INLEIDING MICRO-ECONOMIE
INLEIDING
HOLISTISCHE VISIE & DUURZAMEL ONTWIKKELING
Het ecosysteem heeft duidelijk grenzen maar deze grenzen beperken
de mogelijkheden niet op een directe manier en zijn niet meteen
bindend.
Holistisch model start vanaf het klassiek model.
- De kern van het model = klassieke materiële economie
o Invulling van economische behoeften met goederen (tastbaar) en diensten (niet tastbaar) kan
gebeuren op 4 manieren:
▪ Gezinnen voorzien deze zelf
▪ Gezinnen kopen aan bij producent die produceert
• Indien alle goederen door markten voorzien worden bestaat de economie
enkel uit gezinnen die consumeren en bedrijven die produceren
▪ Overheid voorziet (onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur,..)
• Goederen of diensten die niet op de markt worden aangeboden, en de
overheid vindt dit wel interessant, dan gaat de publieke sector hierop
springen
▪ Gemeenschapsbezit of ‘commons’ (uitbreiding = geel)
• Het gemeenschapsbezit zijn hulpbronnen die toegankelijk zijn voor alle
leden van een groep of samenleving zonder dat er 1 eigenaar is, maar wel
een groep eigenaars of soms niemand.
• Vormen:
Beschikbare vrij toegankelijke natuurlijke hulpbronnen (bv. Bos,
visgrond)
Gecreëerde vrij toegankelijke middelen
▪ Door de staat = Opvangtehuizen, voedselbedeling
▪ Door gezinnen = gratis voedselbedeling,…
Gedeelde middelen (bv. Wikipedia (collaborative commons),
deeleconomie, open source software)
Er zijn heel wat interacties mogelijk tussen de 4 elementen in de binnenste cirkel
- Economische kern is deel van de maatschappij en die is ingebed in het ecosysteem (oranje ring)
(uitbreiding model).
o Wat er gebeurd in de economie heeft impact op onze maatschappij en ecosysteem
o Nood aan interactie tussen economie en ecosysteem
o Maatschappelijke verwachtingen omtrent economie (bv. Werkdruk, inkomstverdeling)
o Sociale interacties zonder winstmotief (buiten de traditionele marktwerking) (bv.
Vrijwilligerswerk, hulp binnen familie/vriendenkring/studentengroep/…).
- … die op zijn deel uitmaakt van een maatschappij die op haar beurt deel uitmaakt van het ecosysteem
aarde
o Het ecosysteem voorziet ook diensten zoals propere licht of bestuiving
1
, Rode pijl = de hoeveelheid levend en niet-levende materie die we als
mens gebruiken, denk maar aan grondstoffen!
Holistische voorstelling illustreert:
- Verwevenheid tussen economie, maatschappij & ecologie
- Economie is ingebed in een groter geheel
- Economie is afhankelijk van & heeft impact op het ecosysteem
o Economie onttrekt energie & grondstoffen (groen) als input uit het ecosysteem
o Economie voegt hitte & afval toe (bruin) aan ecosysteem als gevolg van activiteit
- Beperkingen, geïllustreerd door de afgelijnde onderdelen
o Ecosysteem: botst op grenzen van beschikbare grondstoffen, energie, gezonde lucht,
absorptievermogen voor afvalverwerking,…
▪ Er zijn 9 planetaire grenzen => “the safe operating space for humanity”
• Situatie waarin geen van de planetaire grenzen overschreden wordt
• Verschillende van deze grenzen zijn al overschreden
o Maatschappij nijpende beschikbaarheid van vrijwilligers engagement,…
o Consumenten & producenten: tijds- en budgetbeperking ➔ beperkingen zorgen ervoor dat
er keuzes (blauw) moeten gemaakt worden.
Hoe moeten we omgaan met die beperkingen? Hoe moeten we keuzes maken ➔ duurzame ontwikkeling
Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die tegemoet komt aan de behoeften van het heden zonder de
behoeftevoorziening van de toekomstige generaties in het gedrang te brengen (Brundtlandt definitie)
- Dubbele focus
o Zowel intragenerationeel => heden = binnen zelfde generatie
▪ Behoeften huidige generaties zijn relatief goed in te schatten
o Als intergenerationeel => toekomst = tussen generaties
▪ Hoe kunnen we de behoeften inschatten van toekomstige generaties
Risico: meer aandacht voor huidige dan voor toekomstige behoeften
- Analyse aan de hand van 3 pijlers ➔ triple bottom line ➔ zijn sterk met elkaar verweven
o Profit = economie
o People = maatschappij
o Planet = ecologie
Een ontwikkeling is duurzaam als ze bijdraagt tot alle 3 de pijlers met aandacht voor de
interconnectie tussen de pijlers
- Hou hier ook rekening met de Sustainbale Develoment Goals (SDG’s) 2030
o Als gevolg van het feit dat duurzame ontwikkeling op de voorgrond van het politieke debat
kwam (vanaf de jaren 70’-80’)
2
, DONUTECONOMIE
De homo economisch is klassiek een rationeel
wezen dat beslissingen neemt over aankopen,
tijdsbesteding, budget,… gebaseerd op wat het
efficiëntst zou zijn, met een beredeneerde
inschatting van de risico’s en de alternatieven
(=rationeel, beredeneerd, zonder emotie omgaan
met schaarste).
Donut-economie staat model voor de “economie
van de 21e eeuw”. Die economie is niet de aan
groei verslaafde, op fossiele brandstoffen
draaiende machine waarin de egoïstische “homo
economicus” centraal staat. Deze eeuw, waarin
duidelijk is geworden dat de mensheid op
planetaire grenzen stuit, heeft behoefte aan een
geheel andere benadering
zienswijze donut economie:
- Actueel holistisch economisch model (2017)
o Traditionele academische economie
- Doel: duurzame en sociale samenleving
o Sociaal fundament bereiken en dit door op de donut te blijven
▪ Economische groei is zinnig (bv. Afname ongelijkheid) maar economische groei die
het ecologische plafond overschrijft is onzinnig
- Voorstelling donut:
o Binnenste cirkel = Van bepaalde goederen/diensten niet te weinig produceren
▪ = tekort aan voedsel, water, zorg, woningen, onderwijs…
▪ Valt in het gat midden in de donut
▪ Sociaal fundament bereiken ➔ waar we minimaal voor moeten streven
o Buitenste cirkel = Van bepaalde goederen/diensten niet te veel produceren
▪ Doorheen ecologische plafons van onze planeet
▪ Doorbreken van de donut = ecologisch plafond
Welvaart bereiken door op de donut te blijven (je mag er dus niet in- of afvallen) die begrensd
wordt door:
▪ Basisvoorzieningen
▪ De grenzen van de planeet
- Conflict: huidige economisch stelsel is heel actief (=we zitten niet op de donut)
o Zowel aan de buitenkant van de donut
▪ We eten de aardse reserves in sneltreinvaart op
o Als aan de binnenkant van de donut
▪ Slagen er desondanks niet in om armoede, honger, ongelijkheid, gemakkelijke
geneesbare ziekten uit te roeien
3
, Hoe te bereiken?
0. Zware sectorale transformaties met daarbij grote krimp van industriële sectoren
o Zoals mijnbouw, olie en gas, industriële veeteelt, afvalopslag
1. Expansie van langetermijninvesteringen in hernieuwbare energie, openbaar vervoer, circulair produceren
en de renovatie van gebouwen
2. Investeren in natuurlijke, menselijke sociale, culturele en fysieke bronnen van welvaart.
DUS : nood aan transitieproject dat de behoeften van de mensheid en de planeet centraal stelt, niet
winstzucht, aandeelhouderskapitaal, maximale groei,…
4
