Samenvatting
samenvatting economie B
samenvatting economie B voor TEW, EW, HIR aan universiteit Gent. Slides en notities uit de les samen met cursus.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 80 pagina's
Voorbeeld 4 van de 80 pagina's
In winkelwagenGekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Economie BDEEL 7: DE OVERHEID
INLEIDING
Functies staat • Allocatie à publieke goederen, competitiebeleid, rechtshandhaving
• Distributie à armoede, ongelijkheid, sociale zekerheid
• Stabilisatie à corona, inflatie, recessie
Geen overheid/staat? • Geen eigendomsrechten
• Geen rechtshandhaving
• Geen contractwetgeving
Minimale staat • Overheid als sociaal contract à rationeel
• Nood aan wetgeving, eigendomsrechten...
Waarom staat ook niet goed? • MarkteGiciëntie à Pareto-verbetering (beter voor consumenten en
producenten) à markt leidt tot maximale welvaart
• Maar! à armoede, dure gezondheidszorg, files, gelijke kansen, ongelijkheid,
vervuiling...
• Markten werken enkel onder bepaalde voorwaarden (à overheid nodig)
Pareto-verbetering • Hoe situatie voor mensen verbeteren zonder voor iemand te verslechten
HOOFDSTUK 19: EXTERNE EFFECTEN
3) Alternatieve manieren om externaliteiten op te lossen
Coase-theorema:
Wat is het? • Door Ronald Coase
• Probleem van externe eGecten kan onderling opgelost worden tussen
particuliere economische agenten en daarbij welvaart verhogen
• Voorwaarden:
Ø Eigendomsrechten goed omschreven
Ø Kan onderhandeld worden zonder transactiekosten
Ø Schade veroorzaakt door externe eGecten en waarde transactie meetbaar
Ø Aantal betrokken partijen is beperkt
• In praktijk moeilijk toe te passen à hoge transactiekosten
Voorbeeld • 100 studenten in studentenhome hebben examen economie volgende dag
• Aantal professoren houden avond voor examen feestje in diezelfde home
• Meer lawaai dan maatschappelijk wenselijk, punten economie lager dan
maatschappelijk wenselijk
• MEK-curve: last die studenten ervaren (marginale externe kosten)
• MBTB-curve: vraagcurve naar feesten van professoren (marginale bereidheid
tot betalen) à ook MRK-curve à geeft weer hoeveelheid welvaart verloren gaat
bij professoren wanneer feestje vroeger stopt
• Voorwaarden:
Ø Professoren hebben recht om hele nacht te feesten daar à eigendomsrecht
goed omschreven
Ø Waardering schade meetbaar (zie oppervlakten onder curves)
Ø Zonder problemen met elkaar communiceren à lage transactiekosten
• Na 12 u: MEK > MBTB à na onderhandeling: feest stopt om 12u à professoren
krijgen vergoeding
• Prof verliest waarde G, studenten winnen waarde EFG
• Uiteindelijke voordeel prof: ontvangen bedrag – verlies waardering
• Uiteindelijke voordeel student: waardering voor stilte – te betalen bedrag
1
, Grafiek
4) Internaliteiten
Internaliteiten • Wanneer acties individu onbedoelde gevolgen hebben op individu zelf, maar
op later tijdstip
• Kunnen positief of negatief zijn
• Bv. roker geniet vandaag van roken, maar later kan hij longkanker krijgen
• Bv. vandaag gezond heeft heeft positieve gezondheidseGecten op LT
Bounded rationality Geen rekening houden met deze internaliteiten bij nemen beslissingen
Verslavende karakter • Acties kunnen ondernomen worden met kleine tijdsintervallen
• Gevolgen elke actie is klein, ver weg in tijd & vandaag nog vermijdbaar
Demeritegoederen Individu heeft te hoge betalingsbereidheid voor goederen met negatieve
internaliteiten
Meritegoederen • = verdienstegoederen
• Individu heeft te lage betalingsbereidheid voor goederen met positieve
internaliteiten
Analyse demerite goed in • Vsoc à waardering aan goed door overheid
markt • Consumentensurplus Vpriv: A + B + C
• Overheid Vpriv: B – F (baten: B+D+E, kosten: F)
• Overheid Vsoc: B
• Bij Qpriv à welvaartsverlies van F
Grafiek
Paternalisme • Consumentensouvereiniteit wordt niet gehonoreerd
• Kan sprake zijn van paternalisme à overheid weet het beter
HOOFDSTUK 20: PUBLIEKE GOEDEREN EN GEMEENSCHAPPELIJKE BRONNEN
1) 4 soorten goederen en diensten
Rivaliteit • Goed is rivaal wanneer consumptie ene consument consumptie andere
consumenten vermindert
• Bv. broodje
2
, Niet-rivale goederen • Uitroeien ziekte door immunisatie
• Restauratie historisch stadscentrum
Exclusiviteit • Goed is exclusief wanneer consument uitgesloten kan worden van consumptie
ervan
• Bv. broodje kaas
Niet-exclusieve goederen • Door immunisatiecampagne à we kunnen niemand van voordelen uitsluiten
Private goederen • Exclusief
• Rivaal
• Bv. broodje kaas, biertje, huis...
