Hoofdstuk 2: Mechanisering en doelgerichtheid
Een vraag die gesteld kan worden is: “Waarom is deze rots puntig?”. Er zijn verschillende
antwoordmogelijkheden:
A. Omdat water en wind de botte kanten hebben weggespoeld en weggeblazen
B. Om ervoor te zorgen dat er geen dieren bovenop de rots komen rusten
C. Om dieren de mogelijkheid te geven zich tegen de rots te komen schuren als ze jeuk hebben
De overgrote meerderheid zal antwoord A kiezen, dit is namelijk het evidente antwoord. Heel jonge
kinderen zullen juist voor antwoord B of C kiezen. Want, A kan gekozen worden als een variant op B
en C: De wind en het water hebben de dieren juist geholpen om op de rots te rusten en te kunnen
schuren. Antwoord A is een mechanistisch antwoord; Antwoorden B en C zijn teleologische
antwoorden.
De weg van de teleologie
Aristoteles
Aristoteles was een heel belangrijke filosoof. Echter, toentertijd waren de verschillende
wetenschappen nog niet afgesplitst van de wijsbegeerte. Aristoteles denkt na over hoe je een goede
grip kunt krijgen op de levende en de niet-levende werkelijkheid, met andere woorden: Hoe je op
een goede manier kan verklaren wat de oorzaken zijn van de veranderingen op de wereld. Hij geeft
een viertal verschillende soorten oorzaken van veranderingen op de wereld:
1. Materiële oorzaak, dus de materie waaruit iets bestaat
2. Formele oorzaak, dus de vorm van datgene
3. Efficiënte oorzaak, ook wel de mechanische oorzaak genoemd
4. Finale oorzaak, dit is in verband met teleologie. ‘Finaal’ gaat over het ‘einde’, ofwel het
‘doel’. Finaal betekent hier dat de uiteindelijke oorzaak ook de belangrijkste oorzaak is in de
wetenschappelijke verklaring. Het is de oorzaak die ons een diep grondig begrip in de
werkelijkheid opgeeft, als je die al kan identificeren
Het doel van iets, is dat waarnaar de bewegingen streven. De bewegingen van niet-levende objecten
zijn doelgericht, vanuit een bepaald streven. Bijvoorbeeld: De prof laat een pointer vallen. Aristoteles
zegt hierover dat het streven van deze pointer is om naar beneden te gaan, dus dit is ook het doel
van de pointer. Aristoteles maakt een onderscheid tussen natuurlijke en onnatuurlijke beweging.
Wanneer de pointer naar beneden gaat, is dit een natuurlijke beweging, maar wanneer de pointer
omhoog wordt gegooid, is dit een onnatuurlijke beweging. De pointer maakt deze onnatuurlijke
beweging nooit uit zichzelf. Een ander object of organisme werkt in op deze pointer waardoor de
pointer een onnatuurlijke beweging kan maken. Maar, wanneer de invloed van het vreemde object
(of organisme) is uitgewerkt, dan wordt opnieuw de natuurlijke beweging ingezet: de pointer gaat
naar beneden. Want, de pointer streeft naar zijn doel. Maar wat is zijn doel? Objecten streven naar
een perfect object van die soort te zijn, dus streven naar perfectie. Een object stopt met bewegen
wanneer het object zijn natuurlijke plaats bereikt heeft. Aristoteles: “Wordt de kosmos in beweging
gebracht door te streven naar perfectie?” De perfectie van de kosmos is een onbewogen beweger:
Omdat de kosmos zelf perfect is, hoeft het niet meer te bewegen. Voor Aristoteles is de beweging op
deze aarde begrepen door analogie met de beweging van het levende. Met andere woorden: De
beweging van het levende staat model voor beweging van het niet-levende. Dit is de teleologische
manier van Aristoteles om te denken en te redeneren. De teleologie is de leer van de verschillende
doelen. Om de kosmos goed te begrijpen, moeten we het doel begrijpen en er een leer van te
ontwikkelen. Doelgerichtheid staat centraal bij Aristoteles en die verklaart dan ook de veranderingen
op de wereld.
Pagina 1 van 7
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisaankersmit. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.