Maatschappijleer
1. Wat is democratie?
Politiek kun je het beste omschrijven als het nemen van allerlei besluiten om het land te besturen.
Het gaat om zaken die van algemeen belang zijn zoals:
• Welvaart, zoals de zorg voor voldoende banen voor jongeren
• Volksgezondheid, zoals genoeg ziekenhuizen
• Infrastructuur, zoals aanleg en onderhoud van bruggen, wegen en dijken
• Onderwijs, zoals het veranderen van de exameneisen
Om al dit soort zaken te kunnen regelen is geld nodig. Daarom betalen wij belasting.
Een democratie is een bestuursvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed heeft op de
politieke besluitvorming.
We hebben ook het referendum waarbij kiesgerechtigde burgers rechtstreeks mogen stemmen over
een politiek vraagstuk of wetsvoorstel.
Nederland heeft een indirecte democratie, net zoals veel andere landen. Daarin neemt het volk niet
zelf de beslissingen, maar laat dit over aan gekozen vertegenwoordigers in het parlement.
We spreken bij indirecte democratie ook wel van een parlementaire democratie omdat de gekozen
vertegenwoordigers samen het parlement vormen.
Kenmerken parlementaire democratie
De rechtsstaat met zijn grondrechten vormt het fundament van onze democratie.
De belangrijkste dingen die in Nederland zijn vastgesteld in de grondwet:
• Burgers hebben politieke grondrechten
- Alle Nederlanders vanaf 18 jaar hebben het recht om te kiezen en verkozen te worden.
- Iedereen mag een politieke partij oprichten
- Iedereen mag demonstreren
• De politieke besluitvorming
- De regering en het parlement maken samen de wetten
- Wetten gaan pas gelden als de meerderheid in het parlement dat besluit
• Er is persvrijheid
- Journalisten bepalen zelf waar ze over berichten en op welke manier ze dat doen.
De meeste Europese landen werden pas in de 19e eeuw een democratie.
In Nederland kwam het algemeen kiesrecht voor mannen in 1917, voor vrouwen in 1919
, We spreken van een dictatuur wanneer alle macht in handen is van 1 persoon of een kleine groep
mensen. Voorbeelden zijn landen als Saudi-Arabie en Turkmenistan.
Een dictatuur kan ook gebaseerd zijn op een ideologie, zoals in Cuba en Noord-Korea. In die landen
heeft de communistische partij alle macht en hebben de burgers weinig tot geen individuele
vrijheden.
Een andere vorm is de religieuze dictatuur, zoals in Iran. Daar is de machtsuitoefening volledig
gebaseerd op de islamitische wetgeving (sharia).
We kennen ook militaire dictaturen, zoals destijds in Birma waar het leger lange tijd alle macht had.
Kenmerken dictatuur
Dictaturen komen meestal tot stand na een staatsgreep waarbij een dictator met behulp van het
leger de macht grijpt.
Dictaturen hebben meestal de volgende kenmerken:
• Een machtenscheiding ontbreekt, want alle macht is handen van 1 persoon.
• De grondrechten worden niet gerespecteerd. Burgers hebben geen recht op vrij
meningsuiting en geen mogelijkheid om te protesteren tegen overheidsbesluiten.
• Er bestaat geen vrije pers. Journalisten komen in de problemen als ze kritisch berichten over
de machthebbers.
• Oppositiepartijen zijn vaak verboden. Omdat ze kans lopen gearresteerd te worden,
vluchten oppositieleden regelmatig naar het buitenland om van daaruit politiek verzet te
bieden.
• Er is een grote politieke rol voor de militairen. Om verzet van het volk te kunnen
onderdrukken heeft de regering de steun van het leger nodig.
Poltieke stromingen
Bijna alle politieke partijen ontstaan vanuit een ideologie, een samenhangend geheel van ideeen
over de gewenste inrichting van de samenleving.
Sommige mensen zijn voor een sterke, actieve rol van de overheid op het gebied van economie,
uitkeringen, onderwijs en gezondheidszorg. Dit standpunt noemen we links.
Links wil de ongelijkheid tussen mensen verminderen met goede uitkeringen en andere
voorzieningen. Want mensen hebben niet allemaal dezelfde mogelijkheden om voor zichzelf te
zorgen.
Rechtse mensen willen juist zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid op sociaaleconomisch
gebied. Zij vinden dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor een beter bestaan.
Wanneer een ideologie tussen links en rechts in zit, spreken we over het politieke midden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper keandraleys5. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,09. Je zit daarna nergens aan vast.