Samenvatting op basis van boek 'Oikonomia – Inzicht in Economie': alle hoofdstukken, behalve 7 (was niet te kennen)
Vak gegeven door Prof. Bruno Merlevede
ECONOMIE
0. INLEDING ................................................................................................................................... 1
0.1. ECONOMIE? ....................................................................................................................................... 1
0.2. ECONOMIE OP LANGERE TERMIJN ............................................................................................................ 2
0.2.1. Welvaartsevolutie ...................................................................................................................... 2
0.2.2. Levensverwachting ..................................................................................................................... 3
1. WELVAART EN MARKTEVENWICHT................................................................................................. 4
1.1. GOED, MAAR NIET GOED GENOEG............................................................................................................ 4
1.1.1. Werkveld van een (bedrijfs)econoom .......................................................................................... 4
1.2. WELVAART: EEN INTERDISCIPLINAIRE ZOEKTOCHT ........................................................................................ 4
1.3. WELVAART UIT MARKTTRANSACTIES ..........................................................................................................5
1.3.1. Aanbodsurplus en aanbodtekort ................................................................................................. 6
1.4. VRAAG, AANBOD EN MARKTEVENWICHT .................................................................................................... 6
1.5. ZELFREGULERENDE MARKTEN ................................................................................................................. 6
1.5.1. BOX 1.3: prijsinterventie door de overheid ................................................................................... 7
1.6. WINNAARS EN VERLIEZERS ...................................................................................................................... 7
1.7. DE DYNAMIEK VAN CONCURRENTIE OP DE MARKT ......................................................................................... 7
1.8. OVER OUDE EN NIEUWE MARKTEN ........................................................................................................... 8
1.9. DE VRIJE MARKT IS GEMAAKT/ “LAISSEZ-FAIRE WAS PLANNED” ........................................................................ 8
1.9.1. BOX 1.7: het plannen van de markt in China ................................................................................ 8
2. BEHOEFTEN, BEGEERTEN, MODELLEN EN BEELDEN .......................................................................... 9
2.1. SCHAARSTE IN TIJDEN VAN OVERVLOED ..................................................................................................... 9
2.1.1. Schaarste ................................................................................................................................... 9
2.2. BEGEERTEN ....................................................................................................................................... 9
2.2.1. BOX 2.3: de ratrace van relatieve consumptie............................................................................ 10
2.3. OPPORTUNITEITSKOSTEN EN DE MARGINALE ANALYSE .................................................................................. 10
2.4. HET GEBRUIK VAN MODELLEN EN HYPOTHESEN........................................................................................... 10
2.5. HET MODEL VAN DE ECONOMISCHE KRINGLOOP ......................................................................................... 11
2.6. DE EMBEDDED ECONOMY ..................................................................................................................... 12
3. DE ECONOMISCHE SCHOLEN ....................................................................................................... 13
3.1. DE KLASSIEKE SCHOOL ......................................................................................................................... 13
3.1.1. Jean-Baptiste Say ......................................................................................................................13
3.1.2. David Ricardo............................................................................................................................13
3.2. DE NEOKLASSIEKE SCHOOL .................................................................................................................... 14
3.2.1. Arthur Pigou ............................................................................................................................ 14
3.2.2. George Akerlof ......................................................................................................................... 14
3.3. DE MARXISTISCHE SCHOOL ................................................................................................................... 14
3.4. DE OOSTENRIJKSE SCHOOL ................................................................................................................... 15
3.4.1. Friedrich Hayek ........................................................................................................................ 15
3.4.2. Joseph Schumpeter .................................................................................................................. 15
3.5. DE KEYNESIAANSE SCHOOL ................................................................................................................... 16
3.6. DE INSTITUTIONELE SCHOOL .................................................................................................................. 16
3.7. DE GEDRAGSECONOMISCHE SCHOOL ....................................................................................................... 17
3.7.1. Herbert Simon ........................................................................................................................... 17
3.8. DE SCHOOL VAN HET GELUK .................................................................................................................. 17
3.8.1. Zelfmoordcijfers ........................................................................................................................ 17
3.8.2. Relatieve positie ....................................................................................................................... 18
3.9. DE PRAKTIJKSCHOOL VAN ECONOMISCHE ONTWIKKELING .............................................................................. 18
3.9.1. Alexander Hamilton.................................................................................................................. 18
3.9.2. Zuid-Amerika en Afrika ............................................................................................................. 18
3.10. DE NEOLIBERALE IDEOLOGIE .................................................................................................................. 19
3.10.1. Milton Friedman .................................................................................................................. 19
3.11. DIVERSITEIT IN HET ECONOMISCHE DENKEN ............................................................................................... 19
1
,4. BBP EN HET GEWICHT VAN DE OVERHEID ..................................................................................... 20
4.1. BBP, NBP, BNP .............................................................................................................................. 20
4.2. TOEGEVOEGDE WAARDE ..................................................................................................................... 20
4.3. HET BBP VAN BELGIË ........................................................................................................................ 20
4.3.1. Nominaal BBP vs. Reëel BBP ..................................................................................................... 20
4.4. BEPERKINGEN VAN HET BBP ALS ECONOMISCHE MAATSTAF ........................................................................... 21
4.5. HOE ZWAAR WEEGT DE OVERHEID?......................................................................................................... 21
4.5.1. Verdeling van het BBP van België over sectoren ......................................................................... 21
4.5.2. Toegevoegde waarde overheid ................................................................................................. 22
4.5.3. Ontvangsten en uitgaven van de overheid ................................................................................. 22
4.6. HERVERDELEN EN STIMULEREN .............................................................................................................. 23
4.7. BELASTINGEN EN WELVAART ................................................................................................................. 23
4.7.1. Belasting(ontvangsten) en welvaart .......................................................................................... 23
4.8. DE PUBLIEKE SCHULD ..........................................................................................................................25
4.9. EFFICIËNTIE VAN DE OVERHEID ............................................................................................................... 25
5. GROEI EN ONGELIJKHEID ............................................................................................................ 26
5.1. GROEI OP LANGE TERMIJN: DE GOLVEN VAN KONDRATIEFF ........................................................................... 26
5.2. GROEI = TOENAME ECONOMISCHE TRANSACTIES ....................................................................................... 26
5.3. VARIABELE GROEI OP KORTE TERMIJN ..................................................................................................... 26
5.4. HOE VERKLAREN WE GROEI OP MIDDELLANGE TERMIJN? ............................................................................... 27
5.4.1. Bevolking ..................................................................................................................................27
5.4.2. Productiviteit ............................................................................................................................27
5.4.3. Arbeidsparticipatie ....................................................................................................................27
5.4.4. Vergelijking VS met Europa ....................................................................................................... 28
5.4.5. Een gemengd beeld .................................................................................................................. 28
5.5. DE IMPACT VAN GROEI OP DE ONGELIJKHEID ............................................................................................. 28
5.5.1. Armer dan je ouders? ............................................................................................................... 28
5.5.2. De olifantengrafiek van Milanovic ............................................................................................. 29
5.5.3. ‘Kapitaal in de 21ste eeuw’ van Thomas Piketty .......................................................................... 29
5.6. ONGELIJKHEID IN BELGIË ..................................................................................................................... 29
5.6.1. Meting van ongelijkheid ........................................................................................................... 29
5.6.2. Beperkingen analyses op basis van fiscale gegevens .................................................................. 30
5.6.3. Meting van armoede ................................................................................................................ 30
5.7. PERSPECTIEVEN OVER ONGELIJKHEID ....................................................................................................... 31
5.7.1. Harry Frankfurt .........................................................................................................................31
5.7.2. Maatregelen van de overheid ....................................................................................................31
6. CONJUNCTUUR EN MACRO-ECONOMISCH BELEID .......................................................................... 32
6.1. WAT IS GELD EN WAAROM GEBRUIKEN WE GELD? ....................................................................................... 32
6.1.1. Een kleine geschiedenis van geld ............................................................................................... 32
6.1.2. Een kleine geschiedenis van banken .......................................................................................... 32
6.2. GELDCREATIE .................................................................................................................................... 33
6.2.1. Geldaanbod en meervoudige depositocreatie .............................................................................33
6.3. DE WAARDE VAN GELD ........................................................................................................................ 34
6.4. INFLATIE .......................................................................................................................................... 34
6.4.1. Deflatie .................................................................................................................................... 34
6.4.2. BOX 6.5: de deflator van het BBP .............................................................................................. 35
6.5. ECONOMISCHE FLUCTUATIES OP KORTE TERMIJN......................................................................................... 35
6.6. VRAAG EN AANBOD VANUIT MACRO-ECONOMISCH PERSPECTIEF ..................................................................... 35
6.6.1. Economische activiteit op lange termijn .................................................................................... 36
6.6.2. ‘Kosten’ van inflatie ................................................................................................................... 37
6.6.3. Rol van ECB ............................................................................................................................... 37
6.6.4. BOX 6.7: monetair beleid in de praktijk....................................................................................... 37
6.6.5. Economische activiteit op korte termijn ..................................................................................... 38
6.7. MACRO-ECONOMISCH BELEID OP KORTE TERMIJN ....................................................................................... 38
2
, 6.7.1. Monetair beleid........................................................................................................................ 38
6.7.2. Budgettair beleid...................................................................................................................... 38
6.7.3. Actief stabilisatiebeleid: Keynesianen vs. Klassieken ................................................................... 39
7. –............................................................................................................................................. 40
8. BEDRIJVEN ............................................................................................................................... 40
8.1. ONDERNEMING: VAN PROJECT NAAR JURIDISCHE REALITEIT ........................................................................... 40
8.2. ONDERNEMINGEN VANDAAG................................................................................................................ 40
8.2.1. KMO’s...................................................................................................................................... 41
8.3. WAAROM ZIJN ER ONDERNEMINGEN? ..................................................................................................... 41
8.3.1. BOX 8.1: het Coase-theorema ................................................................................................... 41
8.3.2. Make or buy? ........................................................................................................................... 41
8.4. EIGENAARS, MANAGERS EN WERKNEMERS ............................................................................................... 42
8.4.1. Principal-agent probleem ......................................................................................................... 42
8.5. EEN BLIK OP ONDERNEMINGEN IN EUROPA............................................................................................... 42
8.5.1. Bedrijfsdynamiek...................................................................................................................... 42
8.5.2. Overlevingskans ....................................................................................................................... 43
8.5.3. Verdeling van bedrijven ............................................................................................................ 43
8.6. OPBRENGSTEN, KOSTEN EN WINST .......................................................................................................... 43
8.6.1. Kosten ..................................................................................................................................... 43
8.6.2. Opbrengsten ............................................................................................................................ 44
8.6.3. Winst ....................................................................................................................................... 44
8.7. MODELLEREN VAN OPBRENGSTEN, KOSTEN EN WINST ..................................................................................45
9. MARKTEN ................................................................................................................................ 46
9.1. MARKTMACHT ................................................................................................................................. 46
9.2. MARKTVORMEN: EEN OVERZICHT .......................................................................................................... 46
9.3. PERFECTE CONCURRENTIE ................................................................................................................... 46
9.3.1. Het gedrag van de individuele producent en het marktaanbod................................................... 46
9.3.2. BOX 9.2: Waarom werken vele restaurants met relatief weinig klanten? .....................................47
9.3.3. Marktresultaat en marktdynamiek.............................................................................................47
9.3.4. Is perfecte concurrentie efficiënt? ............................................................................................. 48
9.4. MONOPOLIE .................................................................................................................................... 48
9.4.1. Waarom ontstaan monopolies? ................................................................................................ 48
9.4.2. Het gedrag van de monopolist .................................................................................................. 49
9.4.3. BOX 9.3: de marginale opbrengst van de monopolist ................................................................. 49
9.4.4. Monopolie en welvaart ............................................................................................................. 49
9.5. MONOPOLISTISCHE CONCURRENTIE ........................................................................................................50
9.5.1. Het gedrag van de monopolistisch competitieve producent........................................................ 50
9.5.2. Welvaart onder monopolistische concurrentie ........................................................................... 51
9.6. STRATEGISCHE INTERACTIE TUSSEN BEDRIJVEN: OLIGOPOLIE ........................................................................... 51
9.6.1. Nash-evenwicht ....................................................................................................................... 51
9.6.2. Samenwerkende oligopolie ....................................................................................................... 52
9.7. MARKTMACHT EN PRIJSDISCRIMINATIE ..................................................................................................... 52
9.8. DAAROM ZIJN WE BEZORGD OVER CONCURRENTIE! ..................................................................................... 53
9.8.1. Mededingingsbeleid ................................................................................................................. 53
10. GLOBALISERING .................................................................................................................... 54
10.1. HANDEL = SAMENWERKING ..................................................................................................................54
10.2. GLOBALISERING GEMETEN ....................................................................................................................54
10.2.1. Fases van globalisering ........................................................................................................ 54
10.3. HOE VERKLAREN WE HANDELSSTROMEN? ................................................................................................. 55
10.3.1. David Ricardo ...................................................................................................................... 55
10.3.2. Eli Heckscher en Bertil Ohlin ................................................................................................. 55
10.3.3. Paul Krugman ...................................................................................................................... 55
10.4. WELVAART DOOR HANDEL .................................................................................................................... 55
3
, 10.5. HANDELSBELEMMERINGEN EN HANDELSINTEGRATIE ....................................................................................56
10.6. HANDELSINTEGRATIE........................................................................................................................... 57
10.7. DE EUROPESE UNIE ............................................................................................................................ 57
10.8. DE CHINA-SCHOK ...............................................................................................................................58
10.8.1. Effecten van de China-schok volgens academisch onderzoek ................................................. 58
10.9. GLOBALISERING 2.0............................................................................................................................58
11. EXTERNE EFFECTEN EN DUURZAME ONTWIKKELING ................................................................... 60
11.1. MOET ONZE ECONOMIE BLIJVEN GROEIEN? .............................................................................................. 60
11.1.1. Globaal perspectief .............................................................................................................. 60
11.1.2. Ecologische kostprijs ............................................................................................................ 60
11.1.3. Ecologische voetafdruk ........................................................................................................ 61
11.2. NIEMAND IN DE COCKPIT VAN DE GLOBALE ECONOMIE? ................................................................................ 61
11.3. RIJKE PATIËNT ZOEKT LIFESTYLECOACH .................................................................................................... 62
11.4. MARKTFALEN EN BELEID ..................................................................................................................... 62
11.4.1. Het internationale klimaatbeleid .......................................................................................... 63
11.4.2. Conventionele luchtvervuiling ............................................................................................... 63
11.4.3. De Porter-hypothese ............................................................................................................ 63
11.5. DE PIGOUVIAANSE INTERNALISATIE ........................................................................................................ 64
11.5.1. Negatieve externe effecten .................................................................................................. 64
11.5.2. Dynamische effecten............................................................................................................ 65
11.5.3. BOX 11.5: het Europese systeem van verhandelbare emissierechte ........................................ 65
11.5.4. Economic policymaking ........................................................................................................ 65
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bovanhecke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.