Antropologische thema’s uit de hedendaags wijsbegeerte: een overzicht
Cursus filosofie
1
,Antropologische thema’s uit de hedendaags wijsbegeerte: een overzicht
2
,Antropologische thema’s uit de hedendaags wijsbegeerte: een overzicht
Hoofdstuk 1: Wat is filosofie?
Voorwoord:
Niet echt in deze lessen:
Heeft het leven zin? En zo ja, wat is de zin van het leven?
= vraag die mensen associëren met filosofie
Lessen:
Als twee mensen naar een rode auto kijken en ze noemen die auto allebei ‘rood’, zien
ze dan dezelfde kleur?
Bijna iedereen denkt een vrije wil te hebben. Klopt dat ook?
Is het zinvol om filosofie te studeren?
Wat is filosofie?
Rode tekst op PowerPoint komt niet overeen met handboek
Leerstof: PowerPoints, video’s, lesnota’s
1. Wat is filosofie
• Hoe definiëren we filosofie?
o Definitie = afbakenen (van definire)
o Moeilijk: wel consensus over: filosofie ≠ geen wetenschap en geen religie
• Opsomming van kenmerken die je vindt bij alle filosofen/filosofieën
• Wat is filosofie? = op grond waarvan noemen we iets (een boek, een theorie, …)
filosofie/filosofisch?
• Klassieke definitie
1.1. Drie aspecten: attitude, methodologie, domein
• Veel verschillende definities in omloop: ‘Philosophy is an unusual subject in that its
practitioners don’t agree what it’s about’
o Vaak benadrukking van kritische kracht => party-poopers: funest voor de
feestvreugde omdat ze zich ergeren aan de banaliteiten waarop ons dagelijks
leven rust en omdat ze zich niet kunnen of willen neerleggen bij
overgeleverde inzichten en schijnbare evidenties
o Autoriteiten worden uitgedaagd:
§ Personen, zoals andere filosofen, wetenschappers, politici…
§ Eigen vermogens: zintuigen en cognitieve vermogens
• Descartes: 2 lijnen met gelijke lengte maar andere pijlen => ons
gezichtsvermogen bedriegt ons
• Het is mogelijk dat onze zintuigen ons vaker bedriegen dan we
denken
3
, Antropologische thema’s uit de hedendaags wijsbegeerte: een overzicht
• Zintuigen zijn onze belangrijkste bron van kennis, dus kennis
onbetrouwbaar? Ja, volgens Descartes
• Het is niet onmogelijk dat ons denken voortdurend op een
dwaalspoor gezet zou worden door God of een kwaadardig
genie
• Etymologie: liefde voor wijsheid
• Aristoteles: ‘Alle mensen verlangen van nature naar wijsheid en weten, dus ook
wetenschappers en gelovige mensen.’
1.1.1. Een attitude
• Manier van onderscheiding o.b.v. attitude
• Socrates = 1ste grote filosoof: verguisd omwille van het lastigvallen van de jeugd
o Stelde de gevestigde orde in vraag
o Moest de gifbeker drinken
o Kan ontsnappen, maar drinkt toch verder: als ik het niet zou doen, pleeg ik
verraad aan mijn eigen ideeën
o => filosofie is een onverstoorbaarheid, een verwondering, datgene dat begint
met vragen te stellen en ermee eindigt
• Klassieke definitie
o Filosofie = kritisch denken
o Kritiek ≠ altijd einddoel filosofie => bekritiseerde elementen vervangen door
elementen die beter bestand zijn tegen kritiek
o Kritisch zijn is ook niet enkel voor filosofen, ook voor wetenschappers… =>
gemeenschappelijke attitudes
o Alles wat we ervaren kunnen we betwijfelen
o Voorbeeld: Descartes’ twijfel
§ Wiskunde is zelfs te betwijfelen
§ Stel dat ons denken in een verkeerde conclusie wordt geduwd
§ = niet uit te sluiten
§ Filosofen blijven verwonderd, een absoluut antwoord wordt niet
gevonden
§ Descartes probeerde een vast punt te ontdekken
o MAAR:
§ Filosofie is niet enkel kritisch, kinderen bv. ook
§ In de mate dat kritiek toch heel de filosofie kenmerkt, is de attitude
toch niet uniek voor filosofen
1.1.2. Een methode
• Vaak gebruikte methodes:
o Overvloedig gebruik maken van eigen intuïties
§ Verschillende betekenissen van intuïtie
• 17de/18de eeuw: kennis die op een onmiddellijke manier
vergaard kan worden (des idées claires et distinctes)
o Vb. je pense donc je suis (Descartes) : vanzelfsprekend
dat ik besta zodra en zolang ik denk
4
