Samenvatting
Aardrijkskunde samenvatting examen 2023 havo volledig
- Vak
- Aardrijkskunde
- Niveau
- HAVO
Een samenvatting voor de aardrijkskunde examens 2023.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Klas 4H1
1.1 Patronen: economische wereldkaart
Hoe meet je welvaart?
Welvaartsverschillen meten
1. Bruto binnenlands product per hoofd (BBP) → Geproduceerde goederen + diensten :
inwoners = bbp
2. Beroepsbevolking → Werkende die belasting betalen.
3 sectoren:
1. Primair → Landbouw
2. Secundair → Verwerking
3. Tertiair → Diensten
Hoe meet je welzijn?
VN ontwikkelingsindex/Welzijnsindex
Letten op:
- Inkomen
- Alfabetisering
- Gezondheidszorg
- Internet beschikbaarheid
- Schoon drinkwater
- Onderwijs
- Voedsel
Problemen bij het meten van welvaart
Welke problemen zijn er bij het meten van de welvaart?
1. Koopkracht → Wat je voor 1 dollar kan kopen in een land. Dit verschilt per land,
hierdoor is het dus minder betrouwbaar.
2. Goed gemiddeld inkomen → Gaat niet over iedereen, er leven nog mensen in
armoede.
3. Zwartwerkers → Betalen geen belasting.
4. BBP/per hoofd → laat geen regionale verschillen zien
Sociale ongelijkheid → Verschillen in welvaart en ontwikkelingskansen - land
Regionale ongelijkheid → Verschillen in welvaart en ontwikkelingskansen - gebied
1.2 Patronen: bevolkingsspreiding
Bevolkingsdichtheid en -spreiding
Bevolkingsdichtheid → Gemiddeld aantal inwoners per km
Bevolkingsspreiding → Waar is de bevolking verdeeld over een gebied.
Spreiding verklaard
Verklaring bevolkingsspreiding:
1. Natuurlijke mogelijkheden
- Positief - Vruchtbare bodem, gematigd klimaat.
- Negatief - Droge bodem, bergen
2. De ligging → Dichtbij kerngebieden?
, 3. Koloniaal verleden → Ligt bij kustgebieden
On the move
Spreidingspatroon - momentopname → Migratie zorgt voor verandering.
Soorten migranten
1. Arbeidsmigranten → Economische mogelijkheden zijn beter in een ander land dan in
het land van herkomst
2. Volgmigranten → Volgen familie of kennissen.
3. Vluchtelingen → Onderdrukking en/of oorlog.
4. Internationale studenten → Blijven vaak in het land na behalen van diploma.
5. Ecologisch → Natuur/milieurampen.
Pushfactoren → Vertrekken
Pullfactoren → Vestigen
Stijgt de welvaart in een (emigratie)land, dan neemt de emigratie toe, omdat de
mogelijkheden en aspiraties dan ook toenemen.
Migratie soorten
- Binnenland → Van platteland naar de stad
- Binnen continent → Van land naar land
- Zuid-zuid migratie → Van ontwikkelingsland naar ontwikkelingsland →
Arbeidsmigratie.
1.3 Patronen: de culturele wereldkaart
Een mozaïek van culturen
Een cultuur is wat een groep mensen in het alledaagse leven met elkaar verbindt.
Cultuurelementen
1. Taal en godsdienst (verstand)
2. Wetten en opvoeding (samenleving)
3. Bouwstijl, religieuze gebouwen, eten (materiële kenmerken)
Een cultuurgebied is een gebied waar 1 cultuur voorkomt of meerdere culturen die erg veel
op elkaar lijken.
De cultuurkaart veranderd
Diffusie → Verspreiding van cultuurelementen vanuit een kerngebied. → Cultuurelementen
worden verspreid door media, internet, migratie en toerisme.
- Diffusie is een momentopname
- Een nieuw element wordt vaak aangepast aan de bestaande cultuur, je hebt het dan
over cultuurvermenging.
Godsdiensten veroveren de wereld.
Godsdienst is een van de belangrijkste elementen van een cultuur.
- Eten
, - Kleding
- Feesten
- Rituelen
Godsdiensten worden vaak verspreid door migranten en het internet.
1.4 Samenhang: ontwikkeling en economie
De verdeling van de welvaart
Er zijn drie hoofdgroepen wanneer je kijkt naar de welvaart van een land:
1. Centrumlanden - De rijke, welvarende landen.
2. Semiperiferie - Landen die zich in de laatste 25 jaar snel hebben ontwikkeld maar
nog niet het welvaartsniveau hebben bereikt van de rijke landen.
3. Periferie - De arme landen
Samen vormen deze 3 groepen een economisch wereldsysteem. Elk land heeft binnen dit
systeem een eigen rol maar zij zijn ook afhankelijk van elkaar.
Het centrum periferie model
Oorzaken slecht verdeelde welvaart:
1. Intern → licht aan het land zelf
- Natuurlijke oorzaken → Bergachtig, onvruchtbaar, droog etc.
- Menselijke oorzaken → Corruptie, oorlog etc.
2. Externe oorzaken → Relatie die een ontwikkelingsland heeft met de rijke landen. →
Centrum-periferie model. De rijke landen zijn hier dominant en de arme landen zijn
afhankelijk.
Er vinden daarom ook ongelijke uitwisselingen plaats van:
- Goederen
- Arbeid
- Kapitaal
Internationale arbeidsverdeling
Internationale arbeidsverdeling → Specialisatie van de werkgelegenheid in de verschillende
delen van de wereld.
Rolverdeling van de wereld
- Noorden → Centrum landen
- Zuiden → (Semi)periferie, kan opgedeeld worden in drie groepen.
1. Opkomende landen → Rijkere landen in de semiperiferie (Mexico, Brazilië en
China).
2. Middengroep → Armere landen uit de semiperiferie (Indonesië, Rwanda en
India).
3. Achterblijvers → De aller armste landen.
1.5 Samenhang: ontwikkeling en bevolkingsgroei
Bevolkingsgroei
Groei wereldbevolking
, 1. Gaat steeds sneller
2. Gaat niet overal even snel
De relatieve bevolkingsgroei (%) neemt af, de absolute groei stijgt (hoeveelheid).
- Mensen in het westen krijgen minder kinderen, in Afrika krijgen mensen heel veel
kinderen
- De levensverwachting is gestegen.
Bevolkingsgroei en welvaart
Waarom hebben arme landen zo'n hoog geboortecijfer
- Demografisch → Jonge leeftijdsopbouw, er zijn dus veel vrouwen in de vruchtbare
leeftijd.
- Onderwijs → Hoe hoger de scholingsgraad van vrouwen, hoe later ze trouwen en
hoe minder kinderen ze nemen. In arme landen is de scholingsgraad vaak erg laag.
- Cultuur → Grote gezinnen geven aanzicht.
- Gezondheid → Door hoge kindersterfte nemen mensen vaak meer kinderen.
- Armoede → Kinderen kunnen werken.
Vaak is er een direct verband tussen stijgende welvaart en dalende vruchtbaarheid →
Wanneer de welvaart stijgt neemt de economische zekerheid toe, hierdoor is het minder
belangrijk om een groot gezin te hebben met veel kinderen die ook kunnen werken.
Demografische transitie
Het geboorte- en sterftecijfer is altijd in ontwikkeling, dit kun je weergeven in het
demografische transitiemodel.
Fase 1: Het geboortecijfer is erg hoog, maar door slechte leefomstandigheden en het gebrek
aan medische kennis ligt het sterftecijfer net zo hoog.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mk2005. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 71184 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen