Volledige samenvatting van het vak sociale en politieke leerstelsels. Zowel notities van in de les + volledig aangevuld met boek. Hiermee behaalde ik 14/20
Sociale en politieke leerstelsels
Hoofdstuk 1: De ontrafeling van de Europese
middeleeuwse orde (1450-1650)
- Citaten lezen (p.28)
- Complexe middeleeuwse orde op zijn kop + bedreiging leer van de Kerk
o Door intellectuele veranderingen in het denken
o Door de impact van nieuwe wetenschappelijke inzichten en ontdekkingen
Europese Renaissance
o Verwijst naar veranderingen in
De politiek
De economie
De plaats van het christendom
Denken over mens en maatschappij
o Renaissance = periode van op de oudheid gebaseerde bloei van de kunsten en
letteren
Begon in Italië (14e eeuw)
Daarna: rest van Europa (14e-16e eeuw)
Term voor het eerst gebruikt door Italiaanse humanisten
Wilden aantonen dat na een lange periode van verval (= donkere
middeleeuwen) wedergeboorte van Europa
OOK teloorgang van feodale systeem + nieuwe economische verhoudingen
Groei scheepvaart verovering nieuwe landen + werelddelen
Ontwikkeling nieuwe wetenschappelijke inzichten (bv. Copernicus)
Invoering kennis uit andere werelddelen (bv. kompas, buskruit)
o Oude wereldorde werd in vraag gesteld
Aarde bolvorming + draaide rond de zon
OOK menselijke samenleving + organisatie in vraag gesteld
Individu krijgt steeds belangrijkere rol
o Kerk wordt nog NIET frontaal aangevallen
Ideeën en opvattingen bleven gelegitimeerd Kerk beroept zich op denkers
uit de oudheid of de Kerk
o Eerste periode van de Renaissance herontdekking van de klassieke werken van de
oudheid
Platoonse idealisme stond centraal
1
, Basis voor latere Verlichting
Groeiende kritiek op scholastiek (= middeleeuwse filosofie)
Russel: ‘De Renaissance maakte het denken weer tot een
maatschappelijk avontuur dat de moeite waard was, in plaats van
een kloosterlijke meditatie die het in stand houden van een al
vaststaande orthodoxie ten doel had.’
o Later: meer toekomstgericht en empirisch
Geloof in de toekomst van de mens stond centraal
Mensbeeld niet langer ondergeschikt aan de Kerk!
Mens = centrale ankerpunt van het denken en de eerste
maatschappelijke ontdekkingen
Mens wilde de wereld begrijpen en doorgronden MAAR ook steeds
meer beïnvloeden en naar de hand zetten
1. Wetenschappelijke vooruitgang en de geleidelijke emancipatie
van de politiek
- Leonardo da Vinci (1452-1519)
o Geboren nabij Vinci (Toscane)
o Groeide op bij een kunstenaarsfamilie in Firenze
Firenze = traditionele stad ideaalbeeld bevindt zich vooral in het verleden
o Personifieert de geleidelijke overgang van een traditioneel georiënteerde houding
empirische houding
Liefde voor het verleden maakt plaats voor geloof in het heden en de
toekomst van de mensheid
o Snelle groei van de wetenschappelijke methode die da Vinci zich eigen maakte
Hij vatte de studie van de natuur aan (zie citaat p.31)
Hij vond dat natuur doorgrond kon worden door studie
Humanisten voor Da Vinci:
Speculaties van de middeleeuwen vervangen door een terugkeer
naar de heidense auteurs van de oudheid
MAAR Da Vinci ging verder
Hij was niet zozeer geïnteresseerd in de autoriteit van de klassieke
(heidense) auteurs
Hij was WEL geïnteresseerd in de rechtstreekse interpellatie van de
natuur (zie citaat p.31-32)
- Macht in Italië (tijdens de Renaissance) bij stadstaten
o Voornaamste: Milaan, Venetië, Rome en Firenze
Groeiden snel door handel
2
, o Werden geleid door de aristocratie
Niet enkel traditionele, OOK bankiers en kooplieden
MAAR ze moeseten dulden dat ook de groeiende klasse van de handelaars
aan de macht kwamen
o Visie van de kerk op de economie (interest verboden) brokkelde af
WANT noodzaak van kooplieden en handelaars om zich in te dekken tegen de
risico’s van de zeehandel
Handelsvloten bemannen en uitsturen veel geld nodig
ontstaan leningen
o Beroep van bankier werd stilaan respectabel
o Stadstaten hadden de drive naar meer bedrijvigheid
Op die manier: succes tonen aan de hand van luxe en rijkdom
Toont aan dat handel lange tijd onproductief was
Er werd weinig gecreëerd of geproduceerd
Handel: verruilen van bepaalde goederen tegen een bepaald bedrag
o Ontwikkeling van een nieuwe, meer dynamische visie op economie
Mercantilisme = vorst had de taak het inkomen van de natie te ontwikkelen
Vorst moest steunen op de groeiende macht van de handelaars
Buitenlandse handel + plunderingen van onderworpen landen triomf van
absolute staten van het AR (16e-18e eeuw)
o Langzaam proces van secularisering
Stadstaten NIET meer geleid door traditie, Kerk of geestelijken
Blijft wel belangrijk
WEL door mannen met visie en creativiteit
Politiek kunstwerk, gedragen door de kunst van het staatsmanschap
- Niccolo Machiavelli (1469-1527)
o Humanist en latinist
o Schrijft met ‘Il Principe’ het eerste moderne politieke traktaat
o Breekt met traditionele vorstenspiegels, die de heer adviseren hoe hij zich moet
gedragen
Vorstenspiegel = leerboek voor toekomstige vorsten
Idealen van het koningschap werden opgesomd
Schrijven ervan manier om macht te beïnvloeden
Zet altijd aan tot deugdzaamheid
Macht wordt aanzien als een te dragen last, die toevertrouwd is door
God
3
, o NIET geïnteresseerd in het beschrijven van moreel of eerbaar gedrag of hoe een
maatschappij moest geleid worden
WEL in de feitelijkheid van hoe een maatschappij concreet werd geregeerd
en hoe mensen zich gedroegen
o Hij introduceert een wetenschappelijke blik op het menselijk gedrag
Hij baseert zich op het empirisme
Gaat ervan uit dag kennis voortkwam uit ervaring
o Belangrijkste uitgangspunt: menselijke natuur is altijd en overal hetzelfde
Menselijke natuur: tegelijk goed en slecht
MAAR voor de politiek moest men ervan uitgaan dat de mens van nature
slecht was
Cruciaal: focus op de essentie van de politiek
o En NIET op haar contextuele verschijningsvorm
MAAR zijn ambitie: grotendeels speculatief
Zijn feiten liepen voort uit de postulaten waarmee hij startte
TOCH: empirisme en rationalisme = grondleggers voor een latere wetenschappelijke
aanpak van de politiek
o OOK: geleidelijke secularisering
Machiavelli gaf 2 kritieken op de kerk
TOCH: geen antireligieuze houding
Machiavelli beseft dat religie mensen verbindt
Religie = meer geobjectiveerde kracht daardoor: geseculariseerde
analyse van religie mogelijk
o Il principe
Analyse van de politiek als kunst die is ontdaan van moraal en religie
Titel doet vermoeden dat het een advies is voor de heerser
MAAR hij schrijft eerder over de staat
o Volgens Machiavelli vielen heerser en staat samen
o Machiavelli wenst dat Italië een sterke staat zou opbouwen
Sterke eenheidsstaat met orde en zekerheid
Enkel legitimatie op basis van resultaten
Dus NIET op basis van religie, traditie of geschiedenis
Staatsrede (la raison d’état) doel op zich
Om dat doel te bereiken: alle middelen heilig
o DUS overtuiging, list en bedrog moesten gebruikt worden, als
dit nodig was
o Geweld was noodzakelijk
Betrouwbaar leger nodig
M. pleit voor het oprichten van een volksleger
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marieverhaege4. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,96. Je zit daarna nergens aan vast.
