Deze samenvatting bevat alle leerstof die te kennen is voor het examen ODW2.
Doordat er een heel grote inhoudstafel is, kan je enkel voorbeeldpagina's van de inhoudstafel zien. Structuur is hetzelfde als andere documenten dus neem gerust daar eens een kijkje.
ORTHOPEDAGOGISCHE
DOELGROEPEN EN
WERKVELDEN 2
Hogeschool Gent, academiejaar 20-21
Merel Vanhove
Orthopedagogische doelgroepen en werkvelden 2 M.Vanhove 0
,INHOUDSOPGAVE
THEMA 1: CLASSIFICATIE & DIAGNOSTIEK ...................................................................................................... 12
Classificatie ........................................................................................................................................................ 12
klinisch-psychiatrisch classificatiesysteem .................................................................................................... 12
empirisch-statistische classificatiesystemen ................................................................................................. 14
diagnostiek ........................................................................................................................................................ 15
diagnostiek in engere en ruimere zin ............................................................................................................ 15
3 verschillende ‘soorten’ diagnostiek ........................................................................................................... 16
voor- en nadelen voor het stellen van een diagnose .................................................................................... 17
THEMA 2: KINDEREN, JONGEREN EN VOLWASSENEN MET GEDRAGSPROBLEMEN OF GEDRAGSSTOORNISSEN
....................................................................................................................................................................... 18
inleiding ............................................................................................................................................................. 18
terminologie en definiëring............................................................................................................................... 18
terminologie: gedragsproblemen versus gedragstoornissen ........................................................................ 18
aandachtspunten bij de definiëring .............................................................................................................. 19
definitie van gedragsproblemen ................................................................................................................... 20
DSM-criteria .................................................................................................................................................. 21
Oppositioneel-opstandige stoornis (ODD) ................................................................................................ 22
Normoverschrijdende gedragsstoornis (CD) ............................................................................................. 23
prevalentie ........................................................................................................................................................ 24
etiologie ............................................................................................................................................................ 25
monocausale verklaringsmodellen ............................................................................................................... 25
Biologische verklaringsmodellen ............................................................................................................... 25
Psychoanalyse – psychodynamisch model ................................................................................................ 26
Leertheorie ................................................................................................................................................ 26
Cognitief-behavioristische theorie ............................................................................................................ 26
Systeemtheorie ......................................................................................................................................... 27
Orthopedagogiek ...................................................................................................................................... 27
multicausale modellen .................................................................................................................................. 27
diagnostiek ........................................................................................................................................................ 28
behandeling van gedragsproblemen ................................................................................................................. 28
THEMA 3: GEZINNEN MET MEERVOUDIGE EN COMPLEXE PROBLEMEN ......................................................... 29
multiprobleemgezinnen .................................................................................................................................... 29
inleiding ......................................................................................................................................................... 29
historiek en definitie ..................................................................................................................................... 29
inhoudelijke typeringen van de term ‘multiprobleemgezin’ ........................................................................ 30
kenmerken van de problemen van het gezin ............................................................................................ 30
Orthopedagogische doelgroepen en werkvelden 2 M.Vanhove 0
, inhoud van de problemen van het gezin ................................................................................................... 30
hoe kijken multiprobleemgezinnen en hulpverleners naar elkaar? .............................................................. 32
ouders naar hulpverleners ........................................................................................................................ 32
hulpverleners naar ouders ........................................................................................................................ 32
hulpverlening aan multiprobleemgezinnen: 6 principes .............................................................................. 33
tegemoetkomende hulp............................................................................................................................ 33
gezinsgerichte hulp ................................................................................................................................... 33
emancipatorische hulp .............................................................................................................................. 33
integrale hulp ............................................................................................................................................ 33
samenwerking en coördinatie ................................................................................................................... 33
supervisie .................................................................................................................................................. 33
kansarmoede..................................................................................................................................................... 34
definitie ......................................................................................................................................................... 34
kansarmoede = multidimenioneel/ multi-aspectueel ................................................................................... 34
hoeveel gezinnen leven in kansarmoede? .................................................................................................... 34
kenmerken van kansarmoede ....................................................................................................................... 36
