Toegepaste Psychologie
Academiejaar: 2023 -2024
, Thema 1: Terreinverkenning
1.1 Een korte historiek
1.1.1 De verre voorgeschiedenis
Veranderingen in de verschillende levensfases in het gedrag van mensen zorgden voor
uiteenlopende inzichten en beweringen over wat typisch heet te zijn voor bepaalde leeftijden.
Wat is de voorwetenschappelijke ontwikkelingspsychologie:
beweringen en inzichten die voorkwamen in het dagelijkse taalgebruik bv uitdrukkingen zoals
‘ een kinderlijke fantasie’, 'jeugdige overmoed’ of ‘wijsheid der jaren’.
Filosofen vroegen zich af vanuit welke theoretische interesses welke factoren de ontwikkeling
aansturen.
Nativisten → alles is aangeboren, de natuur heeft het ons meegegeven.
↪ volgens hen ligt alles vast.
Empiristen → mensen leren door ervaringen en opvoeding
↪ volgens hun kan een pasgeborene nog alle kanten op gaan
Dit thema wordt vaak gesteld als het nature-nurture-debat.
NATURE NURTURE
Natuurlijke aanleg ⇒ erfelijk Omgevingsgebonden
1.3 Factoren die de ontwikkeling sturen
1.3.2 Invloeden vanuit het milieu
Bronfenbrenner onderscheid in zijn Ecologische Systeemtheorie 5 lagen:
- Microsysteem
- Mesosysteem
- Exosysteem
- Macrosysteem
- Chronosysteem
● Het microsysteem
Het microsysteem, de relatie bevat diverse instanties waar je als persoon
rechtstreeks contact mee hebt. Relaties tussen de persoon en zijn directe omgeving
Bv:
- Denk aan je vriendenkring, je school of werkplek, je buren en de clubs of
verenigingen waar je lid van bent.
Een relatie is een tweerichtingsverkeer.
1
,● Het mesosysteem
Boven op het microsysteem tekende Bronfenbrenner een dunne tussenlaag, het
mesosysteem (mesos is Griekse voor ⇒ tussenin), waarmee hij wou verwijzen naar
de invloeden die voortkomen uit de onderlinge interacties tussen sommige personen
uit het microsysteem.
Bv
- Denk aan de manier waarop ouders positief of negatief kunnen inspelen op
wat de school verwacht van hun kinderen: bijvoorbeeld door een warme
interesse te betonen voor de schoolse prestaties, of omgekeerd er niet de
minste aandacht aan te schenken of het kind om de kleinste reden thuis te
houden van school.
- Of stel je voor hoe de relatie tussen de partners onder druk kan komen te
staan door een overbelasting van een van beiden na een promotie op het
werk, iets wat op zijn beurt weer nefast kan inwerken op de kinderen.
● Het exosysteem
De derde cirkel, het exosysteem, omvat aspecten van de sociale omgeving die geen
directe invloed hebben op het individu maar vooral werkzaam zijn via de mensen
waar het individu dagelijks mee omgaat.
Bv:
- de maatschappelijke positie en de vriendenkring van de ouders,
- het wonen in een dorp of een grote stad,
- Wonen in een achterstandswijk of een rijke buurt.
Tot het exosysteem behoort onder meer ook het al of niet beschikken over medische
en sociale voorzieningen en de aanwezigheid van allerlei cultuur- en
sportaccommodatie.
● Het macrosysteem
Met het macrosysteem, verder weg van de direct tastbare invloedssfeer van het
individu, want hier betreden we het domein van de bredere cultuur, met haar
waarden, voorschriften en gebruiken.
Bv:
- het kan een verschil uitmaken of iemand opgroeit in een streng traditionele of
een moderne open samenleving,
- Als lid van een minderheidsgroep te maken krijgen met stereotiepe
vooroordelen en uitsluiting.
Tot het macrosysteem behoort ook de cultuur zelf waartoe iemand behoort
Wie opgroeit in een Afrikaanse of een islamcultuur, zal in bepaalde opzichten een
andere ontwikkeling doormaken – andere waarden, opvattingen en gedragswijzen
eigen maken – dan wie zijn kindsheid en adolescentie in een westerse omgeving
doorbrengt.
2
, ● Het chronosysteem
Bronfenbrenner vond dat er toch ook nog een tijdsdimensie aan toegevoegd moest
worden. Dat is de betekenis van het chronosysteem.
Het geeft aan dat er in de loop van het leven nogal wat veranderingen kunnen
plaatsvinden in sommige van die omgevingsinvloeden.
Bv:
- Een huwelijk kan op de klippen lopen.
- Iemand verandert van job, waardoor hij of zij een heel nieuwe wereld
betreedt en ineens minder tijd kan vrijmaken voor de partner of de kinderen.
- Er kunnen zich op korte tijd bepaalde maatschappelijke omwentelingen
voordoen, zoals een milieuramp, een politieke ommekeer of een
emancipatiegolf.
Vroegere situaties worden beïnvloed en veranderen. De ommezwaai zelf kan ook
nogal wat turbulenties teweegbrengen, die op zich weer van invloed kunnen zijn op
het individu en zijn sociale omgeving.
3
