Gedragswetenschappen
1. Stress, gezondheid en coping
Literatuur:
Health psychology, bio psychosocial interactions (p. 86-90, 102-105 en 113-114)
– copyrighted content ZIE APARTE BIJLAGE
Stress
- aanhoudende geestelijke druk; spanning, wat zijn weerslag heeft op lichamelijke
processen
Emoties
Basis:
Blij, bang, boos, verdrietig, blijdschap, angst, woede, verdriet.
Functie van emoties
- Houdt je in leven (angst voor een leeuw)
- Sociale interactie
- Beslissingen nemen kan niet altijd logisch
Functie van stress
- Een al te ontspannen gevoel kan dodelijk zijn
Wie wel en wie niet?
basisniveau van ongerustheid is genetisch aangelegd, gevoeligheid voor
stressfactoren
Stressfactoren:
- Life events
verhuizing, scheiding, ongeluk, ziekte, overlijden van een naaste,
misbruik
- Chronische langdurige stress
- Terugkerende dagelijkse moeilijkheden
Bronnen van stress voor zorgvragers:
- Gezondheidsklachten
- Opname
- Gevolgen
Bronnen van stress voor de verpleegkundige:
- Persoonlijk
- Patiëntproblemen
- Werkproblemen
Wat kun je aan stress doen:
- CBT = Cognitieve Behavioral Therapy (cognitieve gedragstherapie)
- Mindfulness
- Locus of control
,Werking van stress
Hersenen:
Activatie van de amygdala
Amygdala activeert het sympathisch zenuwstelsel
Angststoornis
Gedrag:
Transactionele model van stress
In hoeverre schat je de situatie als stressvol:
Primaire beoordeling
- Bedreiging of geen bedreiging
Secundaire beoordeling
- Kan ik het aan of niet?
Alleen als er een bedreiging is volgt er een secundaire beoordeling.
Het inschatten of je het wel of niet aankunt hangt af van je coping.
Psychosociale invloeden op stress
Coping
- Probleemgerichte coping
- Emotiegerichte coping
Persoonlijkheid
- Relatie tussen persoonlijkheid en coping
- Coping strategieën
Sociale steun
,The big five
Persoonlijkheidstypes
Type A:
- Competitie, gehaast, ongeduldig, verhoogde vijandigheid en woede
Type B:
- Ontspannen, weinig agressief
Type C:
- Coöperatief, vergevingsgezind, inschikkelijk, passief, onderdrukt negatieve
emoties, vooral boosheid
Type D:
- Angstig, mijden sociaal contact, vermijden van potentieel gevaarlijke
situaties, onderdrukken negatieve emoties
Persoonlijkheid en stress
Neuroticisme
Optimisme
Interne locus of control
Sociale ondersteuning
Mortaliteit
Effect op ziekte
Nadeel
Typen steun:
- Emotionele steun
- Instrumentele steun
- Informationele steun
- Netwerksteun
,Relatie tussen stress en gezondheid:
Wondgenezing (onderzoek Kiecolt-Glaser)
Aandoeningen in het cardiovasculaire stelsel
Ongezond gedrag
Darmaandoeningen
Het krijgen van kanker
Diathesis-stress model
interactie tussen aanleg en stressors
Hoe komt het dat stress tot ziekte leidt:
- Verandering van gedrag
- Verandering in fysiologie
, Extreme stress – PTSS
Traumatische ervaring
PTSS = Post Traumatische Stress Stoornis
- Voortdurende werkzaamheid – snel schrikken
- Nachtmerries
- Herbelevingen
- Emotionele vervlakking
Stress verminderen:
Minder stressvolle situaties
Regelmatig bewegen
Mediteren/ontspanningsoefeningen
Minder cafeïne
Voldoende nachtrust
Angst hiërarchie en extinctie
Denkpatronen
Informatie geven (met name in het ziekenhuis)
Samenvattend:
Stress: hoe stressvol wordt iets ervaren, transactionele model van stress,
gevolgen van stress op de gezondheid
Coping: hoe ga je om met stress?
Sociale steun: belangrijk om om te gaan met stress
