Allesomvattende samenvatting veiligheid, terrorisme en mensenrechten
188 views 7 purchases
Module
Veiligheid, terrorisme en mensenrechten (007160)
Institution
Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Dit is een allesomvattende samenvatting van alle lessen van het vak veiligheid, terrorisme en mensenrechten gedoceerd door Maarten Colette. Alle gastcolleges zijn hier volledig in verwerkt. Het lezen van de literatuur en het studeren van deze samenvatting zou ruimschoots voldoende moeten zijn om t...
VEILIGHEID, TERRORISME
EN MENSENRECHTEN
TITULARIS: MAARTEN COLETTE
,LES 1
Inleidende informatie / inleiding
- Literatuur zelfstudie (EXAMENSTOF)
o 4 teksten :
Garland – The limits of the sovereign state
Luban – Liberalism, torture and the ticking bomb
Scheffer – Is terrorism morally distinctive?
Zedner – Too much security?
- Lesopnames worden om de 2 weken offline gehaald
- Herhaling ‘strafbare poging’
o Intentie
o Begin van uitvoering
o Onderbreking van uitvoering door omstandigheden buiten de wil van de dader
- 4 gastcolleges (er zullen lesopnames zijn)
o Sofie Royer
Veiligheid in verhouding tot het recht op privéleven (privacy)
Net widening effect
Vb. gebruik van slimme camera’s die ontworpen zijn om
terroristen te vangen, worden nu gebruikt om mensen te vangen
die sms’n achter het stuur
Vb. opleving van het PLF-formulier (Passagier Lokalisatie
Formulier) ontstaan in context van de epidemie, wordt nu
gebruikt in de gewone wereld zonder Covid
o Paul Ponsaers
Zal het hebben over Islamitische Staat en de vraag of we daarnaar
moeten kijken als een vorm van terrorisme of als oorlogsmisdaden
Dabiq = tijdschrift van IS kan interessant zijn om eens op te zoeken
o Ward Yperman
Doctoreert over terrorisme in verhouding tot het recht op vrijheid in art.
5 EVRM
EVRM heeft 2 functies schildfuncties (basisrechten die burgers
in bescherming nemen tegen de Staat) en zwaardfuncties
(positieve verplichtingen – Staat moet zich niet enkel onthouden
maar ook bepaalde dingen doen om je basisrechten te laten
verwezenlijken)
o Deze functies zijn interessant in het kader van terrorisme
o Brigitte Herremans
Heeft proefschrift gemaakt over transitional justice (overgangsjustitie)
Zal gaan over universele jurisdictie (overgangsjustitie) in de context van
de Syrische burgeroorlog
1
, - Exameninformatie les 7/12
o Meerkeuze examen
4 meerkeuzevragen over elke te bestuderen tekst (4 x 4 punten = 16
punten)
4 vragen over gastcolleges (4 x 1 punt = 4 punten)
= 20 punten – meerkeuzevragen – geen gokcorrectie
o Waarschijnlijk 24/1 om 9u
- Begrip “postmoderniteit / laatmoderniteit”
o = het ongeloof aan grote vertellingen, het idee achter postmodernisme is dat er
verschillende vormen van “weten” zijn
- Doelstellingen reflectievak
o Nadenken over menselijkheid en onmenselijkheid van veiligheidszorg – hoe ver
moeten en kunnen overheden gaan
o “Warning”: veiligheid = controversieel thema
- Dit vak gaat over “PUBLIEKE veiligheid”
o = manier waarop een OH aan ordening van het maatschappelijk verkeer tracht te
doen
o Is veiligheid een recht? Is het zelf een grondrecht of een mensenrecht?
o Discussie: in hoeverre verdraag ik inperking van mijn vrijheid om de veiligheid van
andere te beschermen vb. mondmaskerplicht
- “veiligheid als semantisch sleepnet” veiligheid is een obsessie geworden verschillende
verklaringen daarvoor :
o Cultuurfilosofisch
Maatschappij geëvolueerd naar samenleving waarin de
levensomstandigheden artefacten zijn geworden
Wanneer er iets misloopt in onze samenleving of er is schade dan accepteren
we dat veel minder makkelijk dan wanneer de schade niet is ontsproten aan
onze artefacten (mensen, instituties)
Vb. natuurlijke lotsbeschikkingen (storm, aardbeving) accepteren
we makkelijker
Menselijke artefacten (alles wat de mens voortbrengt) vb.
