Samenvatting voor systeemtheorie.
Boek: basisboek systeemgericht werken van Marius Nabuurs.
Hoofdstuk 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 en 11.
Hoofdstuk 1, het werkterrein van de systeemgerichte social worker.
1.1 Inleiding.
Elke persoon heeft een systeem. Dit systeem beïnvloed deze persoon en de persoon
beïnvloed het systeem. Systeemgericht werken is een visie waarmee gewerkt kan worden.
1.2 Wat is een systeem?
o Systeem = samenstellen of bijeen plaatsen. Het gaat om geordende delen die elkaar
beïnvloeden in meer of mindere mate van complexiteit. Het systeem is gericht op het
bereiken van een doel.
Een systeem in de sociale wetenschappen is een complex van met elkaar omgaande
individuen zowel binnen als buiten het gezin. Volgens Weijenberg en het boek is een
systeem een eenheid, opgebouwd uit deelverhoudingen. Het gaat niet alleen om de delen
op zich, ook niet om het geheel maar om de doelgerichte betrekkingen tussen dit alles.
Zie figuur 1.1 op bladzijde 19.
1.2.1 Verschillende betekenissen van systeemgericht werken.
1. een therapievorm waarbij het systeem aanwezig is;
2. de inhoud of het doel van de behandeling. De onderlinge relaties vormen het
belangrijkste aandachtspunt en het doel is het functioneren van het systeem te
verbeteren;
3. circulariteit, de wederzijdse beïnvloeding.
1.3 Het individuele systeem.
De mens bestaat uit subsystemen zoals cellen, organen en stelsels. De mens is voortdurend
in interactie met zichzelf: het lichaam en de psyche (denken, voelen, persoonlijkheid) zenden
voortdurende boodschappen naar elkaar.
Zie figuur 1.2 en 1.3 op bladzijde 21.
Alle levende wezens staan in open verbinding met hun omgeving.
o Open systemen = systemen die continue in interactie zijn met hun omgeving.
o Input = informatie komt binnen het systeem.
o Throughput = informatie wordt bewerkt door het systeem.
o Output = informatie wordt uitgewisseld met de omgeving.
Hierdoor krijgt het systeem voortdurend feedback waardoor het kan veranderen, verbeteren
of stabiliseren. Maar het systeem kan ook de omgeving veranderen, verbeteren of
stabiliseren.
o Circulaire interactie = A beïnvloed B en B beïnvloed A.
Zie figuur 1.4 op bladzijde 22.
o Wholeness volgens Von Bertalanffy = het systeem staat in verbinding met de
omgeving waardoor er een voortdurende uitwisseling is van materie, energie en
informatie. De mens wordt als totaal bekeken.
o Gesloten systemen = systemen die nauwelijks uitwisselen of in interactie zijn met de
omgeving.
o Entropie = open systemen kunnen steeds meer gesloten raken wanneer de
uitwisseling met de omgeving afneemt. Bijvoorbeeld door lichamelijke of psychische
, problematiek. Hierdoor beweegt het systeem zich in de richting van afnemende
gezondheid of ziekte.
Door entropie ontstaat er energie-uitputting (geen input meer), subsystemen raken in
disbalans en het systeem valt uiteen wat tot de dood kan leiden.
o Negentropie = er is energie beschikbaar waardoor het systeem zich beweegt in de
richting van (toenemende) gezondheid. Er is veel uitwisseling waardoor er veel
veranderingen ontstaan en het systeem steeds complexer wordt.
Zie figuur 1.5 op bladzijde 24.
o Zelfstabilisatie = het mechanisme waarbij de mens zich aanpast aan zijn omgeving of
aanpassingen in zijn omgeving bewerkstelligt.
o Zelforganisatie = een systeem past zichzelf niet aan, maar wijzigt zich structureel.
1.4 Het subsysteem.
o Dyadisch subsysteem = het kleinste sociale subsysteem van twee personen.
Subsystemen binnen een gezin kunnen zijn ouders en kinderen. Om tot een bepaald
subsysteem te behoren, moet je deelnemen aan de communicatie en interacties. Een
subsysteem heeft regels, normen en waarden waar jij je aan moet houden. Elke subsysteem
heeft andere rollen, taken en functies die vervult moeten worden.
Zie figuur 1.6 op bladzijde 25.
1.5 Het suprafamiliare systeem.
o Familie = het systeem van bloedverwanten tot in de derde lijn. Ieder mens maakt
deel uit van een familie maar het hangt af van de interacties tussen familieleden, hoe
sterk het systeem is.
Familieleden kunnen elkaar goed helpen omdat ze elkaar goed kennen. Ze beschikken over
dezelfde afkomst, cultuur, hanteren vaak dezelfde normen en waarden en zijn in meer of
mindere mate op de hoogte van gezinsgeheimen.
Familie kan de cliënt goed helpen maar er kunnen ook grote conflicten ontstaan omdat ze
vaak een lange geschiedenis delen.
1.6 De omgeving als systeem.
o De omgeving = alle interne en externe factoren/invloeden die het systeem omgeven.
De uitwisseling tussen het systeem en de omgeving in de vorm van input, output en
feedback is circulair van aard.
De natuurlijke omgeving (hoe men woont, waar, in wat voor buurt en huis) geeft een beeld
over steunbronnen of stressfactoren voor het gezin.
1.7 Het systeempentagram.
Een hulpverlener heeft te maken met vijf systemen:
1. het individuele systeem,
2. het subsysteem,
3. het gezinssysteem,
4. het suprafamiliaire systeem,
5. de omgeving als systeem.
Het ene systeem is niet belangrijker dan het andere, er is geen hiërarchische volgorde.
Zie figuur 1.7 op bladzijde 28.
1.8 De plek van de social worker binnen de systemen.
Het systematisch werken van de hulpverlener kan zich richten op alle vijf systemen. Welk
systeem jij kiest om mee te werken heeft te maken met jouw professionele kijk op de
situatie en welke doelen er gehaald moeten worden, aan de hand van de behoeftepiramide
van Maslow.
