Samenvatting
Samenvatting politieke geschiedenis van België
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Deze samenvatting is volledig gebaseerd op de hoorcolleges met telkens de verwijzing naar de bladzijden in het handboek.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 62 pagina's
Voorbeeld 4 van de 62 pagina's
In winkelwagenGekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Academiejaar 2020 – 2021 lawstudentatvub@outlook.com Bachelor 1Samenvatting – Politieke geschiedenis van België
tot HIII “deelexamen” (eerste semester)
A. Hoofdstuk 1: De doorbraak van de burgerlijke parlementair – democratische
staat
1. Inleiding
P.13
1830 – 1848 = overgangsperiode (≈ transitieperiode)
Deze periode is relatief moeilijk te omschrijven. Bijvoorbeeld; opkomst van de IPhone
betekent niet dat iedereen in het bezit is van een IPhone. Er zijn ook mensen die Samsung
gebruiken.
Wél, de periode 1830 – 1848, wordt eveneens op deze manier kennelijk gemaakt. Als er
wordt uitgegaan vanuit de cursus, staat er telkens “de opkomst van de industrie”. De
opkomst van industrie heeft natuurlijk veranderingen gebracht in de toenmalige
samenleving, maar de veranderingen waren uiteraard beperkt tot onvolledig. Er zijn
enerzijds kantelmomenten anderzijds groeimomenten, maar nooit momenten van stilstand.
Vandaag de dag wordt dit concept door vele politici duidelijker naar voren gebracht met
creative destruction1.
Het Ancien Régime (17de – 18de eeuw ~ middeleeuwen)
Deze periode is de periode die voorafgaat aan de Franse Revolutie. In het Ancien Régime was
er sprake van een landbouweconomie. Dit wil met andere woorden zeggen dat de
productiviteit2 in die tijd relatief klein was. Er wordt grotendeels geproduceerd op het
platteland (voeding, textielgoederen… weinig hoeveelheid aan deze goederen). Er was
handel, bijvoorbeeld in Antwerpen (16de eeuw), Brugge (15de eeuw) en Gent (13de eeuw).
Met de opkomst van de industrie bleef de landbouweconomie gedurende een welbepaalde
tijd bestaan.
Meneer de Baron heeft alle grond van een gemeente onder zijn gezag. Sommige van die
gronden verpachtte/verhuurde hij aan de boeren waardoor meneer de Baron rijker en rijker
was geworden, terwijl de boeren werkten voor een relatief klein loon. De boeren werden
nochtans gezien als minder winstgevend omdat ze een groot stuk van de inkomsten moesten
1
Dit wil zeggen dat de job van vele mensen zinloos worden omwille van de technologie. Sommige van deze jobs
gaan 20 – 30 jaar bestaan, maar de overige jobs worden weggeconcurreerd door apps.
2
Snelheid waarmee de productie wordt uitgedrukt.
1
,Academiejaar 2020 – 2021 lawstudentatvub@outlook.com Bachelor 1
opdragen aan de Baronnen. Deze situatie heeft eeuwenlang geduurd en was niet direct weg
in 1830.
Er waren tevens adellijke families met groot grondbezit uit de middeleeuwen die inkomsten
ontvingen uit landbouw. Voor hen waren dat vaste inkomsten. Dure graanprijzen waren
bijvoorbeeld voordeliger voor deze families want hierdoor kregen ze veel meer inkomsten.
Een tweede groep mensen gedurende die erin slaagden geld te halen uit landbouw. Een
illustratie over deze groep van personen was het Prinsbisschop van Luik Jozef Clémens van
Beieren. Hij was heel rijk. Zijn rijkdom was allicht te danken aan het feit dat hij zowel
behoorde tot een van de adellijke families, als boeren in bezit had die voor hem werkten en
pacht betaalden. Maar, de Kerk zelf had evenwel recht op kerkelijke belastingen of kerkelijke
tienden3. De Adel en de Kerk hadden in het Ancien Régime een aanzienlijke macht
(geprivilegieerde standen°).
Wat betreft de macht van de Kerk, dat kreeg een knauw in de Franse Revolutie. De Kerk had
naast geld ook nog iets anders. De Kerk had recht op invloed op het geweten van iedere
burger. Voor de Franse Revolutie had de Kerk ook kerkelijke rechtbanken die doorgaans
oordeelden over huwelijken (vb. kinderen uit buitenechtelijk huwelijk hebben geen rechten;
bastaardkinderen°). Tegenwoordig is deze oordeel uiteraard choquerend, maar in het Ancien
Régime was dit doodnormaal. Met de Franse Revolutie verdwenen deze rechtbanken,
wetend dat de macht van de Kerk heel groot was geweest op bepaalde gebieden van ons
land na de Revolutie en bleef dus doorleven.