Gemeenschappelijke • Niet-exclusief
bronnen • Rivaal
• Bv. vis in internationale wateren, klimaat, wilde dieren...
Club- en tolgoederen • Exclusief
• Niet-rivaal
• Bv. sociale of fysieke netwerken, private club met leden, niet drukke tolweg
Publieke goederen • Niet-exclusief
• Niet-rivaal
• Bv. defensie en openbare orde, fietspadnetwerk, openbaar park...
2) Publieke goederen
Publieke goederen • Goed is publiek goed wanneer het niet-rivaal en niet-exclusief is
• Lijken dikwijls gratis te zijn à is niet zo à prijs < eGectieve kostprijs
• Vaak wordt er positieve waarde aan gehecht
Vrijbuiters en de financiering van publieke goederen:
Vrijbuiter of free rider • Iemand die niet betaalt voor goed waar hij/zij wel van geniet
• Probleem à moeilijk om mensen te laten bijdragen door niet-exclusiviteit à
mogelijkheid tot uitsluiten, doet betalen à private goederen
• Markt is niet in staat publieke goederen te voorzien à marktfaling
Vrijbuiterprobleem • Wanneer diegenen die baat hebben bij goed, niet betalen à lager dan
wenselijke voorziening/productie van goed à marktfaling
Grafisch • MBTB = marginale bereidheid tot betalen
= vraagcurve
• Stel markt met privaat goed à Abbas
zorgt vr 1 lantaarnpaal à Bea koopt geen
maar is free rider à totale waardering =
€75 = optellen vraagcurves
• Markt zorgt niet voor optimale
hoeveelheid
• 2e lantaarnpaal à welvaartsverbetering
door extra consumentensurplus (grijze
driehoek) à welvaartsverlies door vrije marktwerking
• Aankoop 2 lantaarnpalen met kosten delen à Abbas zal meer betalen door
hogere waardering à Samuelson-voorwaarde
Samuelson-voorwaarde • Publiek goed wordt optimaal voorzien wanneer som bereidheid tot betalen alle
gebruikers = marginale kost van voorziening ervan
3
, Probleem op grotere • Onderhandelingen à hoge transactiekosten
schaal • Mensen hebben baat om te liegen over betalingsbereidheid à iedereen wil
situatie waarbij anderen bijdragen, en hijzelf niet (freeriden)
• Oplossing: overheid voorziet & belastingen
Belastingen • Bijdragen die burgers betalen voor voorziening publieke goederen
• Niet vrijwillige bijdragen aan openbaar park à eenvoudig
• Geen belastingen betalen à moeilijker
Privatisering of creëren • Exclusiviteit opleggen
eigendomsrechten • Publiek goed wordt geproduceerd, maar enkel toegankelijk voor diegenen die
betalen
• Bv. toltunnel
Gated communities • Openbare veiligheid en publiek groen privatiseren door bouwen hek tussen
betalende leden en rest maatschappij
Kosten-baten analyse:
Probleem • Vrije prijzen op markt à maatschappelijk wenselijke niveau van voorziening
• Geen garantie meer dat deze voorziening eGiciënt is of er niet meer
geproduceerd wordt dan maatschappelijk wenselijk
Maatschappelijke kosten- • Analyse van publiek goed waarbij verwachte monetaire kosten worden
baten analyse afgewogen tegen verwachte monetaire baten
• Ook externe monetaire kosten en baten in rekening brengen
• In praktijk moeilijk toe te passen à grote onzekerheid over monetaire waardes
kosten en baten
Hoe waarde bepalen? • Uitgedrukte voorkeursmethodes à bv. via enquêtes
• Gereleveerde voorkeursmethodes à baseren obv hoe mensen zich gedragen
(bv. rekening houden met reiskosten)
Sociale normen:
Wat houdt het in • Geen overheid of private eigendomsrechten
• Goed/dienst wordt vrij ter beschikking gesteld, wel mogelijkheid tot vrijwillige
bijdrage à door niemand gecontroleerd
• Ook hier kan vrijbuiterprobleem ontstaan à niemand of zeer weinig mensen
geven vrije bijdrage
• Maar werkt in praktijk redelijk goed in buurten waar mensen elkaar goed
kennen en vertrouwen
Sociale normen • Gedragsregels gebaseerd op normen, waarden, gewoonten en cultuur die onze
verwachtingen bij interacties met derden coördineren
• Sociale normen leiden tot uniform gedrag binnen bepaalde groep
Wanneer meer kans op • Lokaal goed (bv. lokale speeltuin)
slagen? • Zij die ervan genieten kennen elkaar beter en kunnen makkelijker
communiceren
3) Gemeenschappelijke bronnen = common pool resources
Uitputting van gemeenschappelijke bronnen:
Probleem • Niet-exclusief à moeilijk iemand te laten betalen à vrijbuiterprobleem
• Rivaal à onaangename neiging uitgeput te raken
Tradgedy of the commons • = tragedie van de gemeenschappelijke bronnen = proces van uitputting
• Gemeeschappelijk gebruik door rationele economische agenten van
gemeenschappelijke bron leidt tot uitputting van dit goed à want kosten
worden verdeeld over alle gebruikers, maar baten komen toe aan individuele
gebruiker
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mauddepermentier. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50843 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen