Hoofdstuk 4 Sociologie
Vak gedoceerd door prof Laermans (6stp)
Ppt's en boek geheel samengevat in deze samenvatting
Redelijk uitgebreid
Af en toe spellingsfouten
Hoofdstuk 4: Voorlopers en grondleggers van het sociale
Theoretisch pluralisme in de sociale wetenschappen dat we herleiden tot telkens een grondlegger en
een erdoor geïnspireerde bredere stroming
Individugericht Weber, Blumer: symbolisch interactionisme
Groepsgericht Durkheim, Parsons, Merton : systeemtheorie/functionalisme
Conflictgericht Marx, Bourdieu: conflictsociologische traditie
4.1. De ontdekking van het sociale
Historisch gezien: het op zichzelf beschouwen van het sociale is relatief nieuw
Voormoderne wereldbeeld: sociale staat niet op zichzelf omdat sociale verhoudingen en verbanden
ingebed lagen in een overkoepelende religieuze kosmologie
Christelijke West-Europa
Persoonlijke God
Goede en kwade geesten, dode zielen van voorvaderen
Volksgeloof gaat hand in hand met allerlei magische praktijken
Onzichtbare bovennatuurlijke wereld beïnvloed zichtbare gang van zaken
bv. sociale verhoudingen
Idee dat geordende sociale omgang voortvloeit uit het opvolgen van Gods wetten
bv. wie de wetten overtrad en bijvoorbeeld seksueel zondigde, kon van Godswege
gestraft worden met sociale tegenslagen zoals kinderloos huwelijk
Standenmaatschappij: indeling samenleving in 4 verschillende strata
- Boerenstand
- Burgerij
- Aristocratie
- Clerus of geestelijke stand
Was een door God gewenst gegeven
Verschillende standen vormden een eenheid of maatschappelijk lichaam, die
primair politiek werd geduid
Besluit: Samenleving was in eerste plaats politiek of staatsverband waarbinnen de soeverein
een door Gods gewilde structuur handhaafde
Ontdekking van het sociale
= opkomst van de moderne opvatting dat het sociale een aparte realiteit vormt en louter sociale
mechanismen daarbinnen voor een sociale ordening zorgen
Tweevoudige breuk:
1. Ontgoddelijking:
= Afstand nemen van de opvatting dat natuur en samenleving worden gestuurd door een
bovennatuurlijk scenario
2. Ontstaatsing
= sociale kon pas als een zelfstandige werkelijkheid verschijnen wanneer het los van vorst en
staat werd bedacht
Kosmologische visies leven nog steeds
bv. oosters denken: evenwichtsoefening/balans tussen yin en yang
Westerse godsiensten of religies zijn alsook alles behalve verdwenen, ook al is hun invloed
afgenomen op het sociale leven
, 4.2. Uitvinding van het sociale
Frans verlichte filosofen
Charles de Montesquieu Politieke denker Onderscheid drie grote staatsvormen
1689 - 1755 1. Republiek
Stond indirect aan de 2. Monarchie
Politieke studie: wieg van cultuursociologie 3. Despotie of tirannie
De l’esprit des lois (1748) Aandacht voor mentale
inbedding van sociale Trias politica
fenomenen in 1. Wetgevende macht
cultuursociologie 2. Uitvoerende macht
3. Rechtgevende macht
Sterke waarborg voor tirannie en politiek machtsmisbruik
Iedere samenleving heeft ‘algemene’ geest of esprit général
(gedeelde culturele identiteit
Breed gedeelde mentaliteit is resultaat van het samenspel
tussen reeks factoren
bv. klimatologische omstandigheden, dominante
staatsvorm, heersende godsdienst…
Verklaart alle meer specifieke sociale verschijnselen
bv. dominante opvoedingsstijl, toonaangevende sociale
omgangsvormen…
Jean-Jacques Rousseau Poltieke denker en criticu Denkfiguur van oorspronkelijke natuurtoestand om kritiek uit te
1712 – 1778 oefenen op onnatuurlijke/artificiële karakter van de maatschappij
Studie over Beschrijft hoogst idyllisch portret van natuurmens: goedaardig,
maatschappelijk verdrag: hoofdzakelijk solitair levend wezen dat was befigtigd met groot
Du contrat social, ou vermogen tot medelijden en ander medemens nooit kwaad deed (le
principes du droit politique bon sauvage of ‘edele wilde’)
(1762)
Kent geen strijd of sociale ongelijkheid Grote mate van gelijkheid
Essay over oorsprong van
sociale ongelijkheid: Veranderde met de invoering van privé-domein Na introductie
Discours sur l’origine et van eigendomsverhoudingen ontstond een almaar toenemende
les fondements de ongelijkheid tussen weinigen die veel en velen die weinig bezaten
