COMMUNICATIEWETENSCHAP (STIJN JOYE)
1
,Inhoudstafel
0. Inleiding.......................................................................................................................................... 3
1. H1: Bouwstenen (Deel 1) .............................................................................................................. 12
2. H1: Bouwstenen (Deel 2) .............................................................................................................. 20
3. H1: Bouwstenen (Deel 3) .............................................................................................................. 30
5. H1: Bouwstenen (Deel 4) .............................................................................................................. 40
6. H2: Ontwikkeling van CW ............................................................................................................. 50
7. H3: Coming of age (Deel 1) ........................................................................................................... 57
8. H3: Coming of age (Deel 2) ........................................................................................................... 63
9. H4: Mainstreamparadigma (Deel 1) ............................................................................................. 70
10. H4: Mainstreamparadigma (Deel 2) ......................................................................................... 77
11. H5: Alternatieve paradigma (Deel 1) ........................................................................................ 89
12. H5: Alternatieve paradigma (Deel 2) ...................................................................................... 103
13. H6: Nieuwe tijden, nieuwe theorieën ..................................................................................... 117
14. H7: Sociaalwetenschappelijke mediatheoriën ........................................................................ 134
15. H8: Mediageschiedenis (Deel 1) ............................................................................................. 135
16. H8: Mediageschiedenis (Deel 2) ............................................................................................. 145
17. H9: Een sociologisch perspectief (Deel 1) ............................................................................... 154
18. H9: Een sociologisch perspectief (Deel 2) ............................................................................... 164
19. H10: Media-economie ............................................................................................................ 177
20. H11: Media, normativiteit en beleid ....................................................................................... 190
21. H12: Mediaboodschap en representatie ................................................................................ 205
2
,0. Inleiding
1) Praktische zaken en afspraken
Wie? Prof. Dr. Stijn Joye (Stijn.Joye@UGent.be) Technicum T1
Hoe? Praktische zaken en afspraken
• Begeleiding: Ester De Boeck (Monitoraat), Ufora (‘Discussies’), na de les (+ mail)
• Rechten en plichten!
Studiefiche: via Ufora
• Begin- en eindcompetenties
• Didactische werkvormen
• Leermateriaal
• Evaluatie
• ….
Leermateriaal:
• Handboek (= begeleide zelfstudie)
• Slides van lessen (!) + draftversies
Handboek:
• Via Politeia boekenverkoop of De Standaard Boekhandel (ECTS 4)
• Nieuw boek + 2de druk!
Ondersteunend: Ufora
• Slides en lesopnames (2 weken + examen) 1
1
Onderzoek Artevelde (2020): lesopnames bevorderen examenresultaat, maar…
- best ‘gericht’ gebruiken ipv als geheel
- Aanwezigheid in de les leidt nog steeds tot betere resultaten, opnames versterken dit effect
3
,Examen
• Januari 2024 + tussentijdse toets (13/11)
• Mix open vragen + meerkeuzevragen
Kennis, maar klemtoon op inzicht!
• Toepassingen van theorie
• Comparatieve aanpak
• Eigen voorbeelden of illustraties van abstracte concepten
• …
Meer info en ‘workshops’
1. Try-out: 11 oktober door Ester De Boeck (Monitoraat)
2. Sessie over mediatheorieën (week 7/11)
3. ‘Vragenuurtje’ (15/12)
Lessenrooster
Gezondheidsbevordering (ECTS 4): overzichtsdocument op Ufora
‘Speciale’ lessen
1. Flipped classroom (07/12)
2. Online aanbod: clips
3. Dinsdag 31/10 om 13u
4
,2) Communicatie: wat, waarom, wie, … ?
Wetenschappelijke studie van relatie tussen media of communicatieprocessen en de samenleving
Jong veld → zie hstk 2, maar ook 3 en 6
Je merkt duidelijk dat media snel groeide vanaf de jaren ‘50
5
,Jong maar heel breed en divers veld (‘fragmentation’?) + interdisciplinaire invloeden + taalaspect (!)
Taalaspect: vooral universiteiten uit de VS en VK staan in de top 10 (grote dominantie in mecia)
6
,3) Doelstellingen van de cursus
I) Overzicht van en kennismaking met brede en steeds evoluerende veld
Actuacase 1
Box office is enorm gedaald door corona, maar ging dan weer fel stijgen. Men bleef dus behoefte
hebben om te ontspannen, ondanks de corona-beperkingen. Hierdoor ontplofte de media…
• Grote stijging in SVOD (Netflix, Disney+, Streamz, …)
• Dataverbruik piekt door coronacrisis
• Gebruik van Whatsapp in Spanje met 700% gestegen
• Gemiddelde schermtijd steeg per dag
7
, We zijn de generatie van ‘digital natives’ → implicaties
- Tegenwoordig legt men alles vast in plaats van in het moment te leven
- We zijn afhankelijk geworden van technologie (schermzombies)
Op Europees niveau willen ze beperkingen leggen op schermtijd bij bepaalde app’s
Link met cursus? (cf. examen)2
• Informatiemaatschappij • Media en ‘effect’-theorieën
• New media theory, mediatization, … • Globalisering, convergentie en concentratie
• Mediageschiedenis • …
• Mediabeleid en -economie
2
Als communicatiewetenschapper moeten we zo’n foto’s kritisch bekijken want die museumfoto – daar was de
app bijvoorbeeld onderdeel van de tour.
8
,II) Hedendaags belang van communicatie-wetenschappen
Centrale rol van media
Rol van media in maatschappelijk leven
• Communicatiewetenschappen, Politicologie, Sociologie, Economie, Psychologie,
Gezondheidsbevordering, …
Actuacase 2: media, maatschappij en effect → range van emoties = heel breed dus!
• Horrorfilms
o Soft & Quiet: mensen voelen zich niet goed bij het kijken van de film
o Hereditary: noodnummer beschikbaar na afloop film
• Inside Out: tackelt depressie bij kinderen
• Bepaalde beelden die de wereld wakker schudt (vb: kind in oorlogsgebied)
• Sexting (BV’s): iedereen weet nu dat zo’n beelden verspreiden strafbaar is
• Politiek en media
o 9/11, aanslagen in Parijs, Brussel, …
o Rusland, Oekraïne en propaganda
o Brexit: EveningNews (stay) vs. The Sun (leave)
o Trump en Twitter: fake news over corona → effect op
gezondheid van mensen
• Geweld
o Games zijn vaak een ‘verklaring’ voor geweld bij jongeren
o Game verslaving = ziekte (?)
o Gamen kan ook goed zijn → teamwork, ruimtelijk inzicht, …
III) Wetenschappelijke benadering
Wat in media gebeurt, kan heel concrete gevolgen hebben. Het is dus heel belangrijk om als student
Communicatiewetenschappen te kijken naar zo’n taferelen met een kritische blik.
9
, 4) Structuur van de cursus
1. Theorie en ontwikkeling van de discipline 2. Onderzoeksvelden of perspectieven
1. Bouwstenen 1. Historisch perspectief
2. Communicatiewetenschappen als 2. Sociologisch perspectief
discipline
3. Economisch perspectief
3. Opkomst en institutionalisering
4. Normatief perspectief en beleid
4. Mainstream-paradigma
5. Inhoudelijk perspectief
5. Alternatief paradigma
6. Publieksperspectief
6. Nieuwe media, nieuwe theorie?
Uitgangspunten en rode draden
1. Oorsprong en ontwikkeling van discipline
2. Klemtoon op mediacommunicatie
Maar opgelet voor mediacentralisme!3
Mediacentralisme zie je vaak opduiken in krantenartikels. Naar aanleiding van de
schietpartijen van enige tijd terug was dit de krantenkop (zie printscreen). Dit is een goed
voorbeeld omdat een bepaald maatschappelijke kritiek wordt gereduceerd. De enige
verklaring daarvoor wordt – in dit geval van Trump – gelegd bij het internet, videogames,
enz. Dat was dus de enige verklaring volgens hem. Het is een mooi voorbeeld van
mediacentralisme want wat je hier negeert is het feit dat er nog heel veel andere sociale
factoren die ook een rol in dit verhaal spelen. Dus dit gezegd zijnde, media heeft er zeker
een rol in gespeeld, maar het is niet de enige en zeker niet de overgrote determinerende
factor. Je kan ook verwijzen naar de politieke etnische omstandigheden, het politiegeweld
tegen etnische minderheden, enz. maar dat wordt dus allemaal genegeerd als je aan
mediacentralisme doet.
3
Mediacentralisme: de neiging die je hebt om heel vaak media als enige of meest determinerende factor naar
voor te schuiven wanneer je maatschappelijke verschijnselen wil verklaren
10