multicomplexe problematiek .................................................................................................................... 36
gevoelens van machteloosheid ................................................................................................................. 36
gevoelens van wantrouwen ...................................................................................................................... 36
gestoorde communicatie .......................................................................................................................... 36
benadering van kansarmoede vanuit multiperspectiviteit ........................................................................... 37
gevolgen voor de latere ontwikkeling ........................................................................................................... 38
THEMA 4: KINDERMISHANDELING: SITUATIES VAN VERONTRUSTING ........................................................... 39
inleiding ............................................................................................................................................................. 39
definitie en vormen van kindermishandeling ................................................................................................... 39
fysieke/lichamelijke mishandeling ................................................................................................................ 39
(WHiplash) Shaken Infant-syndrome (SIS) ................................................................................................ 39
Münchausen (by proxy) syndrome ........................................................................................................... 40
verwaarlozing ................................................................................................................................................ 40
lichamelijke verwaarlozing ........................................................................................................................ 40
emotionele verwaarlozing......................................................................................................................... 40
psychogene dwerggroei ............................................................................................................................ 40
seksueel misbruik .......................................................................................................................................... 40
emotionele mishandeling.............................................................................................................................. 40
sibling mishandeling ...................................................................................................................................... 41
ritueel misbruik ............................................................................................................................................. 41
prevalentie ........................................................................................................................................................ 41
Orthopedagogische doelgroepen en werkvelden 2 M.Vanhove 1
, gevolgen van kindermishandeling..................................................................................................................... 41
gevolgen op korte termijn ............................................................................................................................. 41
gevolgen op lange termijn ............................................................................................................................ 41
verklaringen voor het ontstaan van kindermishandeling ................................................................................. 42
preventie van kindermishandeling .................................................................................................................... 43
vermoeden van kindermishandeling ................................................................................................................. 44
waar kan je terecht ........................................................................................................................................... 45
THEMA 5: HECHTING ...................................................................................................................................... 46
pioniers in de wetenschap over hechting ......................................................................................................... 46
definitie ............................................................................................................................................................. 46
ontwikkeling van hechting ................................................................................................................................ 46
een summiere beschrijving van de identiteitsontwikkeling .......................................................................... 46
psychonamische benadering van hechting ................................................................................................... 47
onderzoek naar de kwaliteit van hechting ........................................................................................................ 49
klinisch-psychiatrische classificatie van hechtingsstoornissen ......................................................................... 51
etiologie van hechtingsstoornissen ................................................................................................................... 52
prognose ........................................................................................................................................................... 53
THEMA 6: KINDEREN, JONGEREN EN VOLWASSENEN MET AANDACHTSDEFICIËNTIE-
HYPERACTIVITEITSSTOORNIS (ADHD) ............................................................................................................. 55
inleiding ............................................................................................................................................................. 55
wat is ADHD? ..................................................................................................................................................... 55
terminologie en definiëring........................................................................................................................... 55
gederagskenmerken ...................................................................................................................................... 56
primaire gedragskenmerken – 3 kenmerken, 2 dimensies ....................................................................... 56
dimensie 1: Aandachtsdeficiëntie/onoplettendheid ............................................................................ 56
dimensie 2: Hyperactiviteit-impulsiviteit .............................................................................................. 57
ontwikkelingsverloop ............................................................................................................................ 58
secundaire gedragskenmeken .................................................................................................................. 59
diagnostiek ........................................................................................................................................................ 59
gedragsdiagnose ........................................................................................................................................... 59
DSM-criteria .................................................................................................................................................. 60
overzicht DSM-Criteria .............................................................................................................................. 61
het diagnostisch proces ................................................................................................................................ 62
etiologie ............................................................................................................................................................ 63
