Dit document is opgesteld samen met een medestudent en omvat een volledige samenvatting van het handboek, de powerpoints, notities uit de les en aanvullingen uit de WPO's. In de samenvatting wordt duidelijk verwezen naar de relevante wetsartikels (met paginanummer in het wetboek).
Materieel strafrecht
H1: Inleiding: Situering strafrecht en strafvordering
1.1. Begripsbepaling
1.1.1. Bepaling vh strafrecht
Strafrecht= geheel van wetsbepalingen die de strafbare gedragingen aangeven en de sancties bepalen en die
de algemene principes weergeven die op de bestraffing v die daders v toepassing zijn
👉 Publiekrecht met een grote focus op verticale relatie overheid - burger, maar in toenemende
mate ook aandacht vr de horizontale relaties tss burgers (& ih bijzonder de burger die vermeend is een
👉
dader/ SO te zijn)
We zien dit ook in heel die controverse rond grensoverschrijdend gedrag id universiteiten. De SO’s pikken
👉
het niet langer dat ze zich niet gehoord voelen door de overheid
Het is legaal recht: gaat vnml over geschreven recht (zo is het legaliteitsbeginsel overal ter wereld het
eerste hfdstk v/e cursus strafrecht)
1.1.2. Kenmerken vh strafrecht
Publiekrecht Verticale verhouding tss dader en gemeenschap
✔️
✔️
Recht tot straffen → overgedragen aan staatsorganen door gemeenschap
Nochtans is de staat geen noodzakelijk element vh strafrecht
✔️ Ook
Staat = enkel tussenkomende macht
al ligt het initiatief vooral in handen v/e overheidsorgaan (nl: OM), dan nog is het
✔️ belangrijk om te weten dat het OM de gemeenschap vertegenwoordigt en niet de staat
✔️ Dus: strafrecht kan losstaan v staatsorganen omdat het steunt op reactie vd gemeenschap
Maar! Als SL ziet dat overheid niet tegen strafbaar gedrag opkomt, bestaat het gevaar dat
burgers eigenmachtig optreden (=recht in eigen handen nemen) ➜ kan leiden tot maatsch
onrust & chaos
Conclusie: het is daarom een gezond principe dat het monopolie om te straffen bij de staat
berust
Horizontale (privaatrechtelijke) verhouding tss dader en SO
✔️
✔️ Horizontale rechtsverhouding vd dader tot het SO maakt geen deel uit vh strafrecht
Er bestaan misdrijven zonder (identificeerbare) SO’s (bv: bepaalde inbreuken op wegverkeer,
✔️ Zelfs
bep inbreuken op wetgeving mbt verdovende middelen…)
al is er een SO, dan nog is de regel “geen initiatief vereist vh SO” om de strafprocedure
mogelijk te maken
➜ Deze strafprocedure wordt namens de gemeenschap opgestart door het OM (nt door
het SO)
➜ Er zijn rechtsstelsels waarbij strafprocedure nt in werking kan treden zonder een klacht
vh SO. In deze rechtsstelsels is het strafrecht een vorm v privaatrecht, maar wordt wel
beschouwd als publiekrecht
1
, ➜ In België is het strafrecht bij uitstek publiekrecht en kan de strafvordering op gang
worden gebracht zonder initiatief vh SO (soms zelfs tegen de wil vd SO’s). Enige
✔️ uitzondering op dit principe = klachtenmisdrijven
SO kan in België wel deelnemen ad strafprocedure
➜ Kan zelfs strafprocedure opstarten door bv: klacht met burgerlijke partijstelling vr OR of
door rechtstreekse dagvaarding voor vonnisgerechten
➜ Maar: uitoefening vd strafvordering is altijd het prerogatief (=voorrecht) vh OM → SO
staat nt in vr strafvordering, dat is een zaak van publiek (verticaal) recht → SO kan wel
schadevergoeding vorderen, dat is een zaak van privaat (horizontaal) recht
Legaal recht ✔️
✔️ Geen feit is strafbaar dan uit kracht v/e daaraan voorafgaande wettelijke strafbepaling
✔️ Wetgever moet optreden om bep gedraging strafbaar te stellen
Geen straf kan worden opgelegd als deze niet voorafgaand op een gedraging werd gesteld
✔️ Dedoor de wetgever
wetgever weet dat mensen liever geen strafrechtelijke veroordeling hebben → in onze
grondwet wordt dat ook duidelijk gezegd: alles ih strafrecht moet schriftelijk opgesteld
worden. De burger moet perfect kunnen lezen id wetteksten
Sanctierecht ✔️ Invoorgrond
privaatrecht treedt vooral het particulier belang vh individuele rechtssubject op
→ daarom streven privaatrechtelijke sancties het herstel vd geschonden regel na
✔️ gekenmerkt
door toekennen v schadevergoeding
In strafrecht treedt publiek belang op voorgrond. Strafrechtelijke sancties (dus straffen) zijn
door leedtoevoeging
➜ Leedtoevoeging = de situatie vd dader is voor het plegen vh misdrijf beter dan na het
✔️ ondergaan vd straf
Andere sanctioneringsvormen → bv: administratieve sancties (die ook publiek belang
nastreven) of schadevergoeding eisen (privaat belang)
1.1.3. Kernbegrippen vh strafrecht
Misdrijven Gedragingen waarop de wet een straf stelt. De overtreding vd strafwet is dus een misdrijf
Strafrechtelijke Door de wet vastgestelde reacties op de schending vd strafrechtelijke normen
sancties
↪ In de klassieke opvatting vh strafrecht is die sanctie een straf
↪ In 19de eeuw heeft deze opvatting een evolutie ondergaan:
- Door het invoeren v beveiligingsmaatregelen tov geesteszieken en mija
- Door invoeren v nieuwe straffen (bv: straf onder ET, autonome probatiestraf,
werkstraf) of van strafuitvoeringsmodaliteiten (bv: uitstel, opschorting, probatie) die
vnml gericht zijn op resocialisering vd betrokkene
Dader Begrip heeft grote evolutie meegemaakt door invoering wet van 4 mei 1999 vd strafrechtelijke
verantwoordelijkheid v rechtspersonen
↪ Sindsdien kunnen nt enkel natuurlijke personen, maar ook vennootschappen, etc
strafrechtelijk worden vervolgd en gesanctioneerd
2
,1.1.4. Indeling vh strafrecht
Strafrecht bestaat uit 2 takken
Formeel strafrecht Materieel strafrecht
Algemeen deel Bijzonder deel
Boek II vh Strafwetboek Bijzondere strafwetten
(bijzonder strafrecht)
Algemeen deel: Hierin komen de op alle misdrijven toepasselijke regels voor (indeling v misdrijven, opgave v
straffen…)
Bijzonder deel: beschouwd de versch misdrijven afzonderlijk
1.2. Inhoud en indeling vh strafrecht (p. 7-11)
Het strafrecht wordt ingedeeld in
- Het strafrecht van gemeen recht
- SW boek
- Complementaire strafwetten
- Bijzondere strafwetten
- Definiëren en sanctioneren misdrijven die nt in het gemeenrecht zijn opgenomen.
- Afzonderlijke wetten
- Wetten, decreten, ordonnanties, verordeningen of besluiten.
1.2.1 Strafrecht vh gemeenrecht
→ Essentieel en permanent deel vh positief strafrecht
1.2.1.1 Het strafwetboek
Bevat 2 boeken:
1. Boek I: Betreft misdrijven en bestraffingen ih algemeen (art. 1 tot art 100ter Sw)
- Algemene beginselen mbt het strafbaar stellen en de bestraffing die van toepassing zijn op
alle misdrijven zowel bepaald in boek II als id bijzondere wetten
- Behoudens toepassing v art.100 Sw en afwijkende bepalingen
2. Boek II: Betreft misdrijven en hun bestraffing ih bijzonder (art. 101 tot 566 Sw)
- Betrekking op overtredingen, wanbedrijven en misdaden
3
, 1.2.1.2. De complementaire wetten
→ Verschillende complementaire wetten om bepaalde standpunten van bepaalde denkrichtingen (bijv: sociaal
verweer) ingang te doen vinden ih positief strafrecht.
→ De beginselen die door de CW worden gehuldigd hebben een algemeen karakter.
Bijv: wet 5 mei 2014 betreffende de internering
1.2.2. Bijzondere strafwetten
- Deze wetten hebben betrekking op bijzondere materies of bepaalde categorieën v personen.
- Opgesteld buiten de traditionele wetstechniek
- Sommige bijzondere wetten vormen een afzonderlijk strafrechtelijk systeem
(bijv: militair strafwetboek, het sociaal strafwetboek, ..)
1.2.3. Toepasselijkheid vh strafrecht van gemeenrecht op bijzondere strafwetten
Art. 100 Sw
→ Het beginsel is dus de toepassing vd bepalingen v boek I zowel op de misdrijven opgesomd in boek II als op
de misdrijven strafbaar gesteld bij bijzondere strafwetten.
Uitzonderingen op dit beginsel:
1) De bijzondere wet of verordening bevat een afwijkende bepaling
● De afwijkende bepaling wordt toegepast en niet de bepaling v boek I
● Soms wordt afgeweken vd bepalingen vd strafbare poging, herhaling of samenloop
2) De bepalingen v hoofdstuk VII (art. 66 tot 69 Sw)
● Deelneming van verscheidene personen aan eenzelfde misdaad of wanbedrijf.
● Indien verscheidene personen hebben deelgenomen aan misdaad of wanbedrijf,
strafbaargesteld bij een bijzondere wet of verordening zullen zij nt strafbaar zijn wegens
deelneming tenzij de bijzondere wet of verordening die deelneming uitdrukkelijk stelt.
3) Art. 85 Sw
● Toepassing v verzachtende omstandigheden op corr. straffen
● In principe is er geen toepassing v verzachtende omstandigheden op corr. straffen in
bijzondere wetten tenzij de BW of verordening dit uitdrukkelijk strafbaar stelt.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Cvdhahaha. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