l’inégalité parmi les Genereert snel escalerende conflictsituatie
hommes (1775)
Eindresultaat: permanente burgeroorlog
Franse Revolutie 1789
Bewijs Poltieke gebeurtenis bevestigde sociologische gelijk van de morderne opvatting dat sociale
orde geen eeuwig goddelijke/bovennatuurlijk feit is, maar een veranderlijk gegeven. Samenleving is
niet natuurlijk of door God gewild maar maakbaar (kent wel grenzen)
Conservatieve contraverlichting: geen sociale orde zonder sterk moraal of gedeelde waarden (met
liefst hogere, religieuze verankering)
pleitte voor restauratie van traditie en relifie als steunberen van sociale orde
Louis de Bonald Katholieke denkers Fundament van samenleven:
1754 – 1840 gedeelde morele waarden die
Algemene romantisch-conservatieve opvatting dat de verankerd liggen in
Joseph de Maistre ordening van een samenleving losstaat van de beregelde overkoepelend geheel van
1753 - 1821 individuen of hun natuur: ze berust op een ‘hogere’ moraal religieuze opvattingen
met een sterk imperatief of moet-karakter
, Tegelijk met conservatieve verlichting pleidooien voor ‘sociale wetenschap’ of ‘science sociale’
Claude Henri de Eerste pleidooien Stond uitvoerig stil bij nieuwe ‘industriële maatschappij’
Saint-Simon voor
1760 - 1825 onderteunende Verdedigde de noodzaak van systematische ‘wetenschap van de sociale
sociale organisatie’ = ‘sociale fysiologie’ of ‘physiologie sociale’
wetenschap
Augustus Comte Eerste pleidooien Gaat verder op Saint-Simon
1789 – 1857 voor
ondersteunende Gebruikte als eerste het woord ‘sociologie’
Cours de philosophie sociale
positive (1830 – wetenchap Voorstander positivisme
1842) = de overtuiging dat alleen een positief-wetenschappelijke kennis die naar
Positivist natuurwetenschappelijk model rationeel denen met feitenonderzoek combineert,
ware inzichten oplevert
Verlichting positivisme: gebruik van de rede: ware kennis geeft inzicht in de
oorzaken of determinanten van fenomenen en laat daarom gerichte verbetering
toe
Noodzaak van een sociale fysica of ‘physique sociale’ met twee domeinen
1. Sociale dynamica
= bestudeerd de ontwikkeling en evolutie van de samenleving of
mensheid
2. Sociale statica
= richt zich op de socialeordevraag
Geordende maatschappij kan niet zonder consensus universalis
= gemeenschappelijk geheel van ideeën en vooral morele waarden naar
conservatief recept
Zorgt voor onderlinge solidariteit en sociale orde
Moet doorgegeven worden via basisonderwijs: bedoeling om sociale
verankering te verzekeren
Paradoxaal karakter Comte:
Enerzijds pleit hij voor strikt wetenschappelijke benadering van het sociale, wat tevens gericht
sociale verbeteringen mogelijk zou maken Vooruitgangspositivisme
Anderszijds beschouwt hij een hogere moraal naar religieus voorbeeld als onontbeerlijk voor
een geordend samenleven Conservatieve gedachtegoed
Sociologie is geboren uit de kruising van de erfenis van de verlichting (positivisme) met die van de
contraverlichting (conservativisme)
Tweede helft 19e eeuw Comte beïnvloed Herbert Spencer
Herbert Spencer Tweede grondlegger van sociologie
1820 – 1903
Algemene evolutiewet = eenvoudige en ongedifferentieerde eenheden tenderen naar een complexere en
The study of meer gedifferentieerde toestand, waarbij onderscheiden onderdelen tegelijk op een hoger niveau worden
sociology (1873) geïntegreerd
The principles of Omschrijft moderne industriële maatschappij als een gedifferentieerd geheel waarbinnen arbeid
sociology (1874 – uitgesplitst is over ontelbare beroepen (taakdifferentiatie) en domeinen (functionele differentiatie)
1896) Dubbele vorm van differentiatie Hangt complexe vorm van maatschappelijke integratie mee samen
die berust op wederzijdse afhankelijkheid tussen gespecialiseerde beroepen en maatschappelijke sferen
Deze algemeen sociologische visie ligt verankerd in universele, quasikosmische evolutieleer
Maatschappij heeft er baat bij dat alleen de besten het halen en zich voortplanten: ‘survival of the fittest’
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yolienmertens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
