Samenvatting
Samenvatting wetenschappen en techniek - deel aardrijkskunde
Volledige samenvatting over het deel aardrijkskunde. Zowel het boek, powerpoints en practicum.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 36 pagina's
Voorbeeld 4 van de 36 pagina's
In winkelwagenGekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting wetenschappen entechniek – deel aardrijkskunde
1. De aarde in de ruimte
1.1. Het heelal
• Big Bang
o Singulariteit: klein heet puntje met oneindig grote dichtheid
o Puntje 14 miljard jaar geleden ontploft → legde basis voor alles rondom ons
▪ Bevatte oneindig veel energie → waaruit elementaire deeltjes ontstonden →
waaruit alle materie op aarde & heelal mee is opgebouwd
1.2. Sterrenstelsel
• Net na de oerknal was het ontzettend warm (50 000 miljard graden Celsius
• Naarmate heelal groter → temp afkoelen
o Afgekoeld tot 3000 °C → onstaan eerste atomen (vnl waterstofgas)
o Deeltjes werden naar elkaar toegetrokken → ontstaan van overal verspreide dichte
gaswolken
o Waterstofatomen dicht op elkaar geduwd → fuseerden ze → nieuwe deeltjes
gevormd: heliumatomen
▪ Deze dichte opeenstapeling van deeltjes waren de eerste sterren
▪ Verschillende sterren zijn zich dan door zwaartekracht gaan groeperen tot
sterrenstelsels
• Miljarden sterrenstelsels
• Melkwegstelsel
o Sterrenstelsel waar wij deel van uitmaken
o 9 miljard jaar geleden ontstaan
o Telt meer dan honderd miljard sterren
o Vanuit ruimte bekeken: spiraalvormige schotel + midden verdikt
1.3. Ons zonnestelsel
• Ons zonnestelsel ligt op één van de spiraalarmen van het Melwegstelsel
• = planetenstelsel waarbij zon centraal staat aangezien 8 planeten oor zwaartekracht
gebonden rond de zon cirkelen
o Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus & Neptunus
o Ook planetoïden (kleine planeten) & komeetachtige lichamen aanwezig
• Definitie planetenstelsel
o = een verzameling hemellichamen die om een centrale ster draaien
1.3.1. De zon
• Men aanbad doorheen de geschiedenis de zon
• Grootste, warmste & zwaarste hemellichaam in ons zonnestelsel
• Onmisbaar & onlosmakelijk verbonden met leven op aarde
• Ontstaan
o Door gaswolk die in ruimte rondzweefde → gaan samen krimpen door eigen
zwaartekracht
1
, o Gaswolk bestond uit kleine atomen waterstof & helium
o Deeltjes werden heel dicht naar elkaar getrokken → zeer dicht op elkaar zaten →
stijging druk → gevolg: onstaan van veel warmte
▪ Warmte zon hangt samen met enorme druk die gecreëerd wordt in
binnenste zon
• Einstein formule: E = mx c²
o Alles wat bepaalde massa heeft, heeft energie
o E: energie
o M: massa
o C: lichtsnelheid
o Als je dus een massa vermenigvuldigt met 2 keer de lichtsnelheid → krijg je een
waarde die energie uitdrukt => alles bevat dus energie
o Toepassing op de zon
▪ Kernfusie in de zon: proces waarbij onder grote druk & hoge temp deeltjes
worden samengevoegd
▪ 4 waterstofatomen fuseren → 1 heliumatoom
▪ Opmerking: massa 4 waterstofatomen samen groter dan heliumatoom
➢ Verklaring via formule Einstein: massa die je tekort komt heet zich
omgezet in energie
➢ Samenvatting: 4 atomen fuseren tot nieuw atoom dat minder weegt
➢ Te massa die je te kort komt is omgezet in energie (= warmte die
zon uitstraalt)
• Zonnevlekken
o Plaatsen op zon die minder warm zijn
• Fakkelvelden
o Zeer warme plaatsen op de zon
• Zon draait om haar as
o Midden (de evenaar) sneller draait dan de polen (25 & 36 dagen)
o Door het verschil in draaisnelheid →wordt zon door elkaar geroerd
• Intense hitte → zorgen voor ontploffingen → ontstaan zonnewind
