Na deze internationale context: CRUCIALE ETAPPES NAAR EEN ONAFHANKELIJK BELGIË (eind 18 de e. - 1814)
▪ OOSTENRIJKSE PERIODE (1780-1792)
(1) Poging tot hervorming onder Jozef II:
▪ Centraliseringspolitiek onder vorstelijke absolutisme
• Consolidatie centraal bestuur Brussel
• Uniformering juridisch systeem en rechtbanken
▪ Modernisering staats-en maatschappelijke structuren + economie stimuleren
• Schelde vrijgemaakt
• Oostende statuut van vrijhaven
• Hervorming armenzorg
• Maatregelen hygiëne en volksgezondheid
▪ TOLERANTIE-EDICT: Secularisatie en scheiding Kerk en Staat
• Vrije uitoefening protestantse geloof
• Burgerlijke huwelijksregeling
• Afschaffing bepaalde katholieke orden
• Priesteropleiding onder staatstoezicht
(2) Protest in zuidelijke (katholieke) Nederlanden
▪ Keizer moest hervormingen deels terugschroeven, maar kerkelijke herv. Niet.
▪ GEVOLG: confrontatie (1789) plaatselijke representatieve instellingen
(o.a. Staten Henegouwen) > weigerden financiële middelen goed te keuren
▪ REACTIE: Jozef schafte traditionele privileges van Zuidelijke Nederlanden af
▪ GEVOLG: Oppositiegroepen Statisten en Vonckisten bereiden opstand voor, die
ideologisch sterk verdeeld was:
• STATISTEN (conservatieven – Van Der Noot)
o Verdedigden de maatschappelijke en institutionele status quo.
o Behoud oude privileges en traditionele gewestelijke instellingen
o Sterke rol voor Kerk
• VONCKISTEN (progressieven - Vonck)
o Anti vorstelijk absolutisme, MAAR in feite wel eens met sommige
hervormingen
o Eisten grotere democratisering politieke instellingen
o Afkerig oude privileges, bevoorrechte sociale groepen en positie Kerk
(3) BRABANTSE OMWENTELING/ Eerste Belgische Revolutie (1789-90)
▪ Beide Oppositiegroepen sluiten alliantie en trekken Zuidelijke Nederlanden binnen waarna
ze het Oostenrijkse leger verslaan
(4) Ontstaan ÉTATS BELGIQUES UNIS – VERENIGDE NEDERLANDSE STATEN
▪ Samenkomst Staten-Generaal (1790), functie:
• Bestond uit afgevaardigden van alle provincies
• Kondigde Confederale Republiek1 aan
• Duidde leden soevereine congres aan
o Stond in voor dagelijks bestuur zoals defensie, muntslag, buitenlands beleid,
beslechten van geschillen tss provincies
▪ Interne tegenstellingen: Conservatieve stroming touwtjes in handen, rest uitgesloten
▪ Korte duur: de Verenigde Provinciën, Engeland en Pruisen spraken met Oostenrijk af dat
de Habsburgse dynastie haar gezag in de Nederlanden mocht herstellen, op voorwaarde dat
ze de traditionele instellingen van die gewesten zouden respecteren.
• Eind 1790: Oostenrijkse legers herstellen gezag > einde Brabantse Omwenteling
1
Elke provincie behield zijn soevereiniteit maar droeg de gemeenschappelijke belangen over aan het Congres, dat in feite de
voortzetting van de Staten-Generaal is.
, ▪ FRANSE PERIODE (1794 – 1814)
(1) 1790 – 94: Oostenrijkse bezetting na val EBU
(2) 1794: Assemblée in conflict met buitenland (Habs. Rijk). He HR steunde de contrarevolutie
en de Franse koning, waardoor het fr. regime radicaliseerde en de koning terechtgesteld werd (1793).
Er ontstond een coalitie tegen Frankrijk, maar deze kon toch nog gebieden o.a. Nederlanden
annexeren. Welke hervormingen werden doorgevoerd?
▪ Radicale principes doorgeduwd waardoor AR ook hier gedaan was
▪ Afbraak oude vorstendommen en specifieke instellingen
• Oprichting nieuwe departementen, ondergeschikt aan centraal bestuur Parijs
o Gelijkend op huidige Belgische provincies
o Prefect: plaatselijke vertegenwoordiger departement centrale regering Parijs
▪ Nieuw geld- en belastingsysteem
• Afschaffing privileges, belastingen, oude ambachten etc
▪ Conscriptie-systeem: Militaire dienstplicht via loting voor mannen tss 20-25 jaar.
• Gewone bevolking niet blij
▪ Religieuze hervormingen
• Opgeven Klooster en abdijen
• Kerkelijke goederen verkocht
• Confiscatie landerijen en uitgedeeld aan nieuwe anti-kerkelijke rijken
(3) Opstand tegen maatregelen op platteland: BOERENKRIJG (1798-99)2
▪ Makkelijk onderdrukt en vormde geen bedreiging voor nieuwe regime
(4) Napoleon aan de macht (1799 – 1815): aanpassingen beleid:
▪ Uitgave Code Napoléon = burgerlijk wetboek met principes v/d Fr. rev.
▪ Annexatie gebieden waar hij veel invloed heeft gehad (o.a. Nederlanden)
• Geannexeerde gebieden (> L’Empire)
• Vazalstaten (> Le Grand Empire)
▪ Invoering dienstplicht (ook breuk AR) >< legers onder leiding van edelen die elk hun eigen
manschappen rekruteerden en dus in feite aan het hoofd stonden van de door zichzelf
betaalde huurlegers.
▪ Versoepelde relatie met Kerk (cf. Concordaat Heilige Stoel3 (1801))
▪ Uitbouw Antwerpse Haven > poging tot economie aan te wakkeren
▪ Uitbouw onderwijs en middelbaar
▪ Verfransing openbaar leven
• Nederlands of beter ‘Nederduitse’ dialecten uit administratie en High society
gebannen (> fundament latere taalkwestie)
(5) Crisisperiode 1814-15:
▪ 1814: Napoleon werd van de macht verjaagd. O.m. Russische en Pruisische troepen bezetten
de voormalige Zuidelijke Nederlanden.
▪ 1815: Conflict Waterloo4
(6) Congres Wenen 1814-15:
▪ Willem I van Oranje aangesteld als Koning v/h VERENIGD KONINKRIJK DER NEDERLANDEN
2
DEFINITIE: Het was een opstand van de landelijke bevolking tegen het door de Fransen gezag in de Zuidelijke Nederlanden.
De opstand vond zijn oorzaak in de misnoegdheid over de aantasting van aloude gewoontes, rechten en voorrechten, in het
bijzonder over de antigodsdienstige politiek en de plundering van het land. Hoofdzakelijk was de opgelegde dienstplicht en
conscriptie de druppel voor de opstand.
3
Rome erkende o.m. dat de burgerlijke overheid inspraak had bij de benoeming v/d bisschoppen en priesters.
4
OPMERKELIJK: Het was de genadeslag voor het Frans bewind. De plaatselijke bevolking (België) deed niks om de val van het
Franse bewind te versnellen of tegen te gaan. Er was geen oproep naar onafhankelijkheid.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper FearOfTheFury. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
