Samenvatting van het vak Psychodiagnostiek Kinderen en Adolescenten (VUB, Klinische psychologie, eerste master tweede semester). Vak werd gegeven door prof. Celestin-Westreich (2023). In de samenvatting zijn zowel het handboek (alle hoofdstukken) als de lessen verwerkt. De samenvatting vertrekt van...
Charlotte Vanacker Psychodiagnostiek Kinderen en Adolescenten
SAMENVATTING: HANDBOEK
PSYCHODIAGNOSTIEK KINDEREN EN ADOLESCENTEN
Inleiding ............................................................................................................................... 4
Hoofdstuk 1: Wat is kinddiagnostiek en wat maakt haar uniek? ..................................... 5
1. Wat roept diagnostiek intuïtief op? .............................................................................. 5
2. Wat is diagnostiek? Van intuïtie naar werkdefinitie ..................................................... 5
3. Welke vormen van oordelen omvat de diagnostiek? ................................................... 5
4. Welke vormen van maatstaven omvat de diagnostiek? .............................................. 6
5. Diagnostiek bij het kind? Oordelen in context! ............................................................ 6
6. Het kind in context? Diagnostiek van de opvoeding en het gezin!............................... 7
7. Vakkundige kinddiagnostiek? Vier pijlers, met zelfbesturing! ...................................... 7
Hoofdstuk 2: Hoe handel je evidence-based? De FACE-aanpak ..................................... 8
1. Evidence-based diagnostiek: wat, waarom en hoe? ................................................... 8
2. Uitdagingen evidence-based kinddiagnostiek ............................................................. 8
3. Evidence-based diagnostiek met de FACE-aanpak .................................................... 9
4. Wegwijzer sneltraject en modeltraject....................................................................... 14
Hoofdstuk 6: Hoe handel je professioneel? .................................................................... 15
1. Diagnostische kwaliteitseisen en uitdagingen ........................................................... 15
2. Frequente cognitief-emotionele valkuilen en hun oplossingen .................................. 15
Hoofdstuk 7: Hoe verzamel je de informatie? ................................................................. 18
1. Het vraag- en antwoordverloop van de kinddiagnostiek............................................ 18
2. De planmatige diagnostische cyclus ......................................................................... 19
3. Informele methoden: observatie en gesprek ............................................................. 20
4. Testonderzoek .......................................................................................................... 21
5. Samen sterk: gesprek, observatie en testonderzoek ................................................ 22
Hoofdstuk 8: Hoe organiseer je de informatie? .............................................................. 22
1. Keuzes voor ordening van de informatie................................................................... 22
2. Categorische ordening ............................................................................................. 22
3. Dimensionele ordening ............................................................................................. 23
4. Samen sterk: integratieve transcategorische ordening ............................................. 23
Hoofdstuk 9: Hoe duid je de informatie? ......................................................................... 23
1. Keuzes voor zingeving ............................................................................................. 23
2. Nomothetische duiding ............................................................................................. 23
3. Ideografische duiding ............................................................................................... 24
4. Samen sterk: nomothetische en ideografische duiding ............................................. 24
Pagina 1 van 70
,Charlotte Vanacker Psychodiagnostiek Kinderen en Adolescenten
Hoofdstuk 10: Stappenplan, risicotaxatie en beslisboom .............................................. 26
1. Stappenplan diagnostiek .......................................................................................... 26
2. Veiligheid en risicotaxatie ......................................................................................... 26
3. Beslisboom met model- en sneltrajecten .................................................................. 26
Hoofdstuk 11: Aanmelding ............................................................................................... 27
1. Taken: diagnostische oriëntatie met eerste risicotaxatie ........................................... 27
2. Uitdagingen: snel denken en gevoelens reguleren ................................................... 27
3. Oplossingen: systematisch expliciteren en organiseren............................................ 27
4. Tools aanmelding: aanmeldingsfiche en eerste FACE’ogram ................................... 28
5. Wegwijzer model- en sneltrajecten ........................................................................... 28
Hoofdstuk 12: Intake ......................................................................................................... 28
1. Basistaken: draagvlak verkennen ............................................................................. 28
2. Uitdagingen en oplossingen: informatie vakkundig verzamelen ................................ 29
3. Intakeschema en FACE-tools ................................................................................... 30
4. Intakeverloop: handvatten gespreksvorm(en) ........................................................... 30
5. Wegwijzer model- en sneltrajecten ........................................................................... 31
Hoofdstuk 13: Intakeanalyse, vragen en gericht onderzoek .......................................... 32
1. Hoofdtaak: draagvlak verkennend analyseren .......................................................... 32
2. Uitdagingen en oplossing: stappenplan intakeanalyse.............................................. 32
3. Belevingsinventaris (klachten/krachten, hulpvraag en -verwachtingen) .................... 33
4. Draagvlakanalyse (verkennend) ............................................................................... 33
5. Procesverkenning (voorlopige samenhang of dynamiek) .......................................... 34
6. Diagnostische vragen en hypothesen ....................................................................... 34
7. Onderzoeksplan ....................................................................................................... 34
8. Wegwijzer model- en sneltrajecten ........................................................................... 35
Hoofdstuk 3: Het kind in focus: wat en waarom? ........................................................... 36
1. Wat omvat de kindontwikkeling? ............................................................................... 36
2. Ontwikkelingsmijlpalen en testmaatstaven ............................................................... 36
3. Ontwikkelingsdynamiek en diagnostische uitdagingen ............................................. 36
4. Van evidence-base naar praktijk ............................................................................... 38
Hoofdstuk 14: Kindonderzoek.......................................................................................... 38
1. Taken: individueel kinddraagvlak objectiveren .......................................................... 38
2. Uitdagingen en oplossingen: kindfunctioneren in perspectief.................................... 39
3. Instrumenten voor het kindonderzoek ....................................................................... 39
4. Contextuele analyse van het kindonderzoek ............................................................ 42
5. Wegwijzer model- en sneltrajecten ........................................................................... 43
Pagina 2 van 70
,Charlotte Vanacker Psychodiagnostiek Kinderen en Adolescenten
Hoofdstuk 4: De opvoeding in focus: wat en waarom?.................................................. 44
1. Wat omvat de opvoeding? ........................................................................................ 44
2. De ouder(s) en/of opvoeder(s) .................................................................................. 46
3. De opvoeders- of partnerrelatie ................................................................................ 46
4. De opvoeding ........................................................................................................... 47
5. Van evidence-base naar prakijk ................................................................................ 48
Hoofdstuk 15: Opvoedingsonderzoek ............................................................................. 49
1. Basistaken: opvoedingsdraagvlak betrekken en objectiveren ................................... 49
2. Uitdagingen en oplossingen: “multi-method” werk ondersteunen .............................. 50
3. Het opvoedingsonderzoek ........................................................................................ 50
4. Persoonlijke screening ouder/opvoeder .................................................................... 53
5. Screening van de partnerrelatie ................................................................................ 53
6. Wegwijzer model- en sneltrajecten ........................................................................... 54
Hoofdstuk 5: Het gezin in focus: wat en waarom? ......................................................... 54
1. Wat omvat het gezin? ............................................................................................... 54
2. Gezinssamenstelling, -fasen en -geschiedenis ......................................................... 56
3. Gezinsfunctioneren .................................................................................................. 56
4. Kindbeleving van het gezin ....................................................................................... 58
