Dit is een samenvatting van thema's maatschappijleer over het hoofdstuk rechtstaat. Ik hoop dat deze samenvatting helpt bij het leren en het halen van een goed cijfer.
Als je nog vragen of opmerkingen hebt, laat het dan vooral aan mij weten.
H1
Totalitaire staatpolitiestaat
Geen sociaal contract tussen bestuurders en bevolking, want de bestuurders
bepalen welke regels gelden en ze wijken daarvan af wanneer het ze uitkomt.
Nog rechtelozer zijn mensen die in een staat leven die verscheurd wordt door een
burgeroorlog.
Wat is een rechtstaat?
De overheid beschermt burgers tegen elkaar, maar ook burgers worden tegen de
overheid beschermd.
Nederlands is een:
Democratische rechtsstaat: burgers mogen meebeslissen.
- Grondrechten beschermen burgers tegen de macht en willekeur van de
overheid.
Sociale rechtsstaat: er zijn wetten en voorzieningen om de welvaart en het
welzijn van burgers te bevorderen.
- Mensen durven met elkaar in contract te treden, sociale bindingen aan te
gaan.
- Collectieve voorzieningen (Uitkeringen, kinderbijslag, huursubsidie enzo.)
Voordelen:
Relatief veel sociale vrede en sociale cohesie
Er is sprake van vertrouwen en wederkerigheid
- Burgers vertrouwen in een rechtvaardig rechtssysteem en vertrouwen dat
elke burger aan de wetten houdt.
Rechtszekerheid
- De overheid verwacht dat burgers zich aan de wet houden en andersom.
Een rechtstaat is kwetsbaar.
Hoe is de rechtsstaat ontstaan?
Tot de 18e eeuw oefenden koningen en ander machthebbers onbegrensde macht uit
op burgers.
In de 18e eeuw (de eeuw van de Verlichting) ontstond het verlangen naar
maatschappelijk geluk. Arme burgers, maar ook de burgerij en delen van de adel
oefenden druk uit om de macht van vorsten in te perken en rechtssystemen en
machstructuren te institutionaliseren.
De burgerij geloofde in de kracht van de redevoorwaarden voor een rechtvaardige
en gelukkige samenleving.
- Een belangrijke voorwaarde is vrijheid>de macht van de staat moest
worden ingeperkt.
, Democratisch vastgestelde regels leiden tot een sociaal contract tussen burgers en
bestuurders.
- Burgers en de overheid accepteren hun recht en plichten
- Overheid heeft een geweldsmonopolie, maar is gehouden aan afspraken
die burgers en overheid overeenkomen.
Beginselen van een rechtsstaat:
Het beginsel van grondrechten
- Alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren en moeten zo ook
kunnen samenleven.
Het soevereiniteits- en democratiebeginsel
- De mensen sluiten gezamenlijk een vredesakkoord, het sociaal contract.
Het legaliteitsbeginsel
- Er is een staat die het sociaal contract tussen mensen kan afdwingen,
maar die strikt gebonden is aan de wetten die de partijen zelf hebben
opgesteld.
Het beginsel van de trias politica
- De macht van de staat wordt voor de zekerheid verder begrensd door
interne scheiding van de staatsmacht
H2
Grondwetten vormen de stichtingsakte voor rechtsstaten, omdat het iedereen
dezelfde rechten en plichten geeft.
De grondwet:
begrenst de macht van de staat.
legt fundamentele rechten van burgers vast.
geeft aan hoe de machtsorganen van de staat zijn georganiseerd.
drukt de eenheid van de natie uit.
Ontstaan van de grondwet
1798: Franse revolutie1798: staatsregeling Bataafse Republiek1813: val van
Napoleon1814: Nederland krijgt eerste echte grondwet, waarin de macht van de
koning is vastgelegd1815: grondwetswijziging, België erbij1840: grondwijziging,
België weg1848: grondwetswijziging door Thorbecke, de macht van de koning
wordt ingeperkt.
Halverwege 19e eeuw vinden in heel Europa revoluties plaats.
De democratie werd vergroot door censuskiesrecht
Nederland wordt in 19e eeuw ook wel een nachtwakersstaat genoemd
Nachtwakersstaat zorgde voor sociale onrust, daardoor ontstond er een
klassenstrijd.
Gevolgen van de klassenstrijd was het ontstaan van algemeen kiesrecht.
De Duitse bezetting maakte een einde aan de grondrechten van burgers.
Door de gevolgen van de WOII komt er in de grondwet bescherming van burgers
tegen discriminatie en