sociale en politieke leerstelsels
Inleiding
★ politieke strijd: botsing verschillende visies over de werkelijkheid en toekomst
=> emancipatie vd mens
★ emancipatie, vrijheid en gelijkheid ongelijk verdeeld over wereld (binnen en tss
natiestaten)
★ vooruitgang: immaterieel (rechten, vrijhijd, …) en materieel (geneeskunde,
wetenschap, …)
★ ideologie: geheel v ideëen en opvattingen (+ en -, descriptief en normatief) dat aan
de sociaal-politieke verhoudingen vorm wenst te geven, het is een poging om vat te
krijgen op de sociopolitieke omgeving zoals die is en en hoort te zijn
○ ideologische strijd (en politiek-maatschappelijke actie)
■ dynamisch
■ ideologie ≠ doctrine
■ Marxisme-wetenschap-ideologie
■ wetenschap en ideologie: overlappen maar vallen niet samen
○ verschillende centrale concepten
○ verschillende interpretaties v dezelfde concepten
★ situering eind 15de eeuw
○ ontdekkingen en handelsroutes
○ mensen, ideëen en goederen kwamen sneller in beweging
○ nieuw economisch systeem in GB (kapitalisme)
★ gelijkenissen wetenschappelijke theorie en ideologie
○ aannames en startpunten
○ uitleg hoe sociale wereld eruitziet
○ uitleg hoe en waarom wereld verandert
○ reikt systeem v concepten en ideeën aan
○ verduidelijkt relaties tss concepten
○ verschaft gerelateerd systeem v ideeën
★ verschillen ideologie en sociale theorieën
- absolute zekerheid - onderhandelend begrijpen
- alle antwoorden op alle vragen - incompleet
- af - groeiend
- gaat afwijkende info uit de weg - verwelkomt (+ of -) bewijsmateriaal
- blind voor alternatief - verandering obv bewijs
bewijsmateriaal - ontdaan v sterke moraliserende
- opgesloten in bepaald moraal standpunten
systeem - neutraal, onpartijdig
- vooringenomen - zoekt naar logische consistentie
, - interne contradicties en - overstijgt sociale posities
inconsistenties
- vastgeroerst in specifieke positie
★ 2010: ook discussies over referentiekader waarbinnen politiek vormkrijgt
○ vb: klimaatopwarming
Hoofdstuk 1
de ontrafeling van de middeleeuwse orde (1450-1650)
+ ontstaan kapitalisme
★ 14de eeuw: Renaissance
○ middeleeuwse orde w in vraag gesteld
○ individu w steeds belangrijker
○ geen verwerping vd theologische inzichten vd Kerk
○ legde basis voor Verlichting
○ mensbeeld dat niet langer ondergeschikt was aan macht vd Kerk
wetenschappelijke vooruitgang en de geleidelijke emancipatie vd politiek
Da Vinci
★ het logische en experimentele
★ veranderende economische verhoudingen in een verdeeld Italië
○ mercantilisme: vorst had taak het inkomen vd natie te ontwikkelen
★ ontvoogding en secularisering
Machiavelli
★ Il Principe: eerste moderne politieke traktaat
○ een analyse vd politiek als een kunst die is ontdaan v moraal en religie
○ schreef over staat maar bedoeld als advies voor heerser
★ humanist
★ baseerde zich op empirisme (ging ervan uit dat kennis kwam uit ervaring)
○ ook op rationalisme
★ menselijke natuur is altijd en overal hetzelfde
○ goed en slecht maar voor politiek moest men ervan uitgaan dat de mens v
nature slecht is
★ 2 kritieken op Kerk
○ door slecht gedrag Kerk is de religieuze overtuiging verminderd
○ kerk houdt de éénwording van Italië tegen
■ Machiavelli dacht dat dit voor orde en zekerheid ging zorgen
★ antiklerikaal, maar niet antireligieus
★ pleitte voor volksleger (die bereid was om te vechten, geen huurlingen die enkel
voor beloning zouden vechten)
★ vrijheid -> zekerheid (= onaantastbaarheid v privébezit)
★ heeft secularisering v politiek mogelijkgemaakt
,More
★ Utopia
○ deel I: sociale en economische verwoesting vh Brits platteland
○ enclosure-beweging: gemeenschappelijk beheer grond -> privébezit
+ ontstaan kapitalisme = armoede
○ deel II: beschrijving vd ideale maatschappij
= satire (niet-plaats)
★ humanist
★ aandacht voor groeiende ongelijkheid die samenging met opkomende
vroegkapitalistische, (sociaal-)economische ordening
★ visie geld en prijzen = die vd Kerk
★ geen fan v prijs afhankelijk maken v vraag en aanbod
einde vd katholieke hegemonie: reformatie en contrareformatie
Luther
★ reformatie
★ intellectueel en theologisch conflict: scholastici vs humanisten
○ scholastici: geloof en rede combineren
○ humanisten: antiklerikaal maar niet antireligieus
★ 95 Stellingen v toegeeflijkheid 1517
○ opstand tegen Kerk
■ aflatenhandel
■ directe band mens en God zonder tussenkomst ve kerkelijke instelling
★ religieuze bevrijding vd mens
○ sterke overheid
○ gaat niet samen met vrijheid en gelijkheid
★ steun v humanisten (later niet meer: besef dat Luther Kerk niet v binnenuit wou
hervormen maar instelling zelf aanviel)
★ Munzer
○ Duitse boerenoorlog
○ reformatie
○ Luther wou geen sociale revolutie (ketterij)
★ verwierp nieuwe wetenschappelijke inzichten
Calvijn
★ reformatie
★ magnum opus: Instituten vd christelijke religie
○ poging om rationele, logisch opgebouwde moraal, staatsorde en dogma te
codificeren
★ mens is hulpeloos wezen in het licht v Gods almacht
★ predestinatie: lot v mens staat vast (Gods wil)
★ had morele en politieke macht
, ○ aanhang
○ mensen tegen hem w gevangengenomen
★ Genève (handelsstad)
★ verwierp katholieke verbod op rente (maar wel strenge regels gebruik v rente)
○ kwestie v winst
★ verwierp nieuwe wetenschappelijke inzichten
★ theocratie: consistorie (verspreidde religieuze leer v Calvijn) + ministerie
(verantwoordelijk voor moraal in de stad - soort rechtbank die straffen uitsprak)
★ maatschappelijke ongelijkheid maar gelijkheid voor de wet
koloniale ontmoetingen: Dispuut van Valladolid
★ = debat
★ hoe moet Spanje oorlog voeren op Amerikaans continent + katholicisme verspreiden
○ vraag naar menselijkheid v inheemse volkeren
★ eerste moreel en theologisch debat over behandeling inheemse volkeren
○ verankerd in economische uitbuiten vd kolonies
★ in ontmoeting met de Ander w geleidelijk aan gebroken met middeleeuwse politiek
augustinisme
○ onderschikking vd politiek aan de godsdienst/theologie
★ land voor het eerst v beschuldigd niet-rechtvaardig orlog te voeren
★ adhv religieuze argumenten de menselijkheid bepalen
★ starttschot: kapitalisme, slavernij en racisme
de Sepulveda
★ voor: gedwongen bekering inheemse volkeren 🙁
★ humanist, theoloog
★ 4 argumenten
○ ze waren afgodendienaren
○ van nature uit slaaf
○ ze deden aan mensenoffers, kannibalisme en sodomie
○ onderwerping zou werk v missionarissen vergemakkelijken
= misdaden tegen de natuur (oorlog nodig om die uit te roeien)
★ Aristoteles: natuurlijke slavernij
de las Casas
★ streed voor meer humane behandeling 🙂
★ tegen gebruik geweld om christendom te brengen
★ ontkende natuurlijke slavernij niet maar inheemse volkeren waren geen barbaren
(zoals Aristoteles wel zei)
★ boodschap v Christus moest op vreedzame wijze gebracht w
★ oorlog enkel als inheemse volkeren christendom zouden verwerpen na kerstening
○ bij ketters en ongelovigen
★ conquistadores: goud en evangelie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nissavannuffel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