o Geladen deeltjes (elektronen en protonen) worden dan de ruimte ingestuurd
o Soms komen ze in de atmosfeer => poollicht
1.3.2. Planeten
• /
1.4. Aarde, zon en maan
• Geocentrisme
o =aarde middelpunt heelal
o Geos: aarde
o Centrisme: centrum
o Oude denkwijze
• Heliocentrisme
o =zon middelpunt zonnestelsel
o Helios: zon
o Wetenschapper Galileo Galilei stelde dit vast
o Denkwijze evolueerde door evolutie in Wiskunde en wetenschap
o Kerk was hier niet mee akkoord
2
,• Aarde draait rond zijn as
o 1000 km/h
o Wij en de lucht rondom ons die gevangen is door zwaartekracht draaien mee
▪ Hierdoor merk je de draaiing niet
o Snelheid neemt toe richting evenaar & neemt af richting polen
▪ Komt omdat je op de evenaar een grotere afstand aflegt dan op bv. 51° NB
▪ Want snelheid = afgelegde afstand per tijdseenheid
o In tegenwijzerzin (van west → oost)
o In 23h 56min 4sec
o Hieraan dag & nacht te danken
o Noordelijk halfrond
▪ Zon opkomen in oosten, hoogste punt zuiden, onder in westen
o Zuidelijk halfrond
▪ Zon opkomen in oosten, hoogste punt noorden, onder westen
• Stand aardas: scheef
o Hoek van 23,44° tov de loodlijn op het eclipticavlak
o Eclipticavlak: vlak waarin aarde om de zon beweegt
o Heeft gevolgen (zie later)
1.4.1. Relatie tussen aarde en maan
• Maan draait in tegenwijzerzin om aarde
o Tijd hiervoor nodig (omlooptijd) = maand
• Siderische maand
o = tijd waarin maan volledige omloop om aarde volbrengt tov de vaste sterren
o 27,23 dagen
o Tijd is dus afhankelijk van welk referentiepunt je kiest
▪ Want als je vanaf de zon of aarde tijd berekent → 29,5 dagen
• Synodische maand
o = tijd die verstreken is tss twee opeenvolgende keren dat de maan in dezelfde positie
tov aarde/ zon staat
o 29,5 dagen
o Deze omlooptijd basis kalendermaanden
De maan en haar schijngestalten
• = verschillende verschijningsvormen van de maan doordat de maan rond aarde draait
• Er verandert aan de vorm van de maan niks
• De maan geeft geen licht
o Maar zonnestralen van de zon reflecteren
3
, • Nieuwe maan
o Volledig donker, geen maan te bespeuren
o Zon belicht helft maan die is weggedraaid van aarde
o Maan staat dan tss zon en aarde
▪ NIET op exact één lijn
• Eerste kwartier
o Een week later dan nieuwe maan
o Zon belicht helft van de maan
o We zien dat het rechterdeel verlicht is
o Trucje (Premier)
• Volle maan
o Twee weken later dan nieuwe maan
o Staat aan de andere kant aarde
o Zon belicht voorzijde maan
o Men ziet een volledige ronde vorm
o Aarde staat tss maan & zon
• Laatste kwartier
o Drie weken later dan nieuwe maan
o We zien dat linkerdeel van de maan verlicht is
o Trucje (Dernier)
• Wassende maan
o = periode tss nieuwe & volle maan
• Krimpende maan
o = periode tss volle & nieuwe maandag
Maansverduistering
• Schaduw ontstaat waar zonlicht niet komt
• Zon belicht aarde → achter zon ontstaat een kegelschaduw
o Kernschaduw: waarin geen zonnestralen terechtkomen
o Bijschaduw: waarop gedeelte van zonnestralen invalt
• Totale maansverduistering
o Als maan door de kernschaduw gaat
• Gedeeltelijke maansverduistering
o Als maan voor een gedeelte door kernschaduw gaat
• Als maan door bijschaduw gaat → vermindert intensiteit maanlicht
o We zien dit nauwelijks
• Maan gaat niet maandelijks/ jaarlijks door de kernschaduw
o We hebben dus niet iedere keer een maansverduistering
o Dit omdat de maan in haar reis rond de aarde een kleine hoek maakt met het vlak
waarin de aarde om de zon draait
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Naiodenoose. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen