SAMENVATTING BEDRIJFSPROCESSEN
Inhoudsopgave
1 Inleiding bedrijfsprocessen ...................................................................................................................... 3
1.1 Kenmerken processen ............................................................................................................................ 3
1.1.1 Continue verbetering processen ....................................................................................................... 4
1.2 Geschiedenis van ERP ............................................................................................................................ 4
2 Natuurlijke verhoudingen ........................................................................................................................ 5
3 Basisbegrippen ........................................................................................................................................ 5
3.1 Bullwhip = supply chain effect = keteneffect ......................................................................................... 5
3.1.1 Professor Hau Lee ............................................................................................................................. 6
3.1.2 Tips omtrent Bullwhip ....................................................................................................................... 7
3.1.3 Soorten productie-omgevingen ........................................................................................................ 7
4 Lean thinking ......................................................................................................................................... 10
4.1 Geschiedenis van lean.......................................................................................................................... 10
4.1.1 Toyota – the lean model ................................................................................................................. 11
4.1.2 Lean is not new ............................................................................................................................... 12
4.2 7 principes van lean ............................................................................................................................. 12
4.2.1 Value (1) and value creation (2) ...................................................................................................... 12
4.2.2 Pull (3) ............................................................................................................................................. 15
4.2.3 Flow (4) ............................................................................................................................................ 18
4.2.4 Cultuur (roles, responsibilities & culture) (5) .................................................................................. 20
4.2.5 Goal alignment (neuzen in dezelfde richting) (6) ............................................................................ 20
4.2.6 Continue verbetering (7) ................................................................................................................. 21
4.3 Practicum Lean Thinking...................................................................................................................... 22
5 VSM (zie ook practicum) ........................................................................................................................ 24
5.1 Wat is value stream mapping? ............................................................................................................ 24
5.2 Hoe waardeer je een product? ............................................................................................................ 24
5.3 Value stream mapping ........................................................................................................................ 24
5.3.1 Voorbeeld VSM (in de toestand Current State) .............................................................................. 25
5.3.2 Waarom waardestroom? ................................................................................................................ 25
5.3.3 Is VSM op elk proces of product van toepassing? ........................................................................... 26
5.3.4 .............................................................................................................................................................. 26
5.3.5 Symbolen ......................................................................................................................................... 27
5.4 Stap langs afval ................................................................................................................................... 27
5.4.1 Stap langs afval: 1ste wandeling ....................................................................................................... 28
5.4.2 Stap langs afval: 2de wandeling........................................................................................................ 28
5.4.3 Cyclustijd vs takttijd ........................................................................................................................ 29
5.4.4 Conclusie Value Stream Mapping ................................................................................................... 29
5.5 Value stream mapping: future state .................................................................................................... 29
5.5.1 Cyclus versus takttijd ....................................................................................................................... 29
5.5.2 Cyclustijd reductie ........................................................................................................................... 30
5.5.3 Future State VSM – Development Workshop ................................................................................. 32
5.5.4 Tips voor verbeteringen .................................................................................................................. 32
5.5.5 Nadat je Future State klaar is en voor je je project start ................................................................ 33
1
,6 BPMN = business process modeling notation ......................................................................................... 34
6.1 Algemeen ............................................................................................................................................. 34
6.2 Symbolen ............................................................................................................................................. 35
6.2.1 Pools & swimlanes........................................................................................................................... 35
6.2.2 Start, einde & intermediate ............................................................................................................ 36
6.2.3 Taken en subprocessen ................................................................................................................... 36
6.2.4 Connectoren .................................................................................................................................... 37
6.2.5 Beslissingen of keuzes via gateways ............................................................................................... 37
6.2.6 4 andere soorten gateways ............................................................................................................. 38
