WIJSBEGEERTE VOOR BIOMEDISCHE WETENSCHAPPEN
Denken over lichamen
HOOFDSTUK 1: Wat is filosofie?
1. Een definitie
Heel moeilijk om filosofie te definiëren moeilijk om een lijst op te stellen met unieke
eigenschappen die gelden voor alle filosofen en hun opvattingen
2. Drie aspecten: attitude, methodologie, domein
2.1. Attitude
Kritische kracht van een filosoof: in vraag stellen van zelfsprekende dingen
twijfelen aan evidenties
Descartes: onze zintuigen én onze kennis zijn onbetrouwbaar
MAAR kritiek niet het altijd einddoel van filosofie & niet perse een unieke filosofische
bezigheid
Afstand van emoties (stoïcijns & Socrates houding) = filosofische houding MAAR volstaat niet
Verwondering = een filosofische houding MAAR volstaat niet
2.2. Methode
Filosofen gebruiken verschillende methodes MAAR geen daarvan is uniek aan de filosofie
Intuïtie
Conceptuele analyse: begrippen ontleden in meer eenvoudigere om ze te begrijpen
Gedachte-experiment: concepten/ideeën en spontane oordelen op scherp stellen verhelderen
een probleem dmv te visualiseren (bv. hersenen in een vat: onze zekerheden zijn geen fundamentele
zekerheden)
Argumenten: aantonen dat conclusies kloppen uit de premissen
2.3. Domein
Al wat is: super breed & nietszeggend
Alle onbeantwoorde vragen en fundamentele problemen
Is er dan wel vooruitgang in de filosofie? Ja, (1) er zijn talloze wetenschappen ontstaan vanuit
de filosofie (bv. psychologie), (2) sommige filosofische vragen zijn wel opgelost (bv. Isaac
Newton zag zichzelf als filosoof [fysica]), (3) negatieve vooruitgang: weten wat de verkeerde
antwoorden zijn
3. Vier deeldomeinen: Metafysica, Logica, Epistemologie, Moraalfilosofie
Maar: verschuift probleem naar wat is metafysica, logica, etc.?
3.1. Metafysica
Bestudeert de aard & de structuur van de wereld vb. bestaat tijd? Uit wat bestaat het?
Wat is tijd? Wat betekent het om te bestaan? Bestaat alleen materie?
3.2. Logica
Astrid Vermeire – Wijsbegeerte
, Studie van geldigheid van argumenten en redeneringen (argumentatieve hygiëne)
3.3. Epistemologie of kennisleer
Studie van de aard, de structuur, de mogelijkheid en de waarheid van onze kennis.
Wat is de reikwijdte van onze kennis?
Brain in a vat: epistemologisch (gedachte-)experiment: zijn we zeker dat alles echt is?
3.4. Ethiek of moraalfilosofie
Ethische/praktische/juridische kwesties
Wat is goed of slecht? Wat maakt de waarheid goed? Bestaat het goede?
Deze 4 deeldomeinen kunnen nog verder worden onderverdeeld: bv. de wetenschapsfilosofie als
onderdeel van de epistemologie die nog verder ingedeeld kan worden in 2 deeldomeinen.
Geeft geen antwoord op wat filosofie is: niet bevredigend
4. Geschiedenis van de filosofie
De grillige geschiedenis van de filosofie verklaart de verschillende vormen en de
ongrijpbaarheid.
Werd voortdurend uitgedaagd door andere vormen van kennis
De filosofie moest zich steeds opnieuw uitvinden
Andere vormen roepen nieuwe filosofische vragen op
Mythologie natuurfilosofen (oerstof) religie (openbaring: communicatie door het
goddelijke = stap terug voor de filosofie, want dogma’s & begrenzing) wetenschap
5. Besluit
Heel erg moeilijk om de unieke eigenheid van de filosofie te bepalen & haar aangrenzende
kennisdomeinen af te bakenen
‘Wat is filosofie?’ levert geen bevredigend antwoord op
HOOFDSTUK 2: Mechanisering en doelgerichtheid
Astrid Vermeire – Wijsbegeerte
, Het menselijk lichaam bestaat uit veel onderdelen, elk met een eigen functie of doel
Teleologie= studie van de doelgerichtheid en doelmatigheid van die onderdelen beschrijft
& verklaart fenomenen a.d.h.v. die doelgerichtheid en doelmatigheid
Vertraging op de oorsprong van die doelgerichtheid (pas vanaf C. Darwin) biologie lang
niet als wetenschap beschouwd
1. De mechanisering van het wereldbeeld
In de filosofie: doeloorzaken vervangen door mechanische oorzaken
1.1. De wetenschappelijke revolutie (17de eeuw)
Descartes: beweert dat de filosofie de wiskundige methode moet gebruiken
De moderne wetenschappen slaagde er in de wereld te mechaniseren niet meer langer
gebruik maken van doeloorzaken (= oorzaak die ook dienst doet als doel) MAAR enkel
mechanische oorzaken
G. Galilei: traagheidswet = iedere verandering is te wijten aan een kracht van buitenaf
(mechanische oorzaak)
Ging tegen de middeleeuwse filosofische overtuiging: een lichaam kan bewegen als het
bezield is + verklaarde alles m.b.v. doeloorzaken
1.2. Aristoteles
Elke verandering = streven naar het realiseren van hun natuur
Bv. het ligt in de natuur van een steen om te vallen, als het naar beneden valt, streeft het om
naar beneden te gaan. Eenmaal beneden = perfectie de steen is in rust & is een
onbewogen beweger
1.3. Descartes
Mechanische verklaringen van natuurfenomenen zonder rekening met observaties
Menselijk lichaam = automaat
o Machine die zichzelf in stand en beweging houdt
o Levenswetenschap gemodelleerd naar de fysica (= mechanisering)
Volgens filosofen: naast het stoffelijke, is er het onstoffelijke (geest, bezieling) en dat kan niet
worden gevat in de natuurwetenschappen
o Problematisch: doeloorzaken kunnen niet worden weggelaten, want een automaat is
gemaakt met een bepaald doel voor ogen je kan bewegingen & veranderingen in
het lichaam niet begrijpen zonder vanuit een doel
o Descartes: doelen zijn geen deel van de natuur, maar door God bepaald, dus geen
deel van de natuurwetenschap
2. Kant en de teleologie
2.1. Nooit een Newton van de biologie
Newtons werk: cruciaal voor de levenloze natuur, maar ontoereikend voor de levende natuur
want: wetmatigheden zijn onmogelijk omdat er steeds doelen in lijken te liggen
o Uitwendig doel: Bijkomstig, gebruik maken van (bv. je neus gebruiken voor een bril)
o Inwendig doel: Essentieel(bv. neus om geursignalen op te vangen), organismen zijn
de oorzaak en het effect van zichzelf
2.2. Antinomie (tegenstrijdigheid) van het oordeel
Astrid Vermeire – Wijsbegeerte
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper astridvermeire. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,09. Je zit daarna nergens aan vast.
