Inleiding tot de wereldpolitiek – notities
EXTRA INFORMATIE:
• Namen die voortkomen op de slides zijn te kennen
• Zowel historische figuren als theoretici en filosofen zijn te kennen → evenwel nooit letterlijk,
maar eerder als antwoord op een vraag de desbetreffende filosoof/theoretici/figuur vermelden.
1 BOUWSTENEN VAN INTERNATIONALE REALTIES
1.1 Kennismaking en inleiding
1.1.1 Wat gaan we bestuderen?
We hebben de wereld ingedeeld in statelijke entiteiten. Het geeft een mooi overzicht. Inleiding tot de
wereldpolitiek zal uiteraard gaan over de relatie tussen die entiteiten, maar dit is niet alles. Nationale
grenzen zijn niet te overschatten. We beginnen met basisbouwsteen van de wereldorde: de staten. De
staat is een abstractie (we ‘zien’ nooit staten, gewoon altijd vertegenwoordigers). Het bestaat enkel in
onze hoofden. De staat heeft een specifieke historische origine.
1.1.1.1 Soevereine staat
Hoeksteen Westfaalse wereldorde:
Staat is ontstaan in 1648 met de vrede van Westfalen. Heel continentaal Europa was in conflict met
elkaar voor 30 jaar. Vele weerspiegelen deze oorlog af als een godsdienst oorlog 1, maar het was meer
dan dat: het was een strijd om macht. Het was een enorm destructieve oorlog van 30 jaar lang en in
1648 komen de overwinnaars bij elkaar. Zij willen een manier vinden om dit soort grote conflicten tegen
te gaan2. Ze willen een nieuwe wereldorde scheppen/een soort veiligheidsmechanisme scheppen. Het
principe dat hieruit is ontstaan is het principe van territoriale soevereiniteit = binnen een bepaald
grondgebied is er ergens een punt die de hoogste autoriteit uitoefent. Niemand kan tornen aan die
macht. Bv. In die tijd was dat de macht van de absolute vorst 3. Binnen zijn vorstendom kon hij doen wat
hij wou en hij moest geen verantwoording afleggen aan andere vorsten of aan mensen onder hem.
Bovendien zelfs geen verantwoording aan de paus. Dit principe is van de vorstenhuizen overgegaan tot
de soevereiniteit van de staten en zo tot vandaag de macht bij het volk. We leven in een representatieve
democratie: het volk is het hoogste gezag en wij als volk kiezen de volksvertegenwoordigers die het
bestuur van het land moeten uitoefenen.
Die Westfaalse oorlog zet dus eigenlijk een soort proces in gang: de staatsvorming. Dit was geen proces
dat van de ene dag op de andere is gebeurd. Het proces van staatsvorming is toen gestart en gaat
verder door de 17e eeuw, 18e eeuw en 19e eeuw. Vandaag de dag is bijna heel de wereld
(uitzonderingen bv. Antarctica etc) ingedeeld in territoriale staatsgrenzen. De wereld hoe we die
vandaag kennen wordt vaak de Westfaalse wereldorde genoemd naar aanleiding van soevereiniteit
die ontstaan is Westfalen.
Juridische definitie (Montevideo Conventie, 1933)
Wat is een staat? Een staat bestaat als je voldoet aan 4 criteria:
• Eigen grondgebied hebben: maat niet uit hoe groot dat is
• Permanente bevolking hebben die de nationaliteit van jouw land kan dragen: bv. Stuk land die
slechts nomadische volkeren hebben die passeren maar die de nationaliteit hebben van elders
→ voldoet niet!
1 allerlei bisdommen, koningshuizen etc waren in oorlog met elkaar + de grote factor van het heilig
roomse rijk bestaande uit katholieke staatjes onder het gezag van de paus in Rome die in strijd waren
met enkele protestantste Huizen
2 typisch fenomeen dat we vaker gaan terugvinden in de geschiedenis (zie WO’en)
3 ofwel intern als extern was het hoogste macht + moest zelfs geen verantwoording afleggen aan de
paus → mocht zelf godsdienst kiezen binnen territorium.
1
, • Overheid die intern bestuur moet kunnen uitoefenen.
• Die overheid moet ook internationale betrekkingen kunnen aangaan met andere landen, dus
ook extern beleid kunnen uitoefenen:
o → de staat moet dus autonoom zijn
o → de staat moet daarom ook erkend worden door andere landen (want anders kan je
geen betrekkingen hebben met die landen). De internationale erkenning zit vervat in
vierde criterium.
Hoeveel staten zijn er in de wereld? Klinkt simpel, maar is ingewikkelder. Er zijn verschillende
vertrekpunten:
• 193: lidstaten van de Verenigde Naties: Je kan beginnen kijken naar de staten die lid zijn bij
de VN. VN is een enorm grote internationale organisatie met een universeel lidmaatschap. Het
is ontstaan na de tweede wereldoorlog (→ ontstaan om oorlog tegen te gaan. Principes
vastgelegd in handvest van de VN om nooit meer oorlog te moeten meemaken). Binnen de VN
heb je allerlei organen en raden die toezicht houden op deze principes:
o Veiligheidsraad
o Algemene Vergadering (soort wereldparlement: alle staten hebben zitje en 1 stem)
o IO’s die binnen VN zijn ontstaan, of opgenomen zijn in de VN (bv. IAO – gespecialiseerd
VN agentschap, maar bestond an voor de VN, maar is er nu in opgenomen)
VN begonnen met vele minder, maar het lidmaatschap is gestegen door de dekolonisatieproces
in de jaren 90: worden zelfstandige soevereine staten en verkrijgen dan lidmaatschap.
Door deze visie komen we aan een minimum aantal van 193 landen.
• 194: Taiwan: Taiwan voldoet aan alle Montevideo criteria, buiten 1tje die wat moeilijker ligt. Na
wereld oorlog II had je een burgeroorlog/conflict in China tussen de communisten onder leiding
van Mao Zedong en de nationalisten onder leiding van Chiang Kai-shek. De burgeroorlog wordt
beslecht in het voordeel van de communisten. De nationalisten vluchten naar een eiland voor
het Chinese vaste land, Taiwan. Gevolg? Het vaste land is communistisch en Taiwan wordt
kapitalistisch. In de context van de koude oorlog, gaan heel wat landen de regering in Taiwan
zien als de vertegenwoordigers voor heel China. De kapitalistische regering wordt gezien als
de juiste leider, dus krijgen een zitje in de VR en in de VN. Deze ‘politieke fictie’ houd stand tot
1971. In 1971 gaat er een toenaderingspoging zijn van de VS naar China. Dit is heel opmerkelijk
want de VS is een kapitalistisch land bij uitstek, terwijl China een communistisch land en
bondgenoot was van de Sovjet unie (de aartsvijand van de VS). De twee landen gaan
diplomatieke betrekkingen aan en Taiwan moet zijn zitje in de VR en de VN afgeven aan China.
Nu heb je dezelfde juridische fictie maar omgekeerd: Taiwan wordt door Peking gezien als een
opstandige provincie. Landen die internationale (handels)betrekkingen aangaan met China
mogen Taiwan niet erkennen. Zo mogen er geen consulaten of diplomaten worden gestuurd,
enkel culturele vertegenwoordigers worden nog toegestaan. China is heel bezorgd over het
bijeen houden van zijn enorm grote landmassa. Het heeft 13 of meer buurlanden en in dat
uitgestrekte land heb je enkele provincies aan de grenzen zoals bv. Tibet en Hong Kong die
opstandig zijn.
Taiwan kan je dus als 194ste land bijtellen, maar volgens China is het nog steeds een provincie
van China en dus geen aparte erkenning voorwaarde van Monte videoverdrag).
• 196: Vaticaan en Palestina: je kan ook Vaticaan en Palestina erkennen. Zo heeft het Vaticaan
enkele verdragen met de Italiaanse regering afgesloten zodat zij erkend worden als apart
volwaardig land. Voorlopig zijn zij geen volwaardig lid in de VN, slechts waarnemend lid.
Palestina heeft ook waarnemers-statuut sinds 2017. Het wilt zijn erkenning krijgen maar
moeilijk: waarom? Om een besluit in de Veiligheidsraad aangenomen te krijgen moeten negen
lidstaten vóór dat besluit stemmen, terwijl geen van de vijf permanente leden tegenstemt. De
permanente leden hebben hiermee wat onofficieel wel vetorecht genoemd wordt. → VS is daar
2
, één van: houd alles tegen. Bovendien als je de criteria van het Montevideo verdrag toepast op
Palestina, dan zie je dat het niet zo gemakkelijk is om aan die criteria in de praktijk te voldoen.
Zie intermezzo hieronder:
1.1.1.1.1 Intermezzo: is Palestina een staat?
Criteria toepassen: bespreking
1. Heeft het een grondgebied? Enkele opmerkingen:
a. Scheiding Gaza/Westbank --> probleem voor grondgebied? Neen.
Palestijns grondgebied is opgesplitst in twee (of meerdere) delen. Dat is op zich geen probleem!
Meerdere landen zoals onder andere Rusland hebben dit ook. Het land bestaat uit twee delen. De
Gaza-strook en de westelijke Jordaanoever.
b. Nederzettingen, road blocks
Wat wel een probleem is, is dat de westelijke Jordaanoever ‘vlekjes’ begint te vertonen. De vlekjes
die je zit op de kaart zijn Israëlische nederzettingen. Sinds de Zesdaagse oorlog van 1967 hebben
de Israëli de westelijke Jordaanoever militair bezet (niet geannexeerd!) en zijn ze beginnen bouwen
in die gebieden. Ondertussen wonen er 500.000 ‘settlers’. Dat betekent dat je als Palestijn van de
ene plek naar de andere wilt dat je door al die kleine stukjes bezet gebied moet --> allerlei roadblocks
en checkpoints houden je tegen. Je kan niet zomaar vrij bewegen. Het grondgebied geraakt meer en
meer versnipperd. Volgens de VN zijn die nederzettingen bovendien illegaal.
c. Israëlische muur
Sinds de laatste Intifada in 2002 hebben de Israëli een ‘veiligheidsmuur’ gebouwd die de gehele
Jordaanoever ontspant. Het is bedoeld om aanvallen tegen te houden.
d. Annexatie Oost-Jeruzalem
Jeruzalem dat door beide landen geclaimd wordt als hoofdstad, hebben ze het Oostelijke deel, waar
de Axa-moskee (zeer belangrijk voor de Palestijnen), geannexeerd. Voor de Palestijnen is dat niet
vrij toegankelijk.
e. Nutsvoorzieningen, etc.
Zeker de Palestijnen in de Gazastrook worden militair uitgebuit en omgrensd door Israël. Dat stuk
land waar rond de 1 miljoen Palestijnen wonen zijn volledig afhankelijk van Israël voor
watervoorziening, etc. Je kan het beschrijven als een soort open luchtgevangenis.
CONCLUSIE? De voorwaarde van ‘grondgebied’ is een beetje problematisch.
De VN is al jaren voorstander van een twee staten oplossing, maar door de versnippering in de
Westelijke Jordaanoever wordt die tweestaten oplossing natuurlijk wel bemoeilijkt. Sommige zien in
deze situatie enkel nog een 1-staat oplossing voor zich waar er een federale staat wordt gecreëerd
met beschermingsmechanisme voor de minderheden in het land. Maar die oplossing is totaal niet
realistisch en niet goed ondersteund.
Ondertussen heeft Trump zijn vredesplan voorgesteld voor dit conflict. Hij noemt het zelf de ‘deal of
the century’ maar de Palestijnen zijn echt geen fan. Het kaartje hieronder geeft het plan weer:
3
, Het is een poging om vrede te stichten en tegemoet te komen aan de eisen van de verschillende
kanten (zogezegd). Zo geven de Israëli iets af: zij vergroten het (woestijnachtige) grondgebied aan
de rand van Egypte. In ruil worden er dan vooral toegevingen gedaan van de Palestijnen aan Israël.
Zo worden alle oevergebieden aan de Jordaanrivier gegeven aan Israël. Dat is zeer belangrijk voor
waterhuishouding en watervoorziening in die regio. Dat is ook militair belangrijk. Bovendien zal er een
tunnel gebouwd worden tussen de Westbank en Gaza en allerlei bruggen gebouwd worden om de
verschillende gebieden met elkaar te verbinden.
De Palestijnen hebben dit vredesplan direct naast zich neergelegd, dus waarschijnlijk zal er niets van
komen maar dat valt nog te bezien. Er zullen wel gesprekken opgestart worden, en als Trump een
tweede ambtstermijn krijgt, dan kan dit misschien een basis vormen voor de verdere gesprekken over
de vrede in het Midden-Oosten?
2. Heeft Palstina een bevolking? Niet zo evident!
a. UNRWA4 opgericht in 1949
b. 5 miljoen Palestijnse vluchtelingen
Er zijn meer Palestijnse vluchtelingen die buiten die twee gebieden wonen, dan in Gaza en de
westelijke Jordaanoever. Er zin meer Palestijnse vluchtelingen in Jordanië dan in Palestina zelf. Die
vluchtelingen zitten daar vaak al voor generaties sinds de jaren 40. Die worden daar opgevangen in
vluchtelingenkampen georganiseerd door de VN, maar verkrijgen niet het Jordaans burgerschap. Op
die manier vormen ze een soort staatloze of ontheemden.
3. Is er een legitieme overheid? Enkele problemen!
a. Rivaliteit Fatah en Hamas
b. Sinds 2007 controleert Hamas de Gazastrook
Je hebt twee bewegingen die zeer sterk rivalen zijn en in sommige gevallen zelfs gewapend met
elkaar in conflict gaan. Je hebt de beweging Fatah die macht heeft in de West Bank. Het is een
Palestijnse partij die onder leiding staat van de Palestijnse president Machmoed Abbas. Hamas is
een meer radicaalislamitische organisatie die de facto de Gazastrook bestuurd. De visies zijn naar
elkaar aan het toegroeien de laatste jaren, maar de wateren zijn nog zeer diep. De beweging staat
ook op de terreurlijsten van verschillende landen zoals VS en Canada. Maar ook Fatah heeft banden
met een terroristische ‘vleugel’ die op die terroristische lijsten staan. Dus beide zijn ze niet onschuldig.
4. Hoe zit het met de diplomatieke erkenning? De situatie verbeterd!
Er zijn nu 138 landen van de VN die Palestina erkennen, maar vele landen nog niet! Bv. België, de
VS, Japan etc nog niet. De Palestijnen zijn om die reden er echt een prioriteit van aan het maken en
proberen zoveel mogelijk diplomatieke gesprekken te starten voor die erkenning.
1.1.1.1.2 DIPLOMATIEKE ERKENNING: speciale staten die niet door alle staten worden erkend
Naast Palestina zijn er nog enkele twijfel gevallen. Afhankelijk van het feit of je deze delen erkend of
niet als staat, kan de lijst van 193 tot 210 oplopen. Dit is bovendien geen exhaustieve lijst.
4 Het United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East is de
vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties die zich richt op hulp en ontwikkeling van de Palestijnse
vluchtelingen in het Midden-Oosten.
4
, • Kosovo (2008): 98 VN lidstaten
Kosovo is een voormalige provincie van Servië. In ’99 is er een grote oorlog gevochten omdat
de Albanese Kosovaren onderdrukt werden door het Servische leger → westerse interventie
onder impuls van de NAVO om de Albanese Kosovaren te beschermen en dat is geresulteerd
in de onafhankelijkheid van de provincie Kosovo. Die onafhankelijkheid wordt betwist door
verschillende landen, onder andere Rusland.
• Westelijke Sahara (1976): 84 VN lidstaten
• Abchazië (1999): 6 VN lidstaten en Zuid-Ossetië (1991): 5 VN lidstaten
Beide zijn het provincies in Georgië waar dat er in 2008 een inval is geweest van Rusland. Die
provincies zijn de facto onafhankelijk en de Russische militaire groepen zijn aanwezig, maar ze
worden maar door een paar VN lidstaten erkend bv. Onlangs heeft Assad van Syrië die
provincies erkend.
• Noord-Cyprus (1983): 1 VN lidstaat
• Artsakh (1991): 3 niet-VN lidstaten
Dit is een enclave in Azerbaijan → enkel erkend door niet VN landen
• Transnistrië (1990): 3 niet-VN lidstaten
• Somaliland (1991): niet erkend
Ligt in Somalië. Wordt door geen enkel ander land erkend als onafhankelijk land.
1.1.1.1.3 Fragiele staten
De wereldkaart die we opstellen is dus voor een groot deel fictie, want hangt van de positie van staten
ten opzicht van elkaar af. Bovendien hangt het ook af van de stabiliteit van landen. Door het magazine
Foreign Policy is er een failed state index opgesteld (nu fragiele staten). De staten die hier niet goed op
score hebben meestal slecht bestuur, chaos,…
Enkele landen op de kaart bespreken:
• Afghanistan en Pakistan scoren heel slecht. Dit heeft te maken met veel instabiliteit sinds de
Amerikaanse invasie. De taliban heeft opnieuw het bestuur in handen genomen. Het Pentagon
probeert nu te onderhandelen met de Taliban over een vredesbestand.
