Samenvatting gedragswetenschappen
H3: Een wetenschap in ontwikkeling
René Descartes:
- ziel of geest niet te bestuderen (res cogitans = onstoffelijke, niet te bestuderen ziel of geest)
- lichaam wel (res extensa = bestudeerbaar lichaam)
- dualisme
- de cartesiaanse catastrofe
Zeven psychologische scholen:
1) structuralisme
- onderzoeksobject: structuur van diverse soorten bewustzijn (waarnemingen, gedachten en gevoelens, verlangens,
voorstellingen)
- onderzoeksmethode: experiment en introspectie (zelfobservatie, kijken naar het eigen bewustzijn van binnenuit)
- doelstelling: analyse van de opbouw van het bewustzijn
2) functionalisme
3) behaviorisme
- Onderzoeksobject: het uitwendig waarneembare gedrag (S-R- gedragingen, zoals ze goed merkbaar zijn bij het
leren)
- Onderzoeksmethode: dierenexperiment, externe observatie van waarneembare reacties
- Doelstelling: verklaring van gedrag of responsen (R) vanuit de binnenkomende prikkels (S)
4) gestaltpsychologie
- Onderzoeksobject: perceptie (gehelen of gestalten waarnemen), en inzichtelijk denken (problemen oplossen)
- Onderzoeksmethode: experiment, externe observatie
- Doelstelling: wetmatigheden vinden (bv. Gelijkheid, nabijheid) bij de perceptie van gestalten
5) psychoanalyse of dieptepsychologie
- Onderzoeksobject: het afwijkende (onbewuste) en het normale gedrag van mensen
- Onderzoeksmethode: gevalsstudies (casussen of persoonsbeschrijvingen, getuigenissen) en technieken zoals
hypnose, droomanalyse en vrije gedachteassociatie
- Doelstelling: het gedrag verklaren vanuit onbewuste instincten en drijfveren en een therapeutisch proces op gang
brengen om mensen te genezen
6) humanistische psychologie
- Onderzoeksobject: typische menselijke aspecten van het gewone gedrag (zoals motivatie, geluk, creativiteit,
zelfontplooiing, maar ook verslaving en angststoornissen)
- Onderzoeksmethode: alle methoden zijn goed (niet erg wetenschappelijk ingesteld)
- Doelstelling: zelfontplooiing bevorderen door menselijke mogelijkheden te exploreren
7) cognitieve psychologie
- Onderzoeksobject: het brein als informatie verwerkend systeem en intelligentie
- Onderzoeksmethode: objectieve experimenten en tests met behulp van de computer
- Doelstelling: inzicht verwerven in typische cognitieve processen, zoals denken, leren, interpreteren, zich aanpassen
Drie grote dimensies:
- biologische dimensie
° werking v/d hersenen het zenuwstelsel en de genen (neurobiologische invalshoek)
° scans of fysiologische metingen van de hersenprocessen
° de invloed van overgeërfde gedragskenmerken van generatie op generatie, met het oog op adaptie en
. overleving (evolutionaire invalshoek)
- cognitieve (psychologische) dimensie
° menselijke gedragingen zoals het redeneervermogen, taal verwerven, beslissingen nemen, onthouden en
. vergeten, emoties beheersen, …