technologische ontwikkelingen, Covid, hyperconnectiviteit
toegenomen onveiligheidsgevoel
o Cultuursociologisch
Moderniseringsproces/civilisatieproces sinds Middeleeuwen tot nu
gaandeweg ontwikkeling van veiligheidszorg waarbij gedecentraliseerde
geweldsuitoefening steeds meer gecentraliseerd wordt (geweldsmonopolie
OH)
o Etymologisch
2
, Veiligheid komt van het Middelnederlandse begrip ‘fehlig’ dat hetzelfde
betekent als ‘afgedekt/beschut’
Middeleeuwen veiligheid transactioneel karakter veiligheid in ruil voor
economische productie
Dat karakter telt op heden ook nog want OH vraagt in ruil voor
veiligheid gehoorzaamheid van de burger
o Rechtsfilosofisch
Hobbes : als je mensen vrijlaat in de natuurtoestand is het resultaat de oorlog
van allen tegen allen – bezitshonger van mensen is grenzeloos – als Staat niet
voor veiligheidszorg zorgt dan wordt dat leven altijd bedreigd en ken je geen
vorm van veiligheid als mens
Die natuurtoestand is een hypothetisch product om de Staat en de
handhaving van het wettenrecht te rechtvaardigen
Vanaf Locke en Rousseau ligt het accent steeds meer op de democratische
legitimatie van die veiligheidszorg – meer aandacht voor andere belangen,
vooral de bescherming van rechten en vrijheden
Die zorg voor veiligheid wordt vanaf dan een soort van dubbel
karakter
o Aan de ene kant een verplichting om te zorgen voor
veiligheid in de zin van criminaliteit (criminelen vangen) –
instrumentaliteit van het recht
o Aan de andere kant dat de OH haar macht niet mag
misbruiken tijdens de criminaliteitsbestrijding en
veiligheidszorg – rechtsbescherming
Praktijk : Pendelbeweging ene periode meer nadruk op inperking
overheidsmacht, andere tijden meer nadruk op veiligheidszorg (vb. na
terroristische aanslag en burgers accepteren meer dat er inbreuken gemaakt
worden op hun rechten en vrijheden)
3
,LES 2
“Terrorisme”
- Aan het gebruik van deze term kleven er zware consequenties
o Materieelrechtelijk gevolg: hogere bestraffingsschuif dan de misdadiger van gemeen
recht
o Formeelrechtelijk gevolg: loodzwaar strafrechtelijk apparaat
vb. minder strenge toetsingscriteria voor het afgeven van een aanhoudingsmandaat
je kan iemand veel sneller van zijn vrijheid beroven dan bij een misdrijf van
gemeen recht
- Terrorisme = veelkoppige draak want de term bestaat in veel verschillende samenstellingen
verschillende vormen van terrorisme:
o Narcoterrorisme
Kan gaan over de financiering van terrorisme op basis van drugshandel of het
gebruik van terroristische middelen door drugshandelaars
Vb. Colombia in de jaren ’80 (Pablo Escobar) – 1989 terroristische aanslag die
kadert binnen druggerelateerd geweld met 110 overlijdens
Vb. vandaag de dag wijzen verschillende mensenrechtenorganisaties banden
aan tussen het Syrische Assad regime en de drugsmaffia – meer specifiek in
de amfetamine Captagon
o Staatsterrorisme
Historisch voorbeeld (Jakobijnen): om de Franse Revolutie te bestendigen
wordt in Frankrijk de guillotine ingesteld door de Jakobijnen
Recenter voorbeeld (Syrische context) sinds 2011 zijn 30.000 mensen
gefolterd in het door het Assad-regime gecontroleerde detentiecentrum
o Separatistisch terrorisme
Vb. Baskische afscheidingsbeweging ETA
o Stochastisch terrorisme
Betekent dat de kans op een terroristische aanslag toeneemt als er in een
samenleving grote stromingen van radicaal gedachtegoed rondgaan dan
neemt de statistische waarschijnlijkheid dat iemand zich geroepen voelt om
de daad bij het woord te voegen toe
o Dierenrechtenextremisme
Gewelddadige acties plegen voor bescherming van dierenrechten
o Eco-terrorisme
Gebruik van ongeoorloofd geweld in functie van klimatologische
doelstellingen
o Jihadistisch terrorisme
Plegen van terroristische misdrijven die passen in het streven naar de
mondiale heerschappij van de Islam en dus de oprichting van een
Islamitische Staat
o Rechtsextremisme
Zit in de lift sinds een aantal jaar – in de literatuur is een nieuw hyperradicaal
figuur ontwikkeld de operationele eenling
4
, = persoon die de terroristische daad alleen begaat maar het
gedachtegoed van zo’n persoon kan zich wel verhouden tot andere
gemeenschappen
Eenlingen zijn vaak moeilijker op te sporen dan leden van een
terroristische organisatie – daarom is het ook belangrijk om de
complexiteit van de motieven te proberen doorgronden
o Vaak lijkt er sprake te zijn van 3 ‘R’s als motief
Revenge (wraak)
Renown (roem/erkenning)
Reaction (iemand pleegt de daad om iets uit te lokken)
Soms nog een 4de ‘R’
Redemption (radicale verlossing)
o …
Terroristische aanval van Hamas (Palestijnse Islamitische verzetsbeweging) op Israël
- Zinvol om terug te kijken naar de lessen die we getrokken hebben uit 9/11 om zo meer grip te
krijgen op de toekomst en op de recente ontwikkelingen in het Palestijns-Israëlisch conflict
want dezelfde fouten liggen altijd op de loer
o In verhouding tot 9/11 denkt de prof dat er 2 grote vergissingen komen bovendrijven:
Grote onderschatting
Ossama Bin Laden wordt gezien als het meesterbrein van 9/11 en hij stond al
lang op de radar van de Amerikaanse inlichtingendiensten, maar alsnog
gaven ze hem niet de aandacht die hij ‘verdiende’ – er waren eerdere
aanslagen maar de inlichtingendiensten misten de alertheid om een nieuwe
aanslag te voorkomen, hoewel ze die hadden kunnen voorzien
Eens kijken naar de eerste 15 minuten van de documentaire “Fahrenheit 9/11”
Grote overschatting
Onderschatting slaat over in overschatting. President Bush verklaart de
oorlog aan de terroristen. Bush gaat Afghanistan (omdat de Taliban weigerde
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rechtencrimivub. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for £15.84. You're not tied to anything after your purchase.
