Inleiding psychologie
“Mijn werkelijkheid is persoonlijk en wordt bepaald door de manier waarop ik deze wekelijkheid
waarneem”
-> De ruimte tussen objectieve en subjectieve werkelijkheid:
-De plek waar psychologische processen zich afspelen (gedachten, gevoelens)
-Die op hun beurt ons (toekomstig) gedrag bepalen
Gedachten en gevoelens bij filmpje:
vervelend, irritant, aandacht krijgen, machteloos
-> Hoe je reageert hangt af van de situatie op dat moment, peuter nog niet instaat om zichzelf te
kalmeren.
Hoofdstuk 1
Les 1: Geschiedenis van de psychologie
Situering
Psychologie = de wetenschap gericht op het beschrijven, verklaren en voorspellen van (1)gedrag,
(2)gedachten & (3)emoties van mensen”
René Descartes (filosoof, 17de eeuw)
°Aard van de waarheid: er is niet zoiets als dé waarheid, er zijn meerdere waarheden -> Twijfel
- Vertrekpunt: goddelijke ziel
-> Mensen hebben volgens D. een vrije wil (goddelijke ziel) en reflexen (dierlijke ziel)
Vb. Naar keuken wandelen voor een koek (vrije wil) vallen waardoor je je handen zet (reflex)
o Dualisme: Onstoffelijke ziel en stoffelijk lichaam
-> er is een verbinding tussen ons lichaam en de ziel dat ons lichaam aanstuurt.
o Nature: eigenschappen zijn aangeboren
-> Verschil tussen mens en dier het bestaan van de goddelijke ziel
-> Mensen hadden dus kenmerken die aangeboren waren
1
,John Locke (filosoof, 17e eeuw)
– Tabula Rasa (nurture): de mens als onbeschreven blad, alles wordt bepaald door opvoeding
– 3 basisprincipes
A. Leren door associatie = Klassieke conditionering
Een neutrale stimulus (bel) wordt geconditioneerd, wanneer hij samen voorkomt met een andere
stimulus (eten) -> hond gaat kwijlen
Vb. Mensen worden misselijk door chemo wanneer ze over een ziekenhuis praten worden ze al
misselijk.
Vb. Liedje dat afspeelt wanneer je uit elkaar gaat met je vriend, wanneer je dat liedje hoort word je
verdrietig.
B. Leren door straffen en belonen = Operante conditionering
Oorzaak en gevolg, aanleren door ervaring
Iets positief toevoegen of Iets negatief wegnemen
Vb. Door naar de les te komen begrijp je de leerstof beter (+), je moet minder zoeken waar alles staat
in je boek (-)
Vb. Ik zet mijn wekker en kom altijd op tijd (+), ik ben mijn wekker 1 keer vergeten en kom te laat (-)
Vb. Jezelf belonen als je iets hebt afgewerkt, serie kijken nadat je een hoofdstuk hebt geleerd
C. Leren door imitatie = modeling, sociaal leren
– Rolmodellen
o “it’s not what you say, it’s what you do”
o Gewenst gedrag voordoen
o Vooral in situaties van autoriteit
° Sociaal leren of modeling
Vb. Fouten leren toegeven
– Iedereen kan alles leren, zolang de omgeving geschikt is (nurture)
Voorbeeld heroïneverslaving
Klassieke conditionering: Neutrale stimulus -> ik voel me slecht en heroïne -> Wanneer ik me later
slecht voel neem ik heroïne want dan voel ik mij beter
Operante conditionering: Wanneer ik me slecht voel beloon ik mezelf met heroïne
Sociaal leren: Veel heroïne in je omgeving, je gaat het zelf ook sneller proberen
Het nature- nurture debat (beide)
Immanuel Kant (filosoof, 18e eeuw): een stap verder
– Tergkeer naar nature: “Een onbeschreven blad leert niets”
“Om iets te kunnen leren moet een onbeschreven blad bepaalde eigenschappen hebben die het
mogelijk maken om ervaringen zinvol te interpreteren”
o Vermogen zinvol te interpreteren
o Oorzaak-gevolg relaties (mens wordt geboren met neiging om oorzaak – gevolg relaties te zien)
– Er bestaat meer dan 1 wereld
o Objectieve wereld: hoe zaken echt zijn
o Subjectieve wereld: zintuigen
2
,Vb. Kamer van 20 graden (objectieve werkelijkheid), in de zomer voelt deze koel aan in de winter
warm (subjectieve wereld)
-> De interpretatie van de objectieve wereld kan voor 2 personen totaal verschillen.
Nadat we de objectieve wereld hebben waargenomen ontstaat onze subjectieve wereld volgens Kant
Vb. Demi heeft het koud ik heb het warm
Onderzoek
°Met andere woorden: de manier waarop we de wereld waarnemen met onze zintuigen is van
belang
• Om van een wetenschap te spreken, is de mogelijkheid tot onderzoek van de werking van deze
zintuigen nodig
• Kant dacht dat het niet kon, anderen deden het wel (zie volgende slides)
Voorbeelden:
Hermann von Helmholtz (1867)
– OV: Hoe speelt ervaring een rol bij waarneming?
– OO: bril die voorwerpen een paar graden verder laat lijken
– Conclusie: gewenning
“We nemen de werkelijkheid waar door ervaringen”
Gustav Theodor Fechner (1860)
– OV: Wanneer zijn mensen in staat om verschillen waar te nemen?
– OO: 1-2 cm vs 180-181 cm
– Conclusie: niet het objectief verschil maar de verhouding tussen de verschillen is
van belang
H. en G. ontkrachten Kants zijn idee dat de psychologie als wetenschap nooit
levensvatbaar zou zijn omdat de werking van zintuigen onmeetbaar was.
1879= geboorte psychologie -> laboratoria open voor psychologisch onderzoek
William James: the principles of psychology (boek)
o Wetenschappelijke kennis omzetten voor de praktijk
Breuk tussen filosofie en psychologie 1879
Filosofie: wat is de waarheid?
Psychologie: hoe nemen mensen de objectieve waarheid waar? Welke mentale processen spelen
hierbij een rol?
Vb. Hoe interpreteert een hulpverlener de situatie van een client en hoe kijkt de client zelf tegen de
situatie aan?
Hoe komt het dat deze van elkaar verschillen = psychologie
3
, Hoofdstuk 1
Les 2: Onderzoeksmethoden van de psychologie
Empirische cyclus
- Een manier van kennis vergaren
- Nooit af: nieuwe inzichten zijn het begin van verder onderzoek
1) Waarneming: je ziet iets
2) Veronderstelling: je bedenkt een soort minitheorie
3) Hypothese/ voorspelling : concreet en toetsbaar maken
4) Toetsing: hypothese toetsen
5) Onderzoek: resultaten publiceren, bekritiseren, repliceren
2)
Soorten onderzoeken
A. Beschrijvend
-> Informatie verzamelen om de situatie beter in kaart te brengen
Vb. Met welke problemen kampen tienermoeders?
B. Vergelijkend
-> Nagaan of er verschillen zijn tussen specifieke groepen
Vb. Wonen tienermoeders vooral in dorpen of steden?
C. Verklarend
-> Een verklaring vinden voor verschillen tussen groepen?
Vb. Welke risicofactoren verhogen de kans op tienerzwangerschap?
D. Evaluerend
-> Nagaan of bepaalde interventies werken
Vb. Experiment jongeren voor pop laten zorgen (werkte niet pop werd onder kast geduwd)
-> Loopt op in mate van betrouwbarheid (D>A)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eliengysels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.