MONDZIEKTEN EN MONDHEELKUNDE
H1: EMBRYOLOGIE VAN HET GELAAT
EXAMENVRAGEN:
1. Keratocyste→ verschil tussen genetisch en niet genetisch
2. Aandoeningen in de mond zichtbaar vooraleer elders zichtbaar
3. Definities: Schisis, Dysplasie, Stenose, Spleten, Dysostosis, Synostosis, Dyschondrosis
4. Pierre Robin sequentie
5. Wat wil je het liefst als kindje: geïsoleerde gehemelte schisis of een complete schisis
6. Vroegtijdige sluiting van de mid-palatinale sutuur
INLEIDING
TIJDSCHAAL VAN CONCEPTIE TOT GEBOORTE (VARIABILITEIT IN #WEKEN LITERATUUR)
• Fase blastocyst
• Fase embryo: >3-4w
• Fase foetus: >9 -10w
• Geboorte van kind
EMBRYONALE PERIODE
1. Vroeg embryonale periode
• ≤17mm kop-stuitlengte
• Kenmerken
- Vormveranderingen embryo
- Bevat fusieprocessen en geprogrammeerde celdood
• Kiemlagen
- Ectoderm: Vormt epidermis en zenuwstelsel
- Endoderm: Vormt GI en respiratoir stelsel
- Mesoderm: Vormt BW en spierweefsel
2. Laat embryonale periode
• ≥17 mm kop-stuiglengte
• Differentiatieprocessen in mesoderm
3. Indien snelle orofaciale ontwikkeling
• Forsere ontwikkeling craniale gedeelte van embryonale plaat dan caudaalgedeelteà peervormige embryo
TERATOLOGIE
= Studie geboortedefecten
A. 0-2w: Minder gevoelig voor spontane abortus
B. 3-8w: Meest gevoelig (meest gevoelig om teratogene
effecten op te lopen)
C. 9-38w: Minder gevoelig voor ontstaan defecten
1
, ONTWIKKELING VAN NOTOCHORD, NEURALE BUIS EN NEURALE LIJST
EX: Bespreek 2 tijdelijke structuren die belang hebben in embryologie van craniofaciaal gebied (notochord en NLC)
SIGNAALMOLECULEN
15-18d
• Migratie primitieve noduscellen naar craniaal naar buccopharyngeale membraanàontwikkeling notochordiale
plaat
• Vouwen notorchordiale plaat àvorming holle cylinder à vorming notochord
19d
• Sturen signalen naar ectoderm vanuit notochord àdifferentiatie ectoderm tot neuro-ectoderm à vorming
neurale plaat
O.a. vorming sonic hedgehog (SHH)
A. Sonic hedgehog signaling pathway (SHSP): Verloop
• Patched inactiveert smoothened
• Indien SHH aanwezig à binding aan patched àloslaten smoothened àactivering genexpressie
• Binding cyclopamine aan smoothened à inhibitie SHSP
B. Secretie door notochord
• Bij regressie notochord à inactivatie status SHSP voor rest van leven
C. Functie
Vorming eerste kiewboog: Via signalen voor symmetrie, patroonvorming en segmentatie
D. Bij genmutaties of toxische medicatie
• Indien defect bij kinderen à holoprosencefalie à 2 hersenhelften
• Indien reactivatie SHSP bij volwassenen à kankers à evt.medicatie (cyclopamine) voor terug inactivatie
Vorming neurale groeve uit neuro-ectoderm à start invaginatie à vorming neurale buis
20d
Bij contact neurale groeve en ectoderm à vorming neurale lijst
2
,21d
Neurale lijstcellen (NLC)
A. Verloop
• Maken zich los van neurale groeveà vormen neurale buis en celaggregaten van neurale lijst
B. Vorming van
• Dorsale hoorn
• Autonome ganglia
• BW van gelaat
• Craniofaciale skelet
• Gliale cellen
• Schwanncellen
• Medulle van de bijnier
• Tandbestanddelen (NIET glazuur)
C. Zijn pluripotente stamcellen
• Neurale lijst is tijdelijke structuur
• Afgeleid van mesectodermale of ectomesenchymale cellen à Soms als afzonderlijke kiemlaag beschouwd
Neurocristopathie= Afwijking tijdens migratie van NLC tijdens embryogenese à Bv. Neuroblastoom,
cleidocraniale dysplasie,…
24-25d
• Sluiten neuroporen + groei en differentiatie neurale buis à vorming CZS
• Differentiatie mesoderm axiaal van notochordà vorming somietparen
• Omringen notochordà vormen wervelkolomà verdwijnen notochordàachterblijven nucleus pulposus
• ! Blijft notochord toch persisteren à aanleiding tot vorming chordoma’s, kunnen latere leeftijd ontaarden
ZINTUIGEN EN ZENUWVORMING
Placode
• Verdikt ectodermà ontwikkelt tot sensorisch orgaan/zintuigen of ganglion
• Ontstaan uit pre-placodische smalle ectodermale band
Trigeminale placoden
• Vormt sensorisch gedeelte van n. trigeminus tot aan sensorisch gedeelte van ganglion van Gasser
• Vormt sensorische neuronen (van huid, gelaat, kaakbeenderen en tanden)
• Vormt sensorisch deel ganglion Gasser
Nc. Mesencephalicus (van de n. trigeminus)
Wordt als 1ste structuur gevormd vanuit NLC à de rest vanuit perifeer trigeminaal zenuwstelsel uit placodes
• Bezenuwing OK (sensorisch)
• Mechanosensorische informatie vanuit PDL, kauwspieren en extra- oculaire spieren overbrengen naar
motorische nc. Van n. trigeminus projecteren
3
, Prosencephalon (voorbrein)
Week 3: grootste deel van het gelaat bestaat uit prosencephalon
- Membraan: bestaat uit:
- à Ectoderm aan buitenkant
- àEndoderm aan binnenzijde
• 4w: ontstaan BV uit hart àlopen door iedere branchiale boog
NEUS EN GEHEMELTE
Verloop
• Opsplitsing proc.nasofrontalis in proc.nasalis medialis en lateralisà hiertussen diepe nasale groeven
• 5-6w : vergroeiing proc. maxillaris en proc. nasalis medialis à vorming uitwendige neusgatenà
onvolledige afscheiding tussen neus en mondholte
• 8w: vorming uitstulpingen lateraal in stomodeum op proc. maxillaris à vergroeien uitstulpingenà
vorming hard en week verhemelte
Palatum
EX: Het finaal palatum bestaat uit fusie van 3 delen, welke?
• Primair palatum: sluit rond 5-8w: vanuit proc. nasalis medialis à van achter naar voren
• Secundair palatum: sluit rond 8-12w: vanuit proc. maxillaris à van voor naar achter
• Definief palatum bij 12w: vanuit primair- en secundair palatum en neusseptum
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper femkeTHK. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €49,49. Je zit daarna nergens aan vast.