6.2.7 Data-elementen .............................................................................................................................. 40
6.2.8 Kiss................................................................................................................................................... 41
6.3 Kenmerken ........................................................................................................................................... 41
6.4 Verschillende niveaus .......................................................................................................................... 41
6.5 Schema’s .............................................................................................................................................. 41
7 Basisprocessen....................................................................................................................................... 42
7.1 Sales and operations planning proces ................................................................................................. 42
7.1.1 Marketingproces ............................................................................................................................. 43
7.1.2 Demand planning proces ................................................................................................................ 43
7.1.3 Supply planning proces ................................................................................................................... 45
7.1.4 Sales & operations planning proces ................................................................................................ 47
7.2 Verkoopproces ..................................................................................................................................... 48
7.2.1 Generisch verkoopproces ................................................................................................................ 48
7.2.2 Opportunity/market to order proces .............................................................................................. 49
7.2.3 Order to cash proces ....................................................................................................................... 50
7.3 Planningsproces ................................................................................................................................... 54
7.3.1 Overzicht ......................................................................................................................................... 54
7.3.2 Stap 1 planningsproces.: creëren van onafhankelijke vraag door forecast consumptie &
verkooporders juist te combineren .............................................................................................................. 55
7.3.3 Aanvulling en afstemming van processen: MPS .............................................................................. 57
7.3.4 Explosie: MRP en CRP ...................................................................................................................... 60
7.3.5 Orders maken .................................................................................................................................. 60
7.4 Productieproces ................................................................................................................................... 61
7.4.1 Stap 1: Vrijgeven productieorder .................................................................................................... 61
7.4.2 Stap 2: Voorbereiden ...................................................................................................................... 62
7.4.3 Stap 3: Stagen en omstellen ............................................................................................................ 62
7.4.4 Stap 4: Produceren .......................................................................................................................... 62
7.4.5 Stap 5: Afronden ............................................................................................................................. 62
7.5 Aankoopproces .................................................................................................................................... 63
7.5.1 Wat is een aankoopproces? (P148) ................................................................................................. 63
7.5.2 Goederen en diensten ..................................................................................................................... 65
7.6 Distributieproces .................................................................................................................................. 67
7.6.1 Magazijnen (P202 – 203) ................................................................................................................. 67
7.6.2 Inkomende processen ..................................................................................................................... 67
7.6.3 Uitgaande processen ....................................................................................................................... 69
8 Examenvragen ....................................................................................................................................... 71
2
,1 Inleiding bedrijfsprocessen
Proces
- Waarde toevoegende activiteiten (moeten waarde toevoegen voor eindklant)
- Controles en wettelijke verplichtingen
- Bedrijfsregels en wettelijke verplichtingen
- Bedrijfsregels & interne afspraken
Indien activiteiten geen waarde toevoegen, worden ze gezien als afval = verspilactiviteit
Afval of geen waarde toevoegende activiteiten = opportuniteiten tot verbetering
Algemeen/specifiek voor een bedrijf
- Algemeen: verkoop, aankoop, marketing, financiering, controle, boekhouding, HR
- Specifiek voor goederen: voorraadbeheer, productie, distributie, transport, dienstverlening
- Specifiek voor diensten: dienstverlening, bv. consulting, accounting, ICT, rekrutering,
loonberekening
- Andere: onderzoek & ontwikkeling vs operaties
1.1 Kenmerken processen
Drie subprocessen: fysiek proces, documentatieproces & financieel proces
1 Fysiek proces: goederen bewegen & kennen onder meer volgende stappen:
> Lossen, stockeren, afgifte aan productie, verbruik in productie, stockage, pick-pack, laden &
transport
2 Documentatieproces: behoefte & bestelbon, cmr, leverbon, paklijst, laadlijst, receptiebon, factuur
3
,3 Financieel proces: budget bepalen, ervoor zorgen dat je binnen budget blijft, zorg voor goedkeuring
voor aankoop, boekhoudkundig ligt al vast dat je kosten verwacht, bij ontvangst & vrijgave ervan
schuldbekentenis t.a.v. leverancier, betaling volgt…
1.1.1 Continue verbetering processen
Processen aanpassen n.a.v.: markt, technologieën & technieken, compliance (wettelijk, SHE,
business) en integratie/desintegratie in bedrijf
En na die noodzakelijke aanpassing → het weer efficiënter maken = CONTINUOUS IMPROVEMENT
Continue verbetering is ook een proces: indien proces niet aanwezig is → vormt belangrijke
onderliggende hindernis voor uitbouw van processen & uiteindelijk ook op winst + voortbestaan
bedrijf
1.2 Geschiedenis van ERP
Voor ERP: bedrijven organiseerden zich op logistiek niveau, zodat ze controle behouden over kosten,
leverdata, productie, leveringen, planning…
> ERP is gestart in productiebedrijven
> Samen met evolutie van productie- naar dienstbedrijven heeft ERP meer functies
aangenomen & ondersteunt die deze bedrijven
ERP = palet aan functies die aangepast kunnen worden naar de behoeften van het bedrijf.
> Niet alleen qua proces, ook naar basisfunctie die dient beantwoord te worden
MRP-run = vraag vertalen in behoeften voor productie en aankoop
> Middelgrote & kleine bedrijven: 1 week
> Ganse week berekenen voor verschillende personen
In ERP-pakket draait MRP, nu samen met demand plan, MPS, masterdata & een volledige
exception reporting tussen de 15 minuten en 4 uren
- Keuze tussen 2 verschillende MRP-runs: 1 volledige (regeneratieve) of 1 die enkel wijzigingen
oppikt (incrementele)
Dus ERP = procesverbetering door automatisatie nadat werk & processen zijn gestandaardiseerd
Hoe veranderde ERP de bedrijfswereld?
4
,2 Natuurlijke verhoudingen
Elk bedrijf kent verschillende functies & afdelingen
> Bv. Verkoopafdeling zorgt ervoor dat producten naar de klant gaan
> Functie en afdeling komen meestal overeen, soms niet…
• Product dat niet meer in gamma zit, staat nog op stock, maar verkoopafdeling voelt zich
niet verantwoordelijk, goed wordt dus door boekhouding vernietigd (zoekt goedkoopste
oplossing)
Bedrijf heeft 1 belang: bedrijfsbelang
- Meestal gelijklopende belangen → bv. verkoop verkoopt wat productie produceert
- Soms hebben afdeling conflicterende belangen → bv. verkoop wil elk artikel dat klant wil in
het gamma, maar productie wil enkel wat machines kunnen maken
Veel conflicten in bedrijven hangen samen met deze natuurlijke verhoudingen
→ goed basisinzicht = bedrijfsbelangrijk
3 Basisbegrippen
3.1 Bullwhip = supply chain effect = keteneffect
= managementtechniek om mensen te stimuleren & motiveren
= manier om voorraad te verhogen (en dus niet te reduceren)
= effect waarbij overdreven gereageerd wordt op een klantvraag
> Overmatige productie t.o.v. echte vraag
Bullwhip-effect = opslingereffect: een kleine verandering in de vraag bij een retailer, kan leiden tot
een enorme voorraadverhoging bij de toeleveranciers in het begin van de keten.
Slechte reactie van bedrijven! → beter kijken of de vraagverhoging te wijten is aan een éénmalige of
onvoorziene oorzaak of aan een structurele verandering (en hierop gedrag aanpassen)
1
1 Equipment = bv. leverancier van uitrustingen voor grondstofleverancier
5
,3.1.1 Professor Hau Lee
Oorzaken van bullwhip
1 Verkeerd interpreteren van signalen: special i.p.v. common cause
Special cause (eenmalige/toevallige oorzaak) → het komt nu voor, in de toekomst niet meer
- Bv. er dreigt een elektriciteitstekort in België: licht valt eenmalig uit (special cause)
Special cause want: in verleden geen moment van ‘paniek’
Common cause → iets structureel, komt terug in de toekomst
> Het proces wijzigt, dus het fenomeen komt in de toekomst nog meer voor
> Bedrijven hopen vaak dat fenomenen common zijn (bv. hoge verkopen) zodat ze vaak
terugkomen
> Indien elektriciteitstekort als common cause werd gezien, werd de marktvraag fout
geïnterpreteerd & blijft er veel voorraad over
2 Batching = bepaald minimum of hoeveelheid of veelvoud ervan verplicht maken, voornamelijk
productiegerelateerd – batch & proces industrie (bv. bij supply chain management is dit de
bestelhoeveelheid)
- Er wordt meer besteld dan je op dat moment effectief nodig hebt
- Klanten bestellen meer omwille van vaste bestelhoeveelheid2 → zorgt voor overschot aan
voorraad
Bedrijven proberen via batching het aankopen van grotere hoeveelheid (via hoeveelheidskorting bv.)
te promoten voor hun klanten.
3 Prijsfluctuaties (inclusief wisselkoers): ofte meer kopen bij ‘uitzonderlijk’ lage prijs
Bv. aankopen petroleum bij lage prijs (wordt niet snel slecht, dus kan op voorhand aangekocht
worden)
- Maar: wel meer voorraad aanwezig
- Bedrijven houden hier actief rek mee: vooral als ze zelf weinig invloed kunnen uitoefenen op
de prijs
4 Anticipatie van mogelijk tekort (dus nu al kopen: hamsteren)
Bv. verkoper Tibetaanse tapijten: er kan enkel gekocht worden indien grenzen openstaan voor import
en export
- Soms moet bedrijf nadenken over inkopen van meer voorraad (dan ligt er wel meer) maar er
is dan in de toekomst geen mogelijk probleem omtrent het leven
2 Hoeveelheid goederen die ze van de leverancier moeten aankopen, bv. voor korting
6
, 3.1.2 Tips omtrent Bullwhip
1 Begrijp je klant: ken de reden van zijn bestelling
- Indien klant frequent zal kunnen bestellen: investeer hierin
- Indien special cause (eenmalig grote bestelling) → minder tijd in investeren, voorzichtiger
aanpakken
2 Bullwhip effect meten: eventueel eigen businessmodel aanpassen
Bv. capaciteit flexibel maken voor fluctuerend deel
3 Collaborative planning: visibiliteit creëren tussen leverancier & klant → zorgt ervoor dat
gemeenschappelijke voorraad naar beneden gaat
- Belang leverancier: beter zicht op wat klant verbruikt & nodig heeft → voorraad kan hierop
afgestemd worden
- Belang klant: leverancier kan voorraad afstemmen op de wens (jij weet wat de leverancier in
voorraad kan houden, zo moet je dit zelf eventueel niet aanhouden in je magazijn)
4 Deel informatie met ketenpartners
5 Integreer supply met demand management
Oplossing bullwhip-effect: LEAN: zorgt ervoor dat waste zichtbaar wordt, waardoor je ermee verder
kan om het te elimineren & je proces echt te optimaliseren
3.1.3 Soorten productie-omgevingen
3.1.3.1 Werk center
= een stap in het productieproces wordt uitgevoerd door machine of mens
= onderdeel productiebedrijf (goederen & diensten) → alles wat geproduceerd wordt, gebeurt in
werk center
Bv. melkbottelaar: flessen worden vervuld & verpakt
- Product volgt (quasi) altijd deze stappen
- In die volgorde: eerst vullen, dan verpakken
Dus: je wil als bedrijf zeker zijn dat stappen aan bod komen wanneer jij dat plant:
> Productiecapaciteit >= productievraag
> Dus gelijkaardige machines in 1 werkcenter zetten (machines per werkcenter kunnen
verschillen qua productie, maar zorgen samen voor een bepaalde capaciteit per dag)
Werkcenters samen: we kunnen zien of de geplande capaciteit gehaald wordt (bv. per dag)
3.1.3.2 Job shop
= productieproces bestaat uit reeks stappen, die elk in een apart werkcenter worden uitgevoerd
> Voor sommige producten is volgorde van stappen
duidelijk, voor anderen NIET
Indien voorspelbaar: bereken max. nodig capaciteit (ruim
genoeg voorzien)3
Indien niet voorspelbaar: proefondervindelijk vaststellen
(bv. metaal: zeer veel werkcenters)
> Niet vlot? → veiligheid door overcapaciteit of door
aanleggen van voorraad (zijn zelfde)
3 Eventueel extra machines indien seizoensfluctuaties
7
