Persoonlijkheidspsychologie
Hoorcollege 1
Psychologie van verschillen tussen mensen = persoonlijkheidspsychologie
Over je persoonlijkheid.
Verschillen: waar komt dat vandaan? Biologie, opvoeding, plek waar je woont…..
Kennisdomeinen
- Trekkendomein (dispositional)
- Biologische domein (biological)
- Intrapsychische domein (intrapsychic)
- Cognitieve-fenomenologische domein (cognitive-experiental)
- Sociaal-cultureel domein (social en cultural)
- Aanpassingsdomein (adjustment)
Tentamenstof:
Alle slides, hoorcollege’s
Alle hoofdstukken boek behalve 9, 10, 13 en 18
Persoonlijkheidspsychologie:
Individuele verschillen. In hokjes stoppen, begrijpen en vergelijken.
Allerlei toepassingsgebieden
1. Organisatie en bedrijven: testen, wat is de beste collega
2. School/onderwijs: hoe leer je, beste manier/tijd om te leren
3. Klinische psychologie: angstig vs angststoornis, psychopathologie: extreme van een normale
persoonlijkheidstrek
4. Sociale psychologie: weten wie je onderzoekt (big five onderzoeken bij élk onderzoek)
5. Neuro/biopsychologie:
Persoonlijkheidspsychologie = bruggenbouwer
Weten van biologie van lichaam
Weten van leren, leereffecten
Sociale groep en omgeving waarin je woont
Beïnvloed je persoonlijkheid
Persoonlijkheidspsychologie in het dagelijks leven.
In testen
In de media zie je onderzoeken (persoonlijkheid en gedrag)
Doelen pp
- Wat zijn de verschillen: interesses, nervositeit, agressie, openheid, etc.
- Waar komen de verschillen vandaan, waarom verschillen mensen: hoe zit persoonlijkheid in
elkaar, wat zijn de bouwstenen
3 niveau’s van analyse
- Human nature level: ieder mens is.. ..zoals iedereen (iedereen kent jaloezie)
- Individual / group difference: ieder mens is.. ..zoals sommige anderen (iedereen reageert
anders in dezelfde situatie; bv achtbaan)
- Individual / uniqueness level: ieder mens is.. ..zoals niemand anders (iedereen is uniek)
,Individuele vs collectieve benadering van persoonlijkheid
- Nomothetisch: formuleer principes die in het algemeen voor iedereen kunnen gelden.
Eenwettig. Maar: nomothetische uitspraken zeggen niks over het individu (bv gemiddeld zijn
vrouwen 1,72m, maar niet elke vrouw is dan dus 1,72m)
- Idiografisch: focus op het individu voor individuele gevallen te bestuderen.
Wetenschappers en clinici grote moeilijkheid om elkaar te begrijpen.
Verklaringen van gedrag:
- Proximale verklaringen: dichtbij, factoren die in de tijd min of meer samengaan met te
verklaren verschillen (hier en nu verklaringen)
- Distale verklaringen: ver weg, factoren die verderaf liggen in de tijd (uit eigen
levensgeschiedenis of dei eigen levensgeschiedenis overstijgen)
Persoonlijkheid: persoonlijkheid refereert naar langdurige patronen van gedachten, gevoelens,
motivatie en gedrag die in verschillende situaties worden geuit.
- Stabiel over tijd
- Consistent over situaties
, Hoorcollege 2
Definitie persoonlijkheid: een verzameling psychologische kenmerken (of trekken; personality traits)
en psychologische mechanismen die een individu typeren, die op een relatief duurzame manier
georganiseerd zijn, en die de interactie van een persoon met en diens aanpassingen aan zijn
omgeving beïnvloedt.
Persoonlijkheid is stabiel over de tijd, afhankelijk van wat je meemaakt zijn er wel fluctuaties.
Verzameling van psychologische kenmerken
- Hoeveel trekken zijn er en hoe hangen ze met elkaar samen? Taxonomie ontstaat
(verzameling van trekken die met elkaar samenhangen – hetzelfde waarneembare gedrag kan
verschillende oorzaken hebben, oorzaak ligt aan de andere persoonlijkheidstrekken)
- Welke zijn het meest belangrijk?
- Hoe komen ze tot stand en waar komen ze vandaan? Evolutie, biologie, cultuur, interactie van
alles bij elkaar
- Wat hangt samen met, en zijn de gevolgen van het hebben van een trek?
En psychologische mechanismen
- Informatieverwerkingsstrategieën: input beslissingsregel output
o Extraversie vs introversie: kijken anders naar de wereld
Die een individu typeren
- Het gaat om eigenschappen waarop mensen van elkaar verschillen; bv spanning voor
tentamen heeft iedereen (iedereen ervaart deze spanning), maar wanneer je deze spanning
altijd ervaart, elke dag, in elke situatie, dan typeert deze eigenschap jou.
Die op een relatief duurzame manier georganiseerd zijn
- Geen willekeurige set rekken en mechanismen
- Op coherente wijze aan elkaar gelinkt
- Consistent over tijd en situaties
En die de interactie van persoon met omgeving
- Niet in vacuüm, maar in sociale context : altijd omgeven voor mensen, interacteren met
elkaar, passen aan aan elkaar
- Perceptie, selectie, evocatie, manipulatie
En diens aanpassing
- Het behalen van doelen en het omgaan en aanpassen aan de dagelijkse taken, uitdagingen en
problemen
- Gedrag wat dysfunctioneel lijkt, kan toch functioneel zijn
Aan de omgeving
- Sociale en fysieke omgeving daagt mensen uit tot gepaste reactie
- Iemand kan daarin slagen of falen
Beïnvloedt
- Onze persoonlijkheid bepaalt ten dele
o Hoe we ons gedragen
o Hoe we ons voelen
o Hoe we over onszelf denken
o Hoe we over anderen denken
o Welke omgevingen we selecteren