Deze samenvatting is gemaakt op basis van het handboek, de powerpoints, lesnotities en de wpo's van het vak strafprocesrecht en mensenrechten aan de VUB. Dit document werd gemaakt door twee studenten. Ook staat achter elk wetsartikel een paginanummer vermeld om de artikels vlot in het wetboek terug...
Samenvatting Strafprocesrecht &
Mensenrechten
H1: Inleiding en organen en personen betrokken bij het strafproces
1.1. Situering van het strafproces
Strafprocesrecht omvat 4 fasen:
1 Het onderzoek Opsporen v misdrijven & vermoedelijke daders ervan (zowel ih kader v OO als GO)
2 De vervolging Het voor de rechter brengen vd verdachten of inverdenkinggestelden
3 De berechting De besluitvorming vd feitenrechter
4 De strafuitvoering De tenuitvoerlegging vd opgelegde straffen
👉🏼
Strafprocesrecht = de wijze waarop we de waarheid achter de feiten proberen te achterhalen en bestraffen
Omvat zowel de eigenlijke procedureregels als de rechten en verplichtingen vd partijen en organen die bij
deze procesfasen betrokken zijn
Basiswettekst = Voorafgaande titel van het wetboek van strafvordering + het wetboek van strafvordering.
- Wetboek v SV boek I: de gerechtelijke politie en de officieren die ze uitoefenen
- Wetboek v SV boek II: het gerecht
- + Bijzondere wetten (zoals bijv: WPA, wet vd VH)
Doel strafprocesrecht:
1) Waarheidsvinding
- Het ontdekken van de waarheid
- Niet: schuldige of dader vinden
2) Met respect voor de rechten van verdediging
- Het bereiken van een naar recht en gerechtigheid verantwoorde beslissing omtrent de
bevoegdheid vd strafrechter, de ontvankelijkheid vd strafvordering en de gegrondheid ervan
(veroordeling of vrijspraak)
Deze definitie geldt voor een democratisch regime (zoals in België)
● In autoritair regime: macht vd overheid zal op voorgrond treden en individuele rechten zullen
gemakkelijker worden prijsgegeven ( → instrumentele werking vh strafprocesrecht)
● In democratisch regime: nadruk zal meer gelegd worden op rechten vh individu die id strafprocedure
wordt betrokken ( → rechtsbeschermende functie vh strafprocesrecht)
In elk systeem van strafprocesrecht moet men streven naar evenwicht tss collectief belang vd maatschappij
en de noodzakelijke waarborgen vr het individu
→ In een rechtsstaat wordt daarom de waarde vh systeem vh strafprocesrecht niet alleen getoetst aan zijn
bruikbaarheid om de waarheid te achterhalen, maar ook aan zijn eerbied voor mensenrechten
1
,🧠
Belgisch strafprocesrecht probeerde dit evenwicht te realiseren door een gemengd stelsel
🧠
Vooronderzoek had een schriftelijk, niet-tegensprekelijk en geheim karakter (onderzoek = inquisitoriaal)
Rechtspleging ter terechtzitting had een mondeling, tegensprekelijk en openbaar karakter (onderzoek ter
terechtzitting = accusatorisch)
MAAR:
- Door wet van 12 maart 1998 tot verbetering vd strafrechtspleging ih stadium vh OO en GO, verloopt
het GO op tegenspraak & heeft het zijn geheime karakter (in grote mate) verloren
- Zo vertoont de fase vh onderzoek ook accusatorische kenmerken
Rechter ten gronde in strafproces:
- Heeft actieve rol
- Gaat verder dan rol v bv de burgerlijke rechter
- Dus: fase vd rechtspleging ten gronde heeft ook inquisitoriale kenmerken
👁 PdK p124) (taak)
Repressieve politie (doel) → hoewel de gerechtelijke popo (mits machtiging vd
ook aan proactieve recherche kan doen op grond ve redelijk vermoeden v
reeds gepleegde, maar nog niet ah licht gekomen feiten, of zelfs van nog te plegen
👁 feiten (art 28bis, §2 Sv - p 134)
Gerechtelijke politiediensten staan onder gezag van gerechtelijke autoriteiten, nl
procureurs-generaal bij de hoven v beroep of de federale procureur. Zij staan
onder het gezag v MvJ (art 367, 1ste lid Sv - p244) (gezag)
Externe controle op politie
- Sinds wet 18 juli 1991
- Comité P
Inlichtingendiensten zijn geen politiediensten
- Het gaat bv om de Internationale organisatie voor criminele politie (Interpol) of Europol
- Er zijn ook nationale inlichtingendiensten (bv: Veiligheid vd Staat)
- Vanaf wet 18 juli 1991 bestaat er externe controle op deze diensten
- Comité I
2
,1.2.2. Structuur
Vroegere korpsen vd gemeentepolitie, rijkswacht en gerechtelijke popo bij de parketten zijn sinds wet van 7
december 1998 tot organisatie ve geïntegreerde politiedienst (WGP) gestructureerd op 2 niveaus:
1. Lokale politie
2. Federale politie
1.2.2.1. Lokale politie
🍉Art. 2 lid 2 WGP
🍉 Verzekert op het lokale niveau de basispolitiezorg: alle opdrachten v bestuurlijke & gerechtelijke politie die
nodig zijn voor het beheren v lokale gebeurtenissen e fenomenen die zich voordoen op het grondgebied vd
🍉
politiezone
🍉
Vervult ook sommige politieopdrachten van federale aard
Elke politiezone beschikt over een lokaal politiekorps
Politiezone kan samengesteld zijn uit 1 of meerdere gemeenten:
● In ééngemeentezones = bevoegde autoriteit voor organisatie & beheer vh lokale politiekorps de
gemeenteraad & burgemeester
● In meergemeentezones oefenen de politieraad & politiecollege deze bevoegdheden uit
○ Politieraad: samengesteld uit leden vd gemeenteraden v versch gemeenten die samen de
meergemeentezone vormen → elke gemeenteraad beschikt over min 1 vertegenwoordiger id
politieraad
○ Politiecollege: gevormd door burgemeesters v versch gemeenten die de meergemeentezone
vormen
1.2.2.2. Federale politie
🍉 Art. 3 lid 3 WGP
🍉 Verzekert over het gehele grondgebied de gespecialiseerde en supralokale opdrachten v bestuurlijke &
🍉 Vervult ondersteunende opdrachten voor de lokale politiediensten & politieoverheden
gerechtelijke politie
🍉 Staat onder leiding v commissaris-generaal → naast commissariaat-generaal bestaat ze uit 3 directies:
1. Algemene directie bestuurlijke politie
2. Algemene directie gerechtelijke politie
3. Algemene directie vh middelenbeheer en informatie
Algemene directie van gerechtelijke politie is onder meer belast met:
● Leiding en operationele coördinatie vd opdrachten v gerechtelijke politie vd centrale diensten vd fed
politie
● Operationele coördinatie, de controle en ondersteuning vd gedeconcentreerde gerechtelijke directies
Gedeconcentreerde gerechtelijke directies
- Hebben als ambtsgebied een gerechtelijk arrondissement
- Staan onder leiding vd directeur vd gedeconcentreerde gerechtelijke directie (= gerechtelijke
directeur)
3
, ⇒ Om de coördinatie vd opdrachten v gerechtelijke popo te verzekeren tss lokale & gedeconcentreerde
gerechtelijke directie, onderhoudt de gerechtelijke directeur regelmatig dienstrelaties met de
verantwoordelijken vd lokale popo en neemt hij deel aan rechercheoverleg en provinciaal overleg
⇒ Om de coördinatie vd opdrachten v gerechtelijke popo te verzekeren, overlegt de gerechtelijke directeur
regelmatig met PdK v zijn ambtsgebied
3 bijzondere opsporingsdiensten met apart statuut bij federale gerechtelijke politie
1) CDBC: centrale dienst ter bestrijding v corruptie
2) CDGEFID: centrale dienst ter bestrijding vd georganiseerde economische & financiële delinquentie
3) FCCU: federale computer crime unit
Samengevat:
1.2.3. Aanwijzings- en vorderingsrecht
Gerechtelijke overheden beschikken over een aanwijzings- en vorderingsrecht met het oog op de concrete
uitvoering vh gerechtelijk werk
De leden vh OM en OR wijzen de politiedienst aan die i/e bepaald onderzoek met de opdrachten v
gerechtelijke aard is belast
De regel hierbij:
📢 Gerechtelijke overheden mogen zich niet mengen id concrete organisatie vd betrokken politiedienst
- Zij kunnen de leiding vh onderzoek niet nominatim toewijzen a/e bep politieambtenaar
- Vorderingen v PdK of OR moeten gericht worden aan oversten van politiediensten, niet aan
individuele politieambtenaren
- Hierop bestaan maar een paar uitzonderingen (bv: art 90 quater, §1, 2de lid, 5° Sv - p177 - in
spoedeisende gevallen kan de machtiging onderling worden verleend)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Cvdhahaha. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
