Hoofdstuk 1: wat is differentiëren?
1.1waarom dit boek?
Elke docent heeft met verschillen tussen leerlingen te maken. Leerlingen kunnen
verschillen in:
Indirecte kenmerken (sekse en sociaal mileu)
Algemeen psychologische kenmerken (intelligentie)
Directe kenmerken (prestaties, leervoorkeuren, interesse, motivatie)
Docenten hebben behoefte aan praktische handvatten voor differentiatie. Sommige
docenten experimenteren hier al mee, maar doen dat vaak intuïtief. Dit boek wil in de
behoefte van differentiatie voorzien, vol bouwstenen om differentiatie in uw lessen
vorm te geven.
1.2 definitie: wat is differentiëren?
Differentiëren is het bewust en doelgericht aanbrengen van verschillen in instructie,
verwerking en leertijd binnen een groep of klas leerlingen, op basis van onder andere
hun prestaties, beheersingsniveau, leervoorkeur, interesse, motivatie en tempo.
Enkele belangrijke termen in deze definitie zijn:
Bewust de lessen worden goed voorbereid
Doelgericht u stelt scherpe doelen en werkt met meerdere doelen
Heterogeen er bestaan veel combinatieklassen
Prestaties differentiatie gebeurt vaak op basis van prestaties
Dit boek zal zich vooral focussen op interne differentiatie, differentiatie binnen een
klas. Maar natuurlijk vindt er ook externe differentiatie plaats, buiten het klaslokaal.
Differentiëren kan op verschillende manieren. We maken onderscheid tussen
divergente en convergente differentiatie.
Divergentie differentiatie is afgestemd op individuele leerlingen. De docent moet
individuele doelen, leerlijnen en het aanbod goed kennen om goed te kunnen
aansluiten bij de behoefte van individuele leerlingen. De term “gepersonaliseerd
leren” sluit aan bij deze manier van werken.
Convergentie differentiatie gaat ervanuit dat de hele groep dezelfde doelen behaalt.
Zwakkere leerlingen krijgen extra instructie en begeleiding en snellere leerlingen
krijgen extra verwerkingsopdrachten. De les eindigt en begint gezamenlijk. Op
traditionele scholen komt deze vorm van differentiatie vaker voor.
1.3 de winst van differentiëren
Als u recht wilt doen aan verschillen tussen leerlingen en het maximale uit hen wil
halen, valt er veel winst te behalen met gedifferentieerd lesgeven. Enkele ervaringen
van docenten die dit hebben toegepast zijn:
- Leerlingen zijn enthousiaster
- Ik ga bewuster met lesstof om
- Ik had tijd om te coachen
1
,Wat kunt u verwachten als u gaat differentiëren?
- Lesvoorbereiding u bereidt uw lessen beter/anders voor.
- Efficiënte lessen uw lessen worden efficiënter dan voorheen.
- Methodeonafhankelijk de methode wordt meer ondersteunend dan leidend.
- Lesdoelen stellen u stelt meerdere lesdoelen, voor verschillende leerlingen.
- Opbrengstgericht werken u gebruikt data van leerlingen om lessen vorm te
geven.
- Klassenmanagement door differentiatie kunt u problemen met
klassenmanagement voorkomen. Omdat u minder klassikaal werkt hoeft u
minder te trekken aan leerlingen met een kleine spanningsboog.
2
, Hoofdstuk 2: differentiatie staat op de agenda: actuele
beleidsontwikkelingen
2.1 de inspectie van het onderwijs
Sinds 2017 is de onderwijsinspectie anders naar scholen gaan kijken. Voor
differentiatie is vooral OP3 (onderwijsproces) van belang. Dat ziet er ongeveer zo uit:
OP3: didactisch handelen
Basiskwaliteit:
Leraren plannen en structureren hun handelen met behulp van informatie die zij
over leerlingen hebben. Zij zorgen dat het niveau past bij het beoogde eindniveau
van leerlingen en creëren een klimaat waarbij leerlingen actief en betrokken zijn,
afhankelijk van hun behoeften.
Eigen aspecten van kwaliteit:
Welke opdracht heeft de school opgenomen in het leerplan en hoe realiseer je die?
Hoge verwachtingen voor leerlingen
Feedback geven aan leerlingen
Reflectie op leren door leerlingen
Evalueren van gestelde doelen met leerlingen
Moderne leermiddelen
Toelichting wettelijke eisen:
Voor een ononderbroken ontwikkeling is het nodig dat onderwijs aansluit bij het
ontwikkelingsniveau van de leerling. Daar gelden de volgende voorwaarden voor:
Er is sprake van een klimaat dat leren mogelijk maakt
De uitleg is helder
De les verloopt gestructureerd
Het niveau sluit aan bij de leerling en past bij het te halen eindniveau
2.2 ambities van het ministerie van OCW en de VO-raad
Gezamenlijke ambities ministerie van OWC en VO-raad:
1: de leerling centraal
Leerlingen worden op hun niveau zinvol uitgedaagd om een zo goed mogelijk
resultaat te bereiken.
2: eigentijds onderwijs
Men ziet ICT als een middel om maatwerk en gepersonaliseerd leren te realiseren.
3: brede vorming
Naast cognitieve vaardigheden moet het onderwijs zich ook richten op
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper babettesophie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.