Intellectuele rechten
Inhoudsopgave
Inleiding ........................................................................................................................................................... 6
Definities..............................................................................................................................................................6
Welke intellectuele rechten kennen we ...............................................................................................................7
Kenmerken van intellectuele eigendomsrechten.................................................................................................7
Verschil auteursrecht en industriële eigendomsrechten .....................................................................................9
De bescherming van een creatie door meerdere IE rechten ..............................................................................10
Territorialiteit ....................................................................................................................................................10
Belangrijke verdragen .......................................................................................................................................12
Het WIPO/OMPI-Verdrag .............................................................................................................................13
Het unieverdrag van Parijs ...........................................................................................................................14
Het TRIPS-verdrag .........................................................................................................................................14
De Berner Conventie ....................................................................................................................................15
Europese aspecten van het RIE ..........................................................................................................................16
WER ...................................................................................................................................................................16
Brexit .................................................................................................................................................................17
Auteursrecht sensu strictu ............................................................................................................................. 17
Voorafgaande opmerkingen .............................................................................................................................17
Bronnen .............................................................................................................................................................17
Wat beschermd het auteurecht en beschermingsvoorwaarden .......................................................................19
Wat is een werk .......................................................................................................................................19
Uitzonderingen, ook in het auteursrecht: ...............................................................................................24
Reeds vragen i.v.m.: .................................................................................................................................26
H.v.J. sprak zich reeds uit over:................................................................................................................27
Wie verkrijgt het auteursrecht ..........................................................................................................................28
Basisregel: ................................................................................................................................................28
2 vermoedens ..........................................................................................................................................29
Problemen: ..............................................................................................................................................30
Hoe verkrijgt men auteursrecht ........................................................................................................................31
Basisregel: ................................................................................................................................................31
Bijzonderheden ........................................................................................................................................31
Welke rechten bezit een auteur.........................................................................................................................32
Vermogensrechten ............................................................................................................................................33
, Inhoud ..........................................................................................................................................................33
1. REPRODUCTIERECHT ............................................................................................................................33
Reproductierecht ................................................................................................................................33
Distributierecht ...................................................................................................................................35
Het bestemmingsrecht........................................................................................................................37
Het verhuur en uitleenrecht ...............................................................................................................38
Het adaptatierecht ..............................................................................................................................40
Het vertaalrecht ..................................................................................................................................40
2. PUBLIEK MEDEDELINGSRECHT .............................................................................................................40
Het publiek op-of uitvoeringsrecht .....................................................................................................41
Publiek mededelingsrecht ...................................................................................................................42
Algemeen ............................................................................................................................................47
3. TENTOONSTELLINGSRECHT .................................................................................................................49
4. VERGOEDINGSRECHTEN ......................................................................................................................49
Kenmerken ...............................................................................................................................................49
Uitzonderingen ........................................................................................................................................50
Algemeen ............................................................................................................................................50
Indeling van de uitzonderingen ..........................................................................................................53
1. Algemene uitzonderingen ..........................................................................................................53
2. Uitzonderingen ten behoeve van onderwijs en wetenschappelijk onderzoek ..........................65
3. Uitlening van werken .................................................................................................................68
4. Verweesde werken .....................................................................................................................68
5. Gemeenschappelijke bepalingen ...............................................................................................68
Volgrecht ...........................................................................................................................................................68
Morele rechten ..................................................................................................................................................69
Soorten morele rechten ...............................................................................................................................69
Divulgatierecht.........................................................................................................................................69
Recht op naamsvermelding .....................................................................................................................70
Recht op integriteit ..................................................................................................................................70
Geen recht op inkeer meer ......................................................................................................................73
Kenmerken ...................................................................................................................................................73
Auteurscontracten ......................................................................................................................................... 74
Bepalingen voor bijzondere categorieën van werken .......................................................................................75
Audiovisuele werken ....................................................................................................................................75
Portretrecht ..................................................................................................................................................76
Naburige rechten (p 122) ............................................................................................................................... 79
Uitvoerende kunstenaars ..................................................................................................................................79
Producenten ......................................................................................................................................................82
Gemeenschappelijke bepalingen p 133 .............................................................................................................84
Omroeporganisaties ..........................................................................................................................................85
Uitzonderingen op naburige rechten .................................................................................................................86
Dwingend recht .................................................................................................................................................88
,Gemeenschapelijke bepalingen auteurs en naburige rechten: ....................................................................... 88
Verweesde werken ............................................................................................................................................88
Verhuur en uitleenrecht p 144-146 ...................................................................................................................88
Kabel en satelliet ...............................................................................................................................................89
Beheersvennootschappen .................................................................................................................................90
Technische voorzieningen..................................................................................................................................90
Bescherming van computerprogramma’s (p 171) ........................................................................................... 90
Bron ...................................................................................................................................................................90
Uitganspunt wettelijke regeling ........................................................................................................................90
Wat beschermd .................................................................................................................................................90
Beschermingsvoorwaarde .................................................................................................................................91
Programma’s in uitvoering van een arbeidsovereenkomst of (ambtenaren)statuut ........................................91
Toegekende rechten ..........................................................................................................................................92
Uitzonderingen ..................................................................................................................................................96
Beschermingsduur .............................................................................................................................................96
Verhouding specifieke software regels en algmene auteursregels ...................................................................97
Beschemring van databanken ........................................................................................................................ 97
Bron: ..................................................................................................................................................................97
Beschermingssystemen .....................................................................................................................................98
Wat is een databank?........................................................................................................................................98
Het sui generisch beschermingsrecht voor databanken ....................................................................................99
Doel: .............................................................................................................................................................99
Wat zijn de beschermingsvoorwaarden? .....................................................................................................99
De rechthebbende ..................................................................................................................................... 100
Rechten...................................................................................................................................................... 101
Geen inbreuk ............................................................................................................................................. 103
Opmerkingen ............................................................................................................................................. 103
Kenmerken van het recht .......................................................................................................................... 104
Beperkingen op het sui-generis-recht ....................................................................................................... 104
Uitzonderingen op het sui generis-recht ................................................................................................... 104
Rechten en plichten voo rechtmatige gebruikers ..................................................................................... 105
Duur bescherming ..................................................................................................................................... 106
Samenloop met andere regimes ............................................................................................................... 106
Auteursrechtelijke bescherming van databanken .......................................................................................... 106
Rechthebbende ......................................................................................................................................... 107
Rechten...................................................................................................................................................... 107
Uitzonderingen op het auteursrecht ......................................................................................................... 107
,Het octrooirecht ........................................................................................................................................... 110
Inleiding .......................................................................................................................................................... 110
De beschermingsmogelijkheden ..................................................................................................................... 113
Bronnen .......................................................................................................................................................... 113
Wat is een octrooi .......................................................................................................................................... 114
Beschermingsvoorwaarden ............................................................................................................................ 115
Uitvinding .................................................................................................................................................. 115
Wat is geen octrooi ............................................................................................................................... 115
Nieuwigheid (art. XI.6 WER) ...................................................................................................................... 119
Uitvinderswerkzaamheid artikel CI.7 WER ................................................................................................ 121
Toepasbaarheid op het gebied van nijverheid art XI.8 WER ..................................................................... 122
Farmaceutische producten ............................................................................................................................. 122
Het bekomen van een Belgisch octrooi (formaliteiten) .................................................................................. 123
Wie heeft de rechten op een octrooi .............................................................................................................. 127
Rechten van een octrooihouder ..................................................................................................................... 129
De uitzonderingen op dit recht ....................................................................................................................... 131
Plichten van een octrooihouder ...................................................................................................................... 132
Duur octrooi ................................................................................................................................................... 134
Overdracht en licentie .................................................................................................................................... 134
Einde van het octrooirecht ............................................................................................................................. 135
Internationale aspecten ................................................................................................................................. 136
In ieder land waar je bescherming wil octrooi aanvragen. Je bekomt nationaal octrooi ......................... 136
Verdrag van Washington (1970) = PCT –Verdrag (Patent cooperation treaty) ......................................... 136
3. Europees octrooiverdrag (1973) (EOV) = Verdrag van München .......................................................... 137
4. Het Europees octrooi met eenheidswerking ........................................................................................ 142
Een praktijkgeval ............................................................................................................................................ 143
Merkenrecht ................................................................................................................................................ 143
Functies .......................................................................................................................................................... 143
Beschermingsmogelijkheden van een merk ................................................................................................... 144
Beneluw-bescherming (beneluxmerk) ...................................................................................................... 144
Bronnen ................................................................................................................................................ 144
Soorten merken .................................................................................................................................... 145
A. Individuele merken ...................................................................................................................... 145
B. Collectieve merken en certificeringsmerken (voor waren en/of diensten .................................. 146
C. Beneluxmerk vs Uniemerk ........................................................................................................... 148
Beschemringsvoorwaarden .................................................................................................................. 148
Een teken ......................................................................................................................................... 149
Teken duidelijk en nauwkeurig te identificeren ............................................................................... 150
Het teken moet onderscheidend vermogen bezitten ...................................................................... 152
,Toepassingsgevallen ............................................................................................................................. 153
Geuren ............................................................................................................................................. 154
Geluiden ........................................................................................................................................... 154
KLEUREN of KLEURENCOMBINATIES op zich ................................................................................... 155
Driedemensionale merken ............................................................................................................... 157
Samengestelde merken ........................................................................................................................ 162
,Inleiding
Definities
Private subjectieve rechten bestaan uit
Enerzijds extra patrimoniale rechten: rechten die geen deel uitmaken van ons
vermogen. D.w.z. dat indien we overlijden, komen deze rechter NIET bij het
vermogen van uw erfgenamen terecht. Ze verdwijnen of veranderen van karakter.
• Familie rechten: betrekking op familiale statuut
bv. recht om te huwen, uit het echt te scheiden, vaderschap op te
eisen, …
• Persoonlijkheidsrechten: beschermen delen van onze persoonlijkheid
bv. recht op fysieke integriteit, recht op afbeelding,
Recht op naam: brantano (nu failliet), wou aandacht op de markt in
het begin, en heeft allerlei capagnes gevoerd. Ze hadden reclames
gemaakt met namen van bekende personen in schoen verwerkt
(hemut botti, trendy van wanten)
Recht op stem: paar jaar geleden als persoonlijkheidsrecht in het leven
geroepen. Dit was naar aanleiding van een zaak met Rocco Granata,
een Italiaan met specifiek stemgeluid. Op een bepaald ogenblik wordt
hij gecontacteerd om een reclamespot in te zingen, ze komen niet tot
een akkoord. Dus ze huren iemand in om een stem van rocco granata
na te doen. (Gaat belangrijker worden, hoe bekender je wordt).
Sommige persoonlijkheidsrechten, komen terug in de intellectuele
rechten zie auteursrechten (recht op afbeelding; naamsvermelding)/
octrooirecht
Anderzijds zijn er de patrimoniale rechten: rechten die kunnen worden overgedragen
(contracteren, overerven, …)
• Zakelijke rechten: recht dat u een heerschappij geeft op een zaak
Bv. eigendomsrecht
• Vorderingsrechten: ook hier een heerschappij, u kan van iemand een
gedraging verlangen
Bv. Schuldvorderingen
• Intellectuele rechten: heerschappij over een creatie van de geest
, Welke intellectuele rechten kennen we
De indeling van de I.E.R.
Intellectuele rechten is een verzamelbegrip, daar vallen verschillende delen rechten onder
Deze indeling is wereldwijd, hier zijn internationale verdragen over.
I.E.R.
Industriële eigendomsrechten Auteursrecht s.l.
= auteursrechten in de ruime zin bevatten:
MERKRECHT: Recht m.b.t. merken (veel meer kan een merk zijn dan louter AUTEURSRECHT: sensu strictu bescherming van cultuur,
addidas) vormen kunnen een merk zijn (zie snoep, vorm van coca cola flesje), muziek, literatuur, foto’s, …<-> Vandaag de dag kan het
slogans - merkenrecht - auteursrecht s.s. auteur echt alles bescherming: industriële producten,
vormgeving van uw laptop, kleding, bril, …
OCTROORECHT: recht dat zich bezig houdt met uitvindingen (zie vaccins, maar
- tekeningen- en modellenrecht- naburige rechten
ook technische zaken zoals systeem van een koffiezetapparaat) NABUREGE RECHTEN: prestaties die moeten beschermd
- octrooirecht worden, die niet onder het auteursrecht vallen.
KWEKERSRECHT: nieuwe soorten groenten, fruit planten
- kwekersrecht - bescherming • Uitvoerende kunstenaars: zangers,
zangeressen, muzikanten (muziek
CHIPSRECHT: op elektronische apparaten (nog nooit over geprocedeerd)
- chipsrecht computer- word beschermd door auteursrecht,
maar het zingen niet)
• Bescherming van de investering:
GEOGRAFISCH: namen van champagne, wijnen, die aan een streek zijn - benamingen oorsprong/ programma’s •
Omroeproeporganisaties,
Producenten van fonogrammen:
verbonden platenmaatschappijen en
geografische aanduidingen/ - databanken producenten van filmmaatschappijen
herkomstaanduidingen COMPUTERPROGRAMMAS: vandaag de dag kunnen ook
HANDELSNAAM: (≠ merk om waren en of diensten aan te duiden)) naam octrooien voor computerprogramma’s (dus ook
waaronder u handel drijft. Vaak wel dezelfde naam als merknaam. - handelsnaam auteursrechtelijk beschermd
GEBRUIKSMODELLEN: IER die we in België NIET kennen. Drempels om octrooi - gebruiksmodellen DATABANKEN: niet fair dat ondernemingen geld en tijd
te kijgen liggen vrij hoog, dus je hebt een aantal technische zaken die niet aan spenderen in databanken, waar andere ondernemingen
de voorwaarden van het octrooirecht voldoen, dus sommige landen hebben PAS OP: die gewoon zouden kunnen overnemen
ook een beschermingsrecht voorzien voor die zaken die er niet onder vallen.
– Bedrijfsgeheimen/know how
– domeinnamen
Bedrijfsgeheimen: kunnen uitvindingen zijn die men niet octrooieert, vraag is hebben we
daar bescherming voor? JA, we hebben dat moeten invoeren door richtlijn. LET OP dit is
geen intellectueel recht, enkel bescherming tegen bepaalde gedragingen (bv. iemand die
zonder toestemming uw bedrijfsgeheim openbaar maakt, eenmaal het openbaar is geen
beschermingsrecht meer)
Domeinnamen: (www…) ook dit is geen intellectueel eigendomsrecht. Bv. verhinderen dat
men een merknaam van iemand anders deponeren als domeinnaam, ook namen van
bekende personen deponeren.
Kenmerken van intellectuele eigendomsrechten
1. Monopolierechten (jij alleen) <-> Verbodsrechten (voor derden verbod)
Daarom zijn bedrijfsgeheimen geen IE (geen exclusiviteit), idem bij domeinnamen
,2. Aan eenieder tegenstelbaar
= als u IR hebt, moet iedere derde dit respecteren, ook al ken men dat IR niet. Dat heeft
weliswaar belangrijke gevolgen voor de praktijk.
Ook goede trouw of kwade trouw speelt hier GEEN rol.
3. Begrensde rechten
Basis van ons economisch systeem is vrije mededinging. Brengt echter vrijheid van kopie
mee. Maar als je dit als basisrecht neemt, wie gaat dan zwaar nog willen investeren in
nieuwe ideeën, als iemand anders het gewoon kan overnemen. Men wil dus IR voorzien,
maar heeft daar direct remmen op gezet om vrije medediging nog de waarborgen:
• Territorialiteit: enkel in het land / de landen
waar men het recht aanvraagt, heeft men
bescherming. Indien je ook bescherming in
NED, DUI, Amerika, … wil, moet je in ieder van
die landen een octrooi aanvragen
VTM had enkel bescherming in Benelux
• Duur: bv octrooien 20j, merk 10j maar wel aangevraagd. Nu kwam nieuw bedrijf met
oneindig verlengbaar (semi uitz), auteursrecht 70j bovenste teken in Turkije. => VTM had daar
geen bescherming
• Beschermingsvoorwaarden: onderscheidend vermogen, nieuwheid,
innovatief vermogen
Men wou geen monopolies voor banale zaken, daarom voorwaarden
variërend per IR.
4. Voorwerp: creatie van geest (<-> vorderingsrechten)
5. Grote economische waarde
Zie ondernemingen, handelaars, hebben alk een handelsfonds (geheel aan clienteel, rechten,
…) het belangrijkste in dat handelsfonds zijn vaak IR. Kijk naar sportmerken, het belangrijkste
is het merk.
Bv. Onderneming UCB (farmaceutisch bedrijf) een van de grote spelers in België.
Gespecialiseerd in bestrijding van allergieën. Geen wereldspeler, maar wel belangrijke
octrooien. En waarde van die octrooien wordt weerspiegeld op de beurskoers. Een aantal
jaar geleden had UCB zeer belangrijke octrooien op blockbusters (miljarden opleveren), en
dat stond zeer hoog genoteerd op de beurs. Maar duur is beperkt, zeker voor
farmaceutische bedrijven, dus octrooivervallen zorgden ervoor dat de waarde op de beurs
sterk afnamen. UCB heeft 2 bedrijven overgenomen dan, waar moleculen zaten die aanzet
, konden geven tot nieuwe octrooien voor nieuwe blockbusters. Op dit ogenblik heeft UCB
dus weer een hoge conjunctuur, maar nu begint UCB weer te kampen met octrooiverval.
=> Waarde van IR, bepaald waarde van bedrijven
6. Zijn ook grondrechten (art. 17, lid 2 Handvest grondrechten EU)
Wel geen absolute bescherming, afweging tov grondrechten
bv. grondrechten van vrijheid ondernemingschap, recht op persoonlijke levenssfeer.
Pas op
IR bestaan via optreden wetgever: enkel IR waarvoor beschermingsregime bestaat.
NIET zo iets als niet ingeschreven IR.
Wetgever kan IR bij maken. In 2020 gaat een nieuw IR, meebepaald naburig
recht, bijkomen voor persuitgevers (want google news bv. gebruikt
nieuwberichten van anderen) uit DSM richtlijn.
Er zijn mensen die ook heel hard roepen om bescherming, bv. producenten
van geuren. Maar die worden dan niet belangrijk genoeg geacht.
Geen begrensde categorie
Verschil auteursrecht en industriële eigendomsrechten
Auteursrechten Industriële eigendomsrechten
Formaliteiten Voor auteursrechten geen Dat is anders bij industriële, zie merknaam aanvragen
registratie of depot. Geen etc.
formaliteiten.
NUANCE: ook handelsnaam, eenmaal gij op uw winkel
staat, heb je die en moet je dat dus ook niet nogmaals
aanvragen.
Duur Heel lang Minder lang
NUANCE: merknaam
De toegekende 2 categorieën van rechten: Enkel vermogensrechten (zie omroeporganisaties)
rechten Vermogensrechten EN morele
rechten (= rechten die uw NUANCE: morele rechten hier soms ingebed in
persoonlijkheid bescherming persoonlijkheidsrechten
bv. auteur recht op wijziging bv. octrooirecht: recht op naamsvermelding.
van werk)
Beschermings- Subjectief: het oordeel van de Objectief: beoordeel je obv van objectieve feiten
voorwaarden rechter kan een rol spelen bij
Zie octrooirecht: is het al vroeger gepubliceerd, …
, of iets beschermd wordt door
auteursrecht of niet. NUANCE: Als u beschuldigd wordt van een inbreuk op IR,
wordt vaak als argument gebruikt: ja maar het IR op zich
Bv. vroeger hof van beroep deugd niet.
van Antwerpen, zeer soepel Rechter MOET dus nagaan of het recht wel
om auteursrecht toe te degelijk is.
kennen. Zie bedrijf FUN: men zei dat men die naam niet
ging erkennen, want als je in de winkel
binnenkomt zou je FUN hebben.
Deze zaak is beoordeelt door 3 vrouwelijke
rechters die shoppen bij FUN en het merk kenden
en erkenden. Prof zegt als het door mannelijke
rechters beslecht ging worden die van peikens
wisten, zou de uitkomst anders zijn.
Economische vs Vroeger vooral culturele rol, Economische bescherming.
culturele rol maar tegenwoordig ook
belangrijke economische rol.
Zie bescherming voor
databanken, heeft niets meer
te maken met culturele rol.
Zelfs auteursrecht S.S. grote
economische waarde.
De bescherming van een creatie door meerdere IE rechten
Zie uiterlijke vormgeving: auteursrecht EN tekeningen en modellenrecht. Welk van beide
moet worden toegepast, of allebei?
=> Basisregel: Cumulatie is mogelijk!
LET OP: wel aan de beschermingsvoorwaarden voldoen en geen uitsluiting. In de praktijk
echter worden niet vaak meerdere rechten aangevraagd. Er zijn namelijk vele kosten aan
verbonden. Zeker als u dat in meerdere landen wilt doen.
=> In praktijk: wordt meest geschikte IR gekozen.
Territorialiteit
Beginsel: enkel territoriale rechten in de landen waarin u ze aanvraagt. Om deze
territorialiteit tegemoet te komen, kan je dus:
1. Land per land een bescherming aanvragen
