WERELD IN VERBINDING
1 Inleiding
2 Educatie voor duurzame ontwikkeling
2.1 Wat is EDO?
- Economische groei → groot deel wereldbevolking in armoede, ondervoeding, ziekte,…
- Kloof arm – rijk duizelingwekkend
- Wereldbevolking neemt toe -> invloed klimaat (vooral laatste 2 eeuwen)
- Toekomst – we moeten nadenken - er moet iets veranderen
❖ Wat is duurzame ontwikkeling?
Duurzame ontwikkeling = menselijk handelen dat wil voorzien in de behoeften van de huidige generatie
zonder de behoeftevoorziening van toekomstige generaties in gevaar te brengen, met oog voor materiële
en maatschappelijke factoren. Kortom, met duurzame ontwikkeling willen we ervoor zorgen dat er voor
altijd en voor iedereen genoeg is. Aandacht voor dementie van tijd en ruimte is van belang.
❖ Duurzame ontwikkeling is een belangrijk thema binnen de internationale gemeenschap omdat :
Duurzame ontwikkeling is dé centrale uitdaging van onze tijden.
Duurzame ontwikkeling probeert de interactie van drie complexe systemen te begrijpen:
▪ De wereldeconomie
▪ De wereldwijde samenleving
▪ De Aarde als fysieke omgeving
Vergt een holistisch wereldbeeld/visie
o Systeemdenken: deze drie complexe systemen beïnvloeden elkaar.
Waarom is duurzame ontwikkeling een uitdaging?
• Tijdens de prehistorie:
- Grote schommelingen in temperatuur
- Klimaatverandering (mesolithicum) naar stabiel en warmer klimaat (neolithicum)
• Bij een gelijke toestand kunnen we nog 50 000 jaar genieten van deze voordelen.
❖ Wat is educatie voor duurzame ontwikkeling?/ Wat heeft het te maken met onderwijs?
Educatie voor duurzame ontwikkeling = het ontwikkelt en versterkt de capaciteit van individuen, groepen,
gemeenschappen, organisaties en landen om oordeelkundige keuzes te maken ten voordele van duurzame
ontwikkeling. Het kan een verschuiving in de geestgesteldheid van mensen bevorderen en hen daardoor in
staat stellen de wereld veiliger en gezonder en welvarender te maken, waarbij levenskwaliteit toeneemt
EDO kan kritische reflectie, grotere bewustwording en betere kansen op volwaardige zelfontplooiing
opleveren, zodat nieuwe visies en opvattingen kunnen worden verkend en nieuwe methoden en
hulpmiddelen ontwikkeld.
Niet overdragen van kennis maar → vaardigheden aanleren om bewust keuzes te maken
❖ EDO draagt bij aan wereldburgerschap omdat hij bewust keuzes maakt.
wereldburgerschap = iemand die beseft dat wat hij of zij doet, effect heeft op de rest van de wereld, nu en
later → maakt bewust keuzes
1
,❖ De vijf EDO principes zijn:
1. Overbrengen van nieuwe kennis en kritisch denken 1 en 2 → systeemdenken – niet enkel bestuderen effecten
2. Bevorderen systeemdenken maar ook: - grondreden probleem
3. Waardeontwikkeling - veranderingsstrategieën
4. Omgaan met emoties - alternatieve oplossingen en visies
5. Actiegerichtheid ➔ actiegerichte kennis
1) KENNIS EN KRITISCH DENKEN
Sleutelelementen:
- Tijd en ruimtedementie van duurzame ontwikkeling
Wat we nu doen, heeft gevolgen voor later en wat wij hier doen heeft gevolgen voor anderen elders
op de wereld.
- Onderlinge afhankelijkheid van ecologische, economische, culturele, historische, ethische,
technologische, sociale en politieke fenomenen
- Biologische, culturele, sociale en economische diversiteit
- De onzekerheid die duurzaamheidskwesties kenmerkt en het daarmee samenhangende
voorzorgsprincipe
- Draagkracht van de aarde
- Belang van hoe we informatiebronnen benaderen en in vraag stellen van kennis
2) SYSTEEMDENKEN
(zie verder)
3) WAARDEONTWIKKELING
- Maken van keuzes komt uit bepaald waardenkader
- Waarden duidelijk en bespreekbaar maken → zodat er nieuwe waarden kunnen ontstaan → is essentieel bij EDO
- + discussiëren eigen waarden en normen + onderzoeken gevolgen eigen gedrag en wereldbeeld
- ! geen waarden opdringen maar aanzetten tot nadenken is belangrijk
- (filosoferen met kinderen)
4) EMOTIONELE COMPETENTIE
Bewust zijn eigen emoties
+ die van andere
+ uiten
+ onder controle houden
+ inzetten
➔ om actie te ondernemen
5) ACTIEGERICHT
- duurzaamheidskwesties → aanpakken uit ervaringen
- mensen leren omgaan met angst over wat misloopt → moed bijbrengen om actie te ondernemen
- je denken aanpassen
- individuele keuzes maken – duurzaamheid- levensstijl aanpassen
- EDO → acties niet oplosbaar MAAR middel om competenties te verwerven voor actief burgerschap
(toekomstdenken)
2
, 2.2 De duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’S)
17 duurzame ontwikkelingsdoelen benoemen en omschrijven
Band duurzame ontwikkelingsdoelen en de 5P’s
Doel: Door te werken aan duurzame ontwikkeling willen we voorzien in de behoeften van de huidige generatie, zonder de
behoeftevoorziening van toekomstige generaties in gevaar te brengen.
Sdg’s = als bril om naar wicked problems te kijken/ te begrijpen → niet op te lossen
Duurzame ontwikkeling: Verenigde Naties (internationale organisatie die streeft naar internationale samenwerking)→ ‘Agenda
2030’ → Doel = wereldwijd vrede, welvaart en welzijn bewoners
In het plan staan 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen ‘Sustainable Development Goals (SDG’S)’ in 2030 behalen
Verenigde Naties (VN)
- opgericht na de Tweede Wereldoorlog
- streeft naar wereldwijde samenwerking.
- Bijna alle onafhankelijke landen zijn lid.
- bespreken en beslissen over mondiale kwesties tijdens reguliere bijeenkomsten en passen zich sinds de jaren 90
aan nieuwe samenwerkingsvormen aan.
- Heeft zes bestuursorganen → Algemene Vergadering, Economische en Sociale Raad, Internationaal Gerechtshof,
Secretariaat, inactieve Trustschapsraad en Veiligheidsraad
- VN omvat gespecialiseerde organisaties zoals UNESCO, de Wereldbank en de WHO, evenals programma’s zoals
UNICEF en UNDP.
Duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) = 17 doelstellingen voor duurzame ontwikkeling. Meer dan 190 landen
engageren zich om met doelen in 2030 de wereld duurzamer te maken
1 Geen armoede Beëindig armoede overal
2 Geen honger Beëindig honger, bereik voedselzekerheid, verbeterde voeding en duurzame
landbouw
3 Goede gezondheid en welzijn Goede gezondheid en welzijn voor alle leeftijden
4 Kwaliteitsonderwijs gelijke toegang tot kwaliteitsvol onderwijs
5 Gendergelijkheid Gendergelijkheid en empowerment voor vrouwen en meisjes
6 Schoon water en sanitair Toegang en duurzaam beheer van water en sanitatie
7 Betaalbare en duurzame energie Toegang tot betaalbare, betrouwbare, duurzame en moderne energie
8 Waardig werk en economische groei Bevorder economische groei, productieve tewerkstelling en waardig werk
9 Industrie, innovatie en infrastructuur Veerkrachtige infrastructuur, inclusieve en duurzame industrialisering en
innovatie
10 Ongelijkheid verminderen Ongelijkheid terugdringen in en tussen landen
11 Duurzame steden en gemeenschappen Menselijke nederzettingen inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam
12 Verantwoorde consumptie en productie Duurzame productie- en consumptiepatronen
13 Klimaatactie Klimaatveranderingen bestrijden
14 Leven in het water Behoud en duurzaam gebruik van al wat in het water leeft
15 Leven op het land Bescherm, herstel en duurzaam gebruik van alles op het land. (Bossen,
woestijnen, biodiversiteit, …)
16 Vrede, veiligheid en sterke publieke diensten Vreedzame en inclusieve samenlevingen, toegang tot justitie, doeltreffende,
verantwoordelijke en toegankelijke instellingen
17 Partnerschap om doelstellingen te bereiken Revitaliseer partnerschap voor duurzame ontwikkeling
Doelen bereiken: iedereen!
- elk land
- elk bedrijf
- elke organisatie
- Elk individu
3
, 2.3 De 5’s
- People = mensen
o Armoede en honger bestrijden
o Op een waardige en gelijke manier leven in een gezonde
omgeving
- Prosperity = welvaart
o Kans op een welvarend en bevredigend leven
o Economische, sociale en technologische vooruitgang met
respect voor de natuur
- Planet = planeet
o Planeet beschermen voor de toekomstige generaties
o Actie ondernemen tegen de klimaatverandering
- Peace = vrede
o Vredige, rechtvaardige en inclusieve gemeenschappen
- Partnerschip = partnerschap
o Wereldwijde solidariteit
De 5P’s kunnen samenhangen maar ook elkaar beïnvloeden
Samenhang: 5P’s - SDGs - 5P’s & SDG
2.4 Ontwikkelingsmodel, project EDOEL, Arteveldehogeschool
Model bestaat uit 5 deelaspecten
1) De centrale onderzoeksvraag (?)
- Als lkr kijken maatschappelijke kwesties die de lln bezighouden
(wat trekt hun aandacht? Waar stellen ze zich vragen bij?)
Wicked problem: complex probleem dat moeilijk of niet op te lossen is omdat er vele mensen
en opinies betrokken zijn en er onvolledig gekende, veranderende of tegenstrijdige met elkaar
verbonden factoren zijn. De problemen zijn dus verbonden met andere problemen (SDG) en
vaak hebben deze problemen een grote (economische) geladenheid.
➢ Waar gaat het over? (Blauwe cirkel)
• Wie of wat is betrokken
• Hoe is het betrokken
• Gebruik maken van de 5P’s
➢ Wat is mijn plaats binnen het systeem (rode cirkel)
• Hoe beïnvloed ik het systeem onbewust?
• Welke waarden en emoties?
➢ Wat kan ik ondernemen (gele cirkel)
• Welke acties willen ze ondernemen om het systeem te beïnvloeden
➢ Wat neem ik mee en wil ik delen?
• Reflecteren ‘Hoe pakten we onze onderzoeksvraag aan?
4