• Yemen: in de nasleep van de Arabische lente hebben ze nog steeds te kampen met instabiliteit.
Er zijn twee kampen die zorgen voor de instabiliteit daar: je hebt soenitische krachten die het
bestuur in handen hadden, die nu steun krijgen van de Emiraten en Saoudi Arabië. Langs de
andere kant heb je de Huti rebellen/vrijheidsstrijders die militaire steun krijgen van Iran.
• Venezuela: op de tekening nog goed, maar nu vele minder. In de nasleep van vorig jaar is daar
een rare situatie ontstaan. De zittende president Maduro wordt betwist als president door de
oppositiepartijen. De leider van de oppositiepartijen heeft zichzelf uitgeroepen als de ware
president van Venezuela. Dus nu een bizarre situatie: verschillende landen erkennen Maduro
(zoals bv. China, Rusland, Turkije, Iran,…) en andere landen dan weer de oppositie (zoals bv.
Europese landen en Noord-Amerika).
5
,De werkelijkheid is dus vele complexer dan gewoon een wereldkaartje. Op die manier is de wereld mooi
ingedeeld in drie stukken:
• Pre-Westfaalse orde – landen: zijn hun ‘eigen versie’ van de vrede van Westfalen nog aan het
beleven.
• Westfaalse landen: staan enorm op hun soevereiniteit. Bv. China.
• Post-Westfaalse landen: groot deel van hun nationale soevereiniteit overdragen naar hoger
orgaan (zoals EU). Dit is niet permanent, maar dat wijst op een andere filosofie dan de typische
Westfaalse principes. Zijn enorm fan van humanitaire interventies: andere landen gaan zich
bemoeien in andere landen om zo mensenrechten te beschermen aangezien eigen land het
niet verzekerd. Je gaat dus niet je eigen bevolking bescherming, maar buitenlandse burgers
beschermen → laat zien dat ze minder waarde hechten aan soevereiniteit.
Afhankelijk van hoe je het bekijkt heb je dus meer of minder staten.
Hieronder voorbeelden bespreken van Fragile staten: actua besproken in de les
Hiernaast zie je een kaart en zie je dat de blauw
kleur steeds groter wordt. Syrië breidt alsmaar
uit. Dat is het grondgebied van de
regeringsleider Assad.
In het oranje gele gebied bevinden zich
jihadistische groeperingen en anti-Assad
groepen. Het blauwe gebied begint steeds
meer ook in dat terrein te geraken. De bevolking
van dat gebeid is massaal op de vlucht
geslagen uit Idlib. Het probleem is dat Rusland
de grens hermetisch afgesloten.
In deze provincie zijn bovendien ook de turken
massaal aanwezig.
Dit is een foto getrokken vorige week in Syrië
op een bepaalde check point. Je ziet de
Syrische vlag, de Amerikaanse vlag en een
Russische vlag. Op de checkpoint bewaakt
door de troepen van Assad en de Russen, komt
er een Amerikaans konvooi langs. Zij worden
belaagt en de Amerikanen voelde zich bedreigt
en beginnen te schieten. Er vallen enkele
gewonden en 1 dode zelf. Dit zijn vaak
voorkomende situaties.
De situatie is dus niet enkel een humanitair
probleem, maar ook een politiek kruidvat.
Bovendien werken de Russen en Assad in dat
gebied samen, maar dat verloopt ook niet altijd
even vlot. De situatie begint dus echt
gespannen te worden.
1.1.1.2 Natie + staat
Naast staten wordt er ook vaak gesproken in termen van naties. Nationalisme als stroming kent de
laatste jaren een heropflakkering. Natie moet je kaderen binnen de Amerikaanse en Franse resoluties
in de late 18e eeuw. Het idee van de volkssoevereiniteit dat sterk vervat zat in die revoluties ging hand
in hand met de natie. De natie is een ingebeelde gemeenschap = mensen die zichzelf identificeren als
6
,een volk op basis van gemeenschappelijke kenmerken. Dat kan om het even wat zijn bv.
gemeenschappelijke levensstijl, taal, geschiedenis, referentiekader, cultuur… als je die zaken optelt en
daardoor samen identificeren als volk, dan ben je een natie. Het is dus geen etnische groep of ras. Het
is een ‘ingebeelde gemeenschap’/’imagined communities’.
MAAR LET OP: Natie is niet gelijk aan een staat. Bovendien is een natiestaat ook nog iets anders.
• IJsland? Men zou kunnen zeggen dat IJsland een natiestaat is → even veel bevolking als de
stad Gent, is ver weg van alle landen,… Dit alles maakt het wel gemakkelijk om
gemeenschappelijke geschiedenis, tradities en taal etc te hebben. Maar spreken we dan wel
van een natie? Op te merken valt dat het een voormalige kolonie van Denemarken is en dat
ook vele Noren naar het land emigreren. Dus of het echt een natie is, dat valt te bediscussiëren.
• Naties verspreid over vele staten → er zijn heel veel naties die geen eigen land hebben.
o Koerden: verspreid over Iran, Turkije, Irak en Syrië. Nu is een groep Koerden er in
geslaagd om een autonome regio in Noord-Irak op te richten. Dat is geen soevereine
staat, maar een gebied met zeer verregaande economie. De oliereserves van Irak
liggen geconcentreerd in het Noorden en in het Zuiden. De Noordse olievelden zijn dus
in handen van die Koerdische gebieden. De Koerden krijgen dus ook een stuk van de
inkomsten die daaruit voortvloeien. Dit laat de alarmbellen afgaan in Iran, Syrië en
Turkijen: gaat het daar ook gebeuren?
o Pathanen: dit is een volk dat zich uitstrekt over de landgrens van Afhanistan en
Pakistan. Heeft een eigen taal.
o Touaregs: Berbervolk van nomadsische veetelers die zich in Sahara en Sahel
bevinden/in verschillenden landen van Libië tot Mali. Ze hebben hun eigen taal. Ze
waren bondgenoten van Kadafi. Na de omverwerping van het regime van Kadafi in
2011, trokken de volkeren terug naar die gebieden (vaak gewapend). Dit heeft geleid
tot een Franse interventie.
o etc.
• Multinationale staten
o België, Rusland, India, … → vele landen waar geen gelijkheid is tussen natie en staat.
• Onafhankelijkheidsstreven
o Catalonië, Schotland, etc.
➔ Conclusie? Natie en staat zijn dus twee verschillende zaken.
1.1.1.3 Niet statelijke actoren
Naast de staten zijn er ook belangrijke niet statelijke actoren die de wereldpolitiek vormgeven:
• Internationale organisaties: Het aantal is nog feller gestegen dan het aantal staten. Bovendien
zijn de zaken waarmee ze zich bezig houden ook enorm vergroot. Vroeger zeer specifiek en
zeer technische organisaties (bv. Internationale Post Unie: bewaakt post), later meer politieke
organisaties (bv. WTO opgericht in 1995, met als voorloper de GATT → wil wereldhandel
liberaliseren, zijn tegen tarifaire en non-tarifaire handelsbelemmeringen5, heeft een systeem
voor geschillenbeslechting).
o Zijn deze organisaties gewoon verlengstukken van staten, of gaat het verder?
▪ Bv. WHO heeft een regeling dat er unanimiteit nodig is opdat er een
statutenwijziging doorkomt. Het is dus heel moeilijk te wijzigen. Dit komt voor
uit het neoliberale gedachtengoed die heerste tijdens de oprichting van deze
organisatie. Elk land werd dus betrokken. Nu is dit anders: we hebben minder
schrik van staatinmenging in de economie; maar we zitten wel met die
‘neoliberale WHO grondwet’ om het zo te zeggen. → een manier van de
inperking van staatsmacht, want ze mogen niet zomaar alles doen.
5Dit zijn maatregelen die er voor zorgen dat bepaalde producten benadeeld worden. bv. Product normen
aan de grenzen afspreken; je verplicht dat alle veiligheidshelmen 30 cm diameter hebben en moeten
een specifieke kleur geel zijn. Als er dan een oranje helm met andere afmetingen aan de grens komt,
dan mag die het land niet binnen. Dit is een niet tarifaire-belemmering.
7
, ▪ Bv. Internationale bureaucraten beginnen eigen visies te ontwikkelen, lidstaten
tegen elkaar uit te spelen en dan zo dingen beginnen doen die niet per se de
optelsom zijn van de belangen en wensen van de individuele lidstaten. Wordt
later nog verder besproken.
• Multinationals
o Bv. Facebook wordt er van beschuldigd om mee geholpen te hebben in het verspreiden
van data in het schandaal rond Cambridge Analytica. Zij zouden invloed hebben gehad
op de advertenties voor bepaalde doelgroepen om zo de VS verkiezingen of BREXIT
referendum te beïnvloeden.
o Bv. Huawei is een privé bedrijf en wordt er van verdacht nauwe banden te hebben met
de Chinese staat. Zij zijn experts en pioniers in de 5G techniek. Die techniek laat meer
data uitwisseling toe. Deze techniek biedt de mogelijkheid tot zelfrijdende auto’s, IOT
etc, maar ook veiligheidsrisico’s. De VS laat om die reden niet toe om het bedrijf
zendmasten te laten bouwen en de 5G techniek toe te laten uitrollen. De Chief Financial
Officer van het bedrijf – dat tevens de dochter is van de CEO – wordt al maanden
vastgehouden in Canada op verdenking van spionage etc. In Canada loopt er nu een
rechtszaak of ze kan uitgeleverd worden aan de VS. → is dus bijna een soort geopolitiek
gevecht. Dit is misschien een voorbeeld van het risico op een nieuw ‘ijzeren gordijn’
tussen de westerse wereld en China enzo. Want beide gebieden creëren technieken
waarvan varianten zijn bij de andere. Zo worden er bepaalde toestellen gecreëerd die
dan enkel door Chinezen of enkel door Amerikanen worden gebruikt. Een soort grens
tussen de twee.
o Bv. Er zijn enkele technologie bedrijven die een rechtszaak aan hun been door Oost
Congo. De bedrijven worden verweten dat ze Kobalt gebruiken in hun batterijen, maar
die kobalt wordt verkregen door kinderarbeid. → grote multinationals kunnen grote
impact hebben op kwestie van rechtvaardigheid in de wereldpolitiek.
o Bv. Starbucks heeft jaren belastingen kunnen ontwijken door postbus-bedrijven op te
zetten in verschillenden landen → laat zien hoe bedrijven landen tegen elkaar kunnen
opzetten om de belastingdruk te verminderen.
• NGO’s
o Bv. Aquarius was een schip op de middellandse zee. Het was een schip van twee
NGO’s (Artsen zonder grenzen en SOS mediteranee) die hiermee reddingsacties
uitvoerde. Het schip is enkele keren in de media gekomen om het feit dat het vele
drenkelingen en vluchtelingen op zee had opgevangen en vervolgens de haven van
Italië niet binnen mocht. De extreem rechtse en populistische partijen die toen aan de
macht waren verzette zich hiertegen. Het schip is uiteindelijk naar Valencia kunnen
varen.
• Terroristische en criminele groeperingen:
o Bv. ISIS is een terroristische organisatie die op een bepaald punt in 2014 een
grondgebied bestrijken dat zich uitstrekte van het westen van Syrië tot een flink stuk
van Irak. De naam is ook ‘islamitische staat’ aangezien het vele staatsfuncties opnam.
• Privé personen en civil society6 kunnen ook en grote rol spelen
o Bv. Bill Gates heft een filantropische organisatie die elk jaar meer spendeert aan de
wereldgezondheidszorg dan de WHO van de VN
o Bv. Greta Thunberg, persoon van het jaar volgens TIME magazine. Ze slagen erin om
wereldwijd de klimaat verandering op de agenda te laten komen
• Religieuze organisaties,
• Enz…
1.1.2 Wat is het studieveld?
Niet beperkt tot internationale betrekkingen als in de zin van relaties tussen staten/naties. Het is breder,
het gaat over wereldpolitiek. Het gaat niet enkel over ‘high politics’ (= kwesties over vrede en
veiligheid), maar ook over ‘low politics’ (zaken die te maken hebben met energie, klimaat,
6 De burgermaatschappij, ook wel civil society of het maatschappelijk middenveld genoemd, is het geheel van
particuliere organisaties in de samenleving die verschillende groepen, meningen en belangen vertegenwoordigen.
8