In het Ancien Régime ging de macht uit van de vorst (ja/neen; er moest rekening gehouden
worden met een aantal tegenmachten, maar in de Belgische Grondwet was dit permanent
verdwenen). Na de Franse Revolutie ging alle macht uit van de natie én de bevoegdheden
van de vorst waren dewelke die in de Grondwet waren opgenomen4.
De Kerk ging economisch achteruit waardoor veel van die opkomende industriëlen stukken
van de Kerk hebben overgekocht met als doel om fabrieken te bouwen. Voor de Belgische
Revolutie ging het natuurlijk niet slecht met die industriëlen.
Koning Willem I, de man die verjaagd werd door een Belgische revolutionair, sponsorde wél
een aantal ondernemers zoals John Cockerill.
Ancien Régime?
Het Ancien Régime bestond langer niet meer in 1830, na de annexatie van het Huidige België
door Frankrijk in 1795. De hele conservatieve katholieken in de 19de eeuw vonden dat dit de
normale gang van zaken waren. Ze probeerden de Belgische Grondwet te ondermijnen.
In het Ancien Régime vond alles zijn basis in beroep tot God; met andere woorden, de vorst
heeft macht omdat de God dat heeft gewild (nl. trouwen voor de Kerk), maar dit verdween
3
1/10 van de opbrengst (niet van de winst!) moest uitbetaald worden aan de Kerk.
4
Dit was te wijten aan de Revolutie die was doorgedreven door de burgerij, nl. de opkomende industriële klasse.
De burgerij verdiende geld niet langer door pachters, maar door aandeelhouders te zijn (een stukje van een bedrijf
hebben dat superveel produceerde tegen een relatief lage prijs).
2
,Academiejaar 2020 – 2021 lawstudentatvub@outlook.com Bachelor 1
met de Franse Revolutie. Maar, zoals georganiseerd in het Ancien Régime, keek men er naar
uit in de 19de eeuw. De macht die aan de vorst werd opgelegd door de God betekende niet
dat de vorst mocht handelen uit eigenbelang. Daarentegen moest de vorst samen regeren
met de belangrijkste figuren uit de samenleving, wat men “de drie standen”5 noemde. In
Hertogdom Brabant was de vorst afhankelijk van de instemming van die
standenvergaderingen met het oog op invoering van belastingen.
Voor de Franse Revolutie waren onze gebieden niet eengemaakt, maar bestonden uit
diverse vorstendommen. Het Graafschap Vlaanderen was hedendaagse Oost – en West –
Vlaanderen. Het Hertogdom Brabant was Antwerpen, Vlaams – en Waals – Brabant en
Brussel. Het Hertogdom Limburg was de Oostkantons met Maastricht. Het Huidige Limburg
was Graafschap Lonen en behoorde tot Prinsbisdom Luik. Het Graafschap Henegouwen en
Namen en Groothertogdom Luxemburg. Die gebieden bleven apart voortbestaan en hadden
toevallig dezelfde persoon die zorgde voor de regering van die gebieden. Een voorbeeld
hiervan was Keizer Karel6. Dit allemaal ging op de schot door de Fransen.
Mede dankzij de Fransen kwam er een eengemaakt bestuur waarbij de provincies
ondergeschikt werden. Een gouverneur (ondergeschikt bestuur°) kon zelf beslissingen
nemen, maar in het Ancien Régime was dat niet ter zake want deze periode was beetje te
vergelijken met een confederaal staatsstructuur waarbij de vorst moest aankloppen bij
verschillende staten.
Luik behoorde niet tot de Zuidelijke Nederlanden. Luik is pas door de annexatie door
Frankrijk samengekomen met de rest. D.w.z. dat als men een familie heeft in Hasselt,
Tongeren of Maaseik dat dat niets met ons te maken had tot de jaren 1790.
Samenstelling van de Zuidelijke Nederlanden
Zuidelijke Nederlanden bestonden uit overwegend Nederlandstaligen (61%) wat interessant
is want België heeft een lange tijd geprivilegieerd als Franstalig, pas later als tweetalig (zie
later). Al die gebieden van de Zuidelijke Nederlanden waren ruraal en landbouwgebieden.
Het was door de industriële revolutie dat er in Henegouwen steden als paddenstoelen zijn
ontstaan. In Luik was er een heel klein beetje industrie omdat ze een lange traditie was
wapenhandel en ijzererts hebben gekend.
Op internationaal vlak zaten we in een vreemde situatie. Van 1515 tot ± 1715 werden we
geregeerd vanuit Madrid. Vanaf 1715 tot de annexatie vanuit Frankrijk werden we geregeerd
door Wenen. Dat waren allemaal onrechtstreekse besturen met als gevolg dat enerzijds de
lokale instellingen de lokale machtigen best wel in pap te brokken hadden, anderzijds de
Keizer kon gechanteerd worden door onze schoonmoeders7. Er waren verdragsrechtelijke
beperkingen zoals de sluiting van de Schelde, betaling van taxen om handel te drijven vanuit
Antwerpen, verbod op vaart naar de kolonies (verbod op stichting van kolonies°).
Frans Regime
5
Aanbidders (Clerus), vechters (Adel) en de werkers (Steden).
6
Hertog van Vlaanderen, Brabant, Mechelen…
7
Schoonmoederregime; VK en in het Noorden de Republiek (de voorloper van de Nederlanden).
3
, Academiejaar 2020 – 2021 lawstudentatvub@outlook.com Bachelor 1
Wij werden geannexeerd door Frankrijk in 1795. Dit gaf aanleiding tot de afkalving van het
Ancien Régime. De Franse Revolutie schafte de feodaliteit pertinent af.
De vorstendommen (zie eerder) dateerden vooral uit de tijd van de feodale samenleving. Dit
wil andersom zeggen dat Graaf van Vlaanderen8 een leenman was van de Koning van
Frankrijk tot in de 16de eeuw. Dit systeem verdween met de Franse Revolutie want het
gelijkheidsbeginsel werd ingevoerd. Er waren geen privileges meer, noch voor de Adel, noch
voor de Clerus. Zowel de Adel als de Clerus moeten belastingen betalen. “De gelijkheid voor
de wet” was ter zake.
Men vond doorgaans dat de Kerk te rijk was die zorgde voor de blokkering van de economie.
Naar aanleiding hiervan ging men een stuk van het kerkelijk patrimonium9 openbaar
verkopen waarmee men de kassa van de staat gaat vullen.
België of Departement reunie10 werd een deel van Frankrijk en kreeg de structuur van
departementen. Oost – Vlaanderen bestond niet voor de Franse annexatie, dit was de
zogenaamde Departement de l’Escaut. De provincie Antwerpen bestond ook niet voor de
Fransen, maar ze noemden dit Departement de Nette. Een eenheidsstaat betekende dat een
wetgeving gold voor het hele grondgebied en voor alle burgers die dat gebied delen,
ongeacht het statuut van de burgers. Dit was de realisatie van de Franse Revolutie, en niet
van de Belgische Revolutie.
De liberalen beklemtoonden de vrijheid en gelijkheid van de Franse Revolutie, terwijl de
conservatieve katholieken (zgn. ultramontanen) de Belgische Revolutie in de plaats willen
beklemtonen.
Wanneer de Fransen onze gebieden annexeren, dan maken ze de Schelde vrij (Haven van
Antwerpen werd taksvrij gemaakt). Dit voorval zal later overgenomen worden door het
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
Concordaat 1801
Napoleon probeerde een manier te vinden om te kunnen samenleven met de Kerk als gevolg
van de strijd tussen de Clerus en Staat naar aanleiding van de Franse Revolutie (dit gebeurde
ook in de 19de eeuw). Napoleon wilde voornamelijk de orde in Frankrijk zo goed als
herstellen en een samenleving organiseren. De Kerk gaf doorgaans toe dat ze een stuk van
hun eigendom waren verloren, maar hier in ruil ging Napoleon “het Concordaat”11 sluiten.
Dit heeft men gedaan omwille van het sociaal nuttige rol van de Kerk. De Kerk was er om de
8
Er waren belangrijke vazallen op het grondgebied van Vlaanderen (= Beren van Vlaanderen) die nog edel stonden
onder het grondgebied van Brabant bijvoorbeeld.
9
Goederen die onder bezit van de Kerk waren.
10
Zuidelijke Nederlanden + Luik
11
Dit wil zeggen dat de Priesters worden uitbetaald door de Staat en de gebouwen geschikt tot de godsdienst
onder het beheer komen van de Kerkfabrieken die de organen van de overheid waren.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lawstudentatVUB. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €18,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen