NEDERLANDS - B
1. Herhaling effectief lees- en schrijfonderwijs.
1.1. Effectief leesonderwijs
1. Goed begrijpend leesonderwijs zet in de eerste plaats in op bevordering van
leesplezier. Kinderen die graag lezen, lezen meer en beter.
2. Om de woordenschat en het tekstbegrip van beginnende lezers uit te breiden, is ook de
volgende activiteit erg effectief, zeker wanneer er productieve interactie is tussen de
leerkracht en de leerlingen. De leerkracht stelt open vragen en kinderen mogen hun
eigen bijdrage leveren aan het verhaal tijdens het voorlezen.
3. Effectieve leesinstructie maakt gebruik van doelgerichte, motiverende en levensechte
opdrachten. Daardoor zijn leerlingen meer betrokken en zijn ze gemotiveerder om met
leesteksten aan de slag te gaan. Lezen is dus geen doel op zich, maar een middel om een
ander niet-talig doel te bereiken. We hebben het hier natuurlijk over betekenisvolle
taken.
4. Leerkrachten moeten gericht en op een expliciete manier aandacht besteden aan
leesstrategieën. Het doel is dat leerlingen zelf de meest effectieve leesstrategie
selecteren afhankelijk van de opdracht.
5. Onderzoek toont aan dat het tekstbegrip van leerlingen verbetert wanneer ze
samenvattingen schrijven, notities nemen, teksten schrijven over een leestekst... Dus
ook schrijfactiviteiten kunnen helpen om het leesbegrip van leerlingen te verbeteren.
6. Leerlingen in een kleine heterogene groep plaatsen en een doel geven dat ze samen
moeten bereiken: samenwerkend lezen en leren draagt bij tot de motivatie.
1.2. Effectief schrijfonderwijs
1. Betekenisvolle taken: element van de krachtige taalleeromgeving
2. Strategie – instructie: de 7 schrijfstrategieën in de diverse fasen van het schrijfproces
instructie geven over hoe je het schrijfproces/-taak aanpakt.
- Nadenken, zich afvragen
Wat is de bedoeling, wat is de boodschap, voor wie schrijf ik, … ? => gebeurt vaak
in de oriëntatiefase
- Plannen: verzamelen, selecteren en ordenen
- Formuleren: uitschrijven en verzorgen
Hoe schrijf ik dit duidelijk op in goed gevormde zinnen? (hier hoort spelling voor
een deel bij!)
- Reviseren: nalezen en herschrijven
3. Samenwerkend leren: goed voor zwakke schrijvers + anderstalige nieuwkomers
Is een zeer effectieve organisatievorm!
2. Feedback op het schrijfproduct en/of het schrijfproces, eerst ‘focus on meaning’ en dan
‘focus on forms’
, NEDERLANDS - B
2. Referentiekader
2.1.Taal in de 21e eeuw
De dag van Leon
Manieren van taalgebruik:
Verhaal verzinnen (op niveau van broer), spel spelen, …
Gesprek met vrienden, broer, klasgenoten, …
Luisteren naar wat mama, juf, … zegt
Huiswerk maken
Instructies lezen
…
De dag van Hayat
Manieren van taalgebruik:
Gesprek met zussen
Wist-je-datjes, busnummer, boodschappenlijstje, … lezen
Naar de opdracht van de juf luisteren
Ouders helpen vertalen
…
Functies van taal ( school + samenleving!)
Conceptualiserende functie
Om te communiceren is er al taal nodig (dingen benoemen, verwijzen naar iets,
verbanden uitdrukken, gedachten vormgeven, …)
Werkelijkheid omzetten naar taal om vat te krijgen op die werkelijkheid
Taal en denken zijn dus nauw verweven met elkaar
Communicatieve functie
Taal gebruiken om boodschappen aan elkaar over te brengen, om in interactie te gaan
met elkaar.
Aspecten v/e communicatieve situatie verkennen met de 9 W-vragen (wie, wat,
waarover, hoe, …)
Expressieve functie
Om zich op een creatieve manier te uiten, persoonlijke emoties uitdrukken, …
Sociale functie
Taal is heel kenmerkend voor een persoon en de sociale groepen waartoe men behoort
Taalcompetentie = geheel van talige kennis, vaardigheden en attitudes die nodig zijn om
geschreven, gesproken en multimodale teksten te begrijpen, te evalueren en te gebruiken, zodat:
1. Volwaardige deelname aan de samenleving mogelijk wordt.
2. De eigen doelen gerealiseerd kunnen worden.
3. De eigen kennis en mogelijkheden levenslang en duurzaam kunnen worden ontwikkeld.
Taalkennis = (on)bewust kennis hebben over verschillende aspecten van taal, -gebruik en -systeem.
Taalvaardig = in staat zijn om talige handelingen uit te voeren.
Taalattitude = zegt iets over de houding, emotie en motivatie t.o.v. taal en eigen taalcompetentie.
, 2.2. Taalonderwijs in de 21e eeuw
De 7 principes van taalkrachtig onderwijs
1. Positief-talige houding
a. Een veilige oefencontext bieden
b. Het talige repertoire van leerlingen
omarmen
c. Hoge verwachtingen koesteren
2. Contextrijk
3. Functioneel
4. (Inter)actief
a. Leraar-leerlinginteractie
b. Leerling-leerlinginteractie
5. Ondersteuning
6. Aandacht voor expliciet en impliciet leren
7. Kansen tot reflectie
a. Reflectie op initiatief van de leraar
b. Reflectie door medeleerlingen
c. Tijd en ruimte om te reflecteren
Taal binnen en buiten de taalles
Uitzoomen:
Taal leren -> vlotst binnen een rijke context
Andere lessen of momenten op een lesdag (muzische vorming, lichamelijke opvoeding,
reftermomenten, …) zeer geschikt om aan de taalontwikkeling van leerlingen te werken.
Bieden rijk taalaanbod en ruime context om nieuwe taalbetekenis te geven
Uitzoomen zorgt dus voor een breder perspectief waarin lln. hun talige competenties
kunnen inzetten, verbeteren en versterken.
Inzoomen:
Binnen niet-taallessen op talige aspecten inzoomen door ze een context aan te bieden.
Bv. het woord ‘federaal’ -> context in wereldoriëntatie is het beste (les over Belgische
provincies + invulling) i.t.t. de context in een les spelling of les muzische opvoeding.
Taalonderwijs blijft belangrijk
Taal leren ≠ niet automatisch
Kennis over taal, talig bewustzijn, instructies over strategieën, … nodig
Inzoomen op de aspecten van taal => focus ligt bij de taalles (er is wel transfer nodig tussen
de taalles en de andere momenten van de dag!)
Inzoomen en uitzoomen zorgt voor de mogelijkheid om talige competenties te verbinden met
andere competenties
Je moet wel lln. de kans geven om actief met nieuwe taal aan de slag te gaan
“Taal leren” is onlosmakelijk verbonden met de ontwikkeling van andere competenties
o bv. kloklezen gaat niet als ze de begrippen i.v.m. kloklezen niet snappen of als ze
geen mondelinge oefenkansen hebben gekregen
Dit versterkt uiteindelijk het onderwijs op alle vlakken.
, Taalbeleid: taalkrachtig onderwijs op de hele school
7 principes moeten constant in praktijk gebracht worden
Hoe? Door een krachtig taalbeleid uit te werken en te implementeren
Doel van een taalbeleid:
o Taalvaardigheid van lln. versterken
o Prestatiekloof o.b.v. achtergrondkenmerken verkleinen
Taalbeleid: een schoolteam werkt samen een taalpraktijk uit waarin ze samenwerkt om zich
te verdiepen in taalleerprocessen en van daaruit een gedeelde visie op taalonderwijs te
ontwikkelen, acties in de praktijk te brengen, die te evalueren en waar nodig bij te sturen.
Hiermee willen ze voldoen aan de taalleerbehoeften van alle lln. met het oog op het
bevorderen van hun algemene ontwikkeling en het verbeteren van hun onderwijsresultaten.
2.3.Taalverwerving in de 21e eeuw
Taalcompetentie-ontwikkeling = een lang, geleidelijk en complex proces waarbij verwerving +
verdieping van talige kennis, vaardigheden en attitudes continu op elkaar inspelen en elkaar
versterken.
Behaviorisme: kinderen verwerven taal door imitatie (van volwassenen), bekrachtiging (positieve
feedback) en conditionering (beloning van goed gedrag).
Nativisme: taalleervermogen is aangeboren en bevindt zich in de hersenen (language acquisition
device)
Interactionele benadering: mogelijkheid om taal te verwerven (mondelinge taalvaardigheid eerst)
bevindt zich in de hersenen vanaf de geboorte al maar moet door de omgeving geactiveerd en
gestimuleerd worden.
Het belang van input én output
In het begin (eerste 4 à 5 jaar) belangrijkste regels en patronen v/d eerste taal (impliciet)
ontdekken door:
Input
Voldoende/uitgebreid taalaanbod (vaak aangeboden woorden = sneller verworven)
Betekenisvol taalaanbod (inspelen op de interesses en ingebed in contexten die het kind als
zinvol ervaart)
Taalaanbod dat uit nieuwe elementen bestaat (zone van naaste ontwikkeling! Taalaanbod
= krachtvoer voor verdere ontwikkeling)
Output
Genoeg kansen te krijgen om zélf taal te produceren (binnen vertrouwde en veilige omgeving
met ruimte om fouten te maken)
Ondersteuning bij het produceren van taal (feedback, geïnteresseerd doorvragen,
volledigere/betere verwoording, … door een gesprekspartner)
o Feedback, doorvragen, betere verwoording, … ook al input op zichzelf!!
o Kinderen kunnen hierdoor bep. aannames over taal (o.b.v. eerdere talige input)
aftoetsen en bijsturen.