prevalentie en co-morbiditeit ........................................................................................................................... 64
prognose ........................................................................................................................................................... 65
positieve noot ................................................................................................................................................... 66
Orthopedagogische doelgroepen en werkvelden 2 M.Vanhove 2
, ondersteuning ................................................................................................................................................... 66
ondersteuning van het kind .......................................................................................................................... 66
farmacotherapie........................................................................................................................................ 66
functietraining ........................................................................................................................................... 67
vaardigheidstraining.................................................................................................................................. 67
psychosociale begeleiding ......................................................................................................................... 67
ondersteuning in de omgeving ..................................................................................................................... 68
gedragstherapeutische ouder- en leerkachtentraining ............................................................................ 68
redelijke aanpassingen .............................................................................................................................. 68
buitengewoon onderwijs en andere ondersteuningsvormen ................................................................... 68
beslissingsboom ondersteuning ................................................................................................................ 69
concrete tips...................................................................................................................................................... 69
THEMA 7: ONDERSTEUNING EN PLAATSING VAN KINDEREN EN JONGEREN IN SITUATIES VAN
VERONTRUSTING ........................................................................................................................................... 70
inleiding ............................................................................................................................................................. 70
historiek ............................................................................................................................................................ 71
de evolutie van de wetgeving inzake jeugdbescherming.............................................................................. 73
de kinderbeschermingswet van 1912 ....................................................................................................... 73
de wet betreffende de jeugdbescherming van 1965 ................................................................................ 73
de staatshervormingen en gecoördineerde decreten van 1990 ............................................................... 74
5 belangrijkste principes van de gecoördineerde decreten BJB van 1990 ............................................ 74
de toegang tot de jeugdbijstand tot 2014............................................................................................. 75
de gewijzigde wet op de jeugdbescherming in 2006 ................................................................................ 76
nieuw decreet jeugddelinquentierecht 2019 ............................................................................................ 76
organisatie en aanbod van Jongerenwelzijn ..................................................................................................... 77
toeleiding tot de jeugdhulpverlening ............................................................................................................ 77
ontwikkelingen betreffende het aanbod en de organistie van de jeugdhulp: van erkenningscategorieën
naar een modulair kader ............................................................................................................................... 78
inleiding ..................................................................................................................................................... 78
indeling van private voorzieningen volgens erkenningscategorieën ........................................................ 78
categorie 1: Begeleidingstehuizen ........................................................................................................ 78
categorie 2: Genzinstehuizen ................................................................................................................ 78
categorie 3: Onthaal-, oriëntatie- en observatiecentra ........................................................................ 79
categorie 4: Dagcentra .......................................................................................................................... 79
categorie 5: Thuisbegeleidingsdiensten ................................................................................................ 79
categorie 6: Diensten voor begeleid zelfstandig wonen ....................................................................... 79
categorie 7: Diensten voor pleegzorg ................................................................................................... 79
Orthopedagogische doelgroepen en werkvelden 2 M.Vanhove 3
, categorie 8: Diensten voor herstelgerichte en constructieve afhandelingen (HCA) ............................. 79
categorie 9: Crisishulp aan huis ............................................................................................................. 79
nood aan flexibilisering van het jeugdaanbod: het MFC-proefproject ..................................................... 79
de ontwikkeling van het Experimenteel Modulair Kader (EMK) ............................................................... 80
het huidig (modulair) jeugdaanbod .............................................................................................................. 80
de private voorzieningen .......................................................................................................................... 81
organisaties voor Bijzondere Jeugdzorg (OVBJ) .................................................................................... 81
diensten voor pleegzorg ........................................................................................................................ 81
Centra voor Integrale Gezinszorg (CIG) ................................................................................................. 81
Diensten voor Crisishulp aan Huis (CaH) ............................................................................................... 81
Onthaal-, oriëntatie- en observatiecentra in een modulair kader (OOOC) ........................................... 81
Diensten voor Herstelgericht en Constructieve Afhandeling ................................................................ 81
(regulier erkende) projecten ..................................................................................................................... 82
columbus ............................................................................................................................................... 82
Youth at Risk.......................................................................................................................................... 82
time-out projecten of NAFT (naadloze flexibele trajecten) .................................................................. 82
ontheming ............................................................................................................................................. 82
de publieke jeugdinstellingen ................................................................................................................... 82
de gemeenschapsinstellingen ............................................................................................................... 82
de overige gesloten centra .................................................................................................................... 83
terugbblik en blik op de toekomst .................................................................................................................... 83
afkortingen ........................................................................................................................................................ 84
THEMA 8: NAAR EEN INTEGRALE JEUGDHULP IN VLAANDEREN ..................................................................... 85
inleiding ............................................................................................................................................................. 85
historiek ............................................................................................................................................................ 86
inleiding ......................................................................................................................................................... 86
kritieken op de organisatie van de jeugdhulpverlening ................................................................................ 86
integrale jeugdhulp: een werk van lange adem ............................................................................................ 87
fase 1: Het ontstaan van de Integrale Jeugdhulpverlening (1999-2004) .................................................. 87
Strategisch Plan Integrale Jeugdhulpverlening (2000) .......................................................................... 88
decreet betreffende de Integrale Jeugdhulp (2004) ............................................................................. 88
Decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de Integrale Jeugdhulp (2004) ............. 88
fase 2: Implementatie van de twee decreten (2005-2012)....................................................................... 89
Fase 3: Het nieuw decreet (2012 – heden) ............................................................................................... 89
voor wie en door wie is integrale jeugdhulp ................................................................................................. 89
huidig beleid en organisatie .............................................................................................................................. 90
vernieuw decreet betreffende de Integrale Jeugdhulp (3 juli 2013) ............................................................ 90
Orthopedagogische doelgroepen en werkvelden 2 M.Vanhove 4
, principes .................................................................................................................................................... 90
contextgerichtheid ................................................................................................................................ 90
krachtenperspectief .............................................................................................................................. 90
vraagsturing........................................................................................................................................... 90
subsidiariteit .......................................................................................................................................... 90
instemming............................................................................................................................................ 90
diversiteit .............................................................................................................................................. 90
doelstellingen van de Intergrale Jeugdhulp .............................................................................................. 90
inzetten op vermaatschappelijking van de jeugdhulp .......................................................................... 91
tijdige toegang tot de jeugdhulpverlening organiseren ........................................................................ 91
waarborgen van continuïteit in de jeugdhulp ....................................................................................... 91
gepast omgaan met verontrusting ........................................................................................................ 91
het aanbieden van crisishulp................................................................................................................. 91
participatie aan de jeugdhulp ............................................................................................................... 92
huidige organisatiestructuren ....................................................................................................................... 92
de rechtstreeks toegankelijke hulp (RTH) ................................................................................................. 92
brede instap .......................................................................................................................................... 92
probleemgebonden hulp ....................................................................................................................... 93
multidisciplinaire teams (MDTs) ........................................................................................................... 93
de intersectorale toegangspoort (ITP) regelt de toegang tot de niet-rechtstreeks toegankelijke hulp
(NRTH) ....................................................................................................................................................... 93
aanmelden bij de intersectorale toegangspoort ................................................................................... 94
scheiding tussen indicatiestelling en jeugdhulpregie ............................................................................ 94
de gemandateerde voorzieningen ............................................................................................................ 95
de gerechtelijke toegang tot hulp ............................................................................................................. 96
terminologie dossiers ................................................................................................................................ 96
crisishulp, bemiddeling en cliëntoverleg ................................................................................................... 97
jeugdhulp buiten het toepassingsgebied van IJH ...................................................................................... 97
enkele voorbeelden van trajecten van de integrale Jeugdhulp ................................................................ 98
van brede instap naar NRTH (lijn 1) ...................................................................................................... 98
traject naar NRTH bij verontrustende situaties (lijn 2) ......................................................................... 98
traject naar NRTH via de JRB (lijn 2) ...................................................................................................... 99
lijn 3: ondersteuning van hulpverleners en cliënt: bemiddeling- cliënoverleg – crisijeugdhulp ........... 99
voornaamste vernieuwingen en uitdiagingen .................................................................................................. 99
innovatieve concepten .................................................................................................................................. 99
uitdagingen voor en kritieken ten aanzien van de IJH ................................................................................ 100
top-down verhaal .................................................................................................................................... 100
Orthopedagogische doelgroepen en werkvelden 2 M.Vanhove 5
, complexe taal en instrumenten .............................................................................................................. 100