5. Omgeving en levensgebeurtenissen van het gezin ................................................... 58
6. Van evidence-base naar praktijk ............................................................................... 58
Hoofdstuk 16: Gezinsonderzoek ...................................................................................... 59
1. Basistaken: gezinsdraagvlak betrekken en objectiveren ........................................... 59
2. Uitdagingen en oplossingen: “multi-method” werk voortzetten .................................. 60
3. Gezinssamenstelling en leeffase vaststellen............................................................. 60
4. Gezinsfunctioneren meten ........................................................................................ 60
5. Kindbeleving in het gezinsonderzoek ....................................................................... 62
6. Bredere omgeving .................................................................................................... 64
7. Wegwijzer model- en sneltrajecten ........................................................................... 64
Hoofdstuk 17: Besluit, advies en rapportage .................................................................. 65
1. Basistaken: synthese en communicatie .................................................................... 65
2. Uitdagingen: overzicht en inzicht communiceren ...................................................... 66
3. Oplossingen: brein begeleiden ................................................................................. 66
4. Het adviesgesprek .................................................................................................... 67
5. Het rapport ............................................................................................................... 67
6. Wegwijzer model- en sneltrajecten ........................................................................... 70
Pagina 3 van 70
, Charlotte Vanacker Psychodiagnostiek Kinderen en Adolescenten
Inleiding
Diagnostiek gaat over vakkundig oordelen vanuit informatie die je als professional verzamelt
van en met het cliëntsysteem. Met kinderen is het cliëntsysteem per definitie complex. Het
kind wordt aangemeld door de ouders/opvoeders, of door een verwijzer. Het kind leeft in de
context van het gezin, alsook de school. Je moet dus rekening houden met verschillende
informanten en omgevingen. Dit gebeurt in een emotioneel beladen context, door de
gevoelens van het kind en het gezin, en die van jezelf.
Kwaliteitsvolle diagnostiek vergt dat je evidence-based werkt en je handelingen en oordelen
verantwoordt. Een verantwoorde manier houdt in dat je transparant en weerlegbaar aantoont
waarom en hoe je de informatie verzamelt en verwerkt tot onderbouwde besluiten en
adviezen.
Je hebt de hypothesetoetsende methode en de daaruit afgeleide handelingsgerichte
diagnostiek. Die gaat uit van systematisering van het diagnostische verloop, en van de
informatieverzameling met testonderzoek. Bij de hermeneutische diagnostiek wordt de
situatie van een kind en zijn omgeving individueel-kwalitatief gekaderd in plaats van
vergelijkend-kwantitatief.
De FACE-benadering
FACE staat voor het faciliteren van de afstemming van cognitie en emotie. De FACE-aanpak
omvat een model, een methode en een klinisch programma. Ze volgt enerzijds uit de
behoefte aan een overkoepelend evidence-based denkkader rond kind, opvoeding en gezin.
Anderzijds volgt ze uit de nood aan een systematische werkwijze die de professional
concreet ondersteunt in transparant onderbouwd handelen en oordelen.
Het model integreert de evidence-base rond de kindontwikkeling, met de
neurowetenschappen over het stressproces en de informatieverwerking. Het houdt zo
rekening met hoe de individuele dynamiek van denken, doen en voelen van de cliënt/het
cliëntsysteem zich verhoudt tot de stressbalans vanuit zijn omgeving. Het stressbalansmodel
vormt uiteindelijk de basis voor het FACE-programma. Dit programma is een
gestructureerde interventie voor kinderen met gedrags- en emotionele problemen en hun
gezin.
Op macroniveau brengt het FACE-model concepten samen
van het ecologische en het procesmodel, alsook de
transactionele ontwikkelingspsychopathologie. Het integreert
deze kennis met neurowetenschappelijke inzichten over de
cumulatieve effecten in het stressproces. Je krijgt hiermee
dus overzicht en inzicht in het draagvlak en de stressbalans
van het kind en zijn omgeving. Op microniveau integreert het
FACE-model kennis over hoe het brein informatie verwerkt,
met de neurowetenschap rond cognitieve sturing,
emotieregulatie en veerkracht. Zo focus je krachtgericht om
verandering te stimuleren.
De FACE-methodiek past deze inzichten ook op unieke wijze expliciet en doelgericht op de
professional toe. Belangrijk is besef hebben hoe je eigen denken en voelen in de praktijk je
aanpak kleuren. Met de FACE-methode zorg je dus voor besef van hoe je brein informatie
verwerkt. Je werkt aan grip op je cognitieve sturing van de informatieverwerking, alsook hoe
je emoties hierin meespelen.
Pagina 4 van 70
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper charlotte_vanacker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
