatie actief blijft en EGFR daar dus geen effect op heeft.
31
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JorisVD. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.