inspraak binnen de IJH? .......................................................................................................................... 100
inhoudelijke debat naar de achtergrond ................................................................................................ 100
besluit.............................................................................................................................................................. 100
hoe verloopt het in de praktijk? ...................................................................................................................... 100
hulpverleners .............................................................................................................................................. 100
de contactpersoon-aanmelder.................................................................................................................... 101
omgaan met verontrusting/ aanmelden bij de GV ..................................................................................... 101
samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid ..................................................................................... 101
contactpersoon- aanmelder ........................................................................................................................ 101
omgaan met verontrusting ......................................................................................................................... 101
grote frustraties .......................................................................................................................................... 101
de cliënten................................................................................................................................................... 101
jongeren en hun ouders .......................................................................................................................... 102
de organisaties ............................................................................................................................................ 102
wat is er actueel .............................................................................................................................................. 102
THEMA 9: KINDEREN, JONGEREN EN VOLWASSENEN MET LEERSTOORNISSEN ............................................ 103
inleiding ........................................................................................................................................................... 103
geschiedenis .................................................................................................................................................... 103
begrippen ........................................................................................................................................................ 104
wanneer spreken we over een leerstoornis? .............................................................................................. 104
etiologie ...................................................................................................................................................... 105
opportunity-Propensity model van Byrnes en Miller (2007) .................................................................. 106
dyslexie........................................................................................................................................................ 107
dyscalculie ................................................................................................................................................... 108
prevalentie en comorbiditeit ...................................................................................................................... 109
prevalentie .............................................................................................................................................. 109
comorbiditeit........................................................................................................................................... 109
een handelingsgericht diagnostisch proces ................................................................................................ 109
beeldvorming .................................................................................................................................................. 110
sterktes en kwetsbaarheden binnen het kind............................................................................................. 110
sterktes en kwetsbaarheden in de omgeving ............................................................................................. 111
eerste kennismaking met de orthopedagogische ondersteuning................................................................... 112
het zorgcontinuüm ...................................................................................................................................... 112
een aantal specifieke ondersteuningsvormen ............................................................................................ 112
THEMA 10: KINDEREN, JONGEREN EN VOLWASSENEN MET EEN COÖRDINATIEONTWIKKELINGSSTOORNIS
(DCD)............................................................................................................................................................ 114
Orthopedagogische doelgroepen en werkvelden 2 M.Vanhove 6
, Wat is een coördinatieontwikkelingsstoornis ................................................................................................. 114
terminologie ................................................................................................................................................ 114
dsm-5 criteria .............................................................................................................................................. 114
primaire kenmerken .................................................................................................................................... 115
verloop ........................................................................................................................................................ 116
prevalentie en comorbiditeit .......................................................................................................................... 117
etiologie .......................................................................................................................................................... 117
prognose ......................................................................................................................................................... 117
secundaire kenmerken DCD ............................................................................................................................ 117
diagnostiek ...................................................................................................................................................... 118
ondersteuning ................................................................................................................................................. 119
functietraining ............................................................................................................................................. 119
vaardigheidstraining.................................................................................................................................... 119
psycho-sociale begeleiding ......................................................................................................................... 119
educatie....................................................................................................................................................... 119
beweging stumuleren ................................................................................................................................. 119
redelijke aanpassingen ................................................................................................................................ 120
buitengewoon onderwijs ............................................................................................................................ 120
THEMA 11: HISTORIEK EN ORGANISATIE VAN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG IN VLAANDEREN ......... 121
inleiding ........................................................................................................................................................... 121
historiek .......................................................................................................................................................... 122
ontstaan van de geestelijke gezondheidszorg in Vlaanderen ..................................................................... 123
uitbouw van de ‘moderne’ psychiatrie ....................................................................................................... 123
evoluties in de behandeling van personen met psychische problemen ................................................. 123
veranderingen in de zorginstantie .......................................................................................................... 124
organisatie....................................................................................................................................................... 125
het klassieke aanbod ................................................................................................................................... 125
overzicht GGZ-voorzieningen .................................................................................................................. 125
psychiatrische ziekenhuis (PZ)............................................................................................................. 125
psychiatrische afdelingen in algemene ziekenhuizen (PAAZ) ............................................................. 125
psychiatrische verzorgingstehuizen (pvt) ............................................................................................ 125
initiatieven Beschut Wonen (IBW) ...................................................................................................... 126
Centra voor geestelijke gezondheidszorg (CGG) ................................................................................. 126
revalidatiecentra ................................................................................................................................. 126
het niet-klassieke aanbod en zorgvernieuwende projecten ....................................................................... 126
gezinsverpleging ...................................................................................................................................... 126
psychiatrische zorg in de thuissituatie (PZT) ........................................................................................... 126
Orthopedagogische doelgroepen en werkvelden 2 M.Vanhove 7
, activering ................................................................................................................................................. 127
domein ‘arbeid en vorming’ ................................................................................................................ 127
domein ‘vrije tijd en ontmoeting’ ....................................................................................................... 127
multidisciplinair overleg rond mensen met psychiatrische stoornissen ................................................. 127
outreach initiatieven en mobiele equipes .............................................................................................. 127
patiënten- en familieverenigingen .......................................................................................................... 128
de veranderende organisatie van de zorg: uitbouw van zorgcircuits en zorgnetwerken ........................... 128
zorgcircuits en netwerken voor volwassenen ......................................................................................... 128
gespecialiseerde zorg voor specifieke groepen .......................................................................................... 129
de K-diensten .......................................................................................................................................... 129
ondersteuning voor volwassenen met een verstandelijke beperking en bijkomende psychische en/of
gedragproblemen .................................................................................................................................... 129
recente evoluties............................................................................................................................................. 130
THEMA 12: INTERNERING ............................................................................................................................. 131
de zorg voor geïnterneerde personen binnen het algemeen forensische welzijnswerk ................................ 131
justitiële en maatschappelijke context van internering .................................................................................. 131
de actuele interneringswet ......................................................................................................................... 132
de wettelijke definitie van internering -belgisch staatsblad ................................................................... 132
krachtlijnen van de actuele interneringswet .......................................................................................... 132
differentiatie met een gedwongen opname ........................................................................................... 133
masterplan internering ............................................................................................................................... 134
internering in de justitiële praktijk .................................................................................................................. 134
interneringsvoorwaarden ........................................................................................................................... 134
interneringsprocedure ................................................................................................................................ 135
het psychiatrisch deskundigenonderzoek ................................................................................................... 136
de Kamer ter Bescherming van de Maatschappij (KBM) ............................................................................ 136
wat is het mandaat van de KBM ............................................................................................................. 136
wie is er op een KBM-zitting aanwezig.................................................................................................... 137
internering in de klinisch-agogische praktijk................................................................................................... 137
schets van de doelgroep ............................................................................................................................. 137
waar zijn de geïnterneerde personen? ....................................................................................................... 137
hoeveel geïnterneerde personen verblijven er momenteel in de gevangenis ....................................... 137
hoeveel geïnterneerde personen verblijven er momenteel buiten de gevangenis ................................ 137
onderverdelingen in het werkveld: risico en categorisering ....................................................................... 138
3 B’s: beveiliging, behandeling, bejegening ................................................................................................ 138
de vigerende theoretische kaders rond de zorg voor geïnterneerden ....................................................... 139
Risk-Need-Responsivity Model (RNR) ..................................................................................................... 139
Orthopedagogische doelgroepen en werkvelden 2 M.Vanhove 8
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper merelvanhove. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €14,99. Je zit daarna nergens aan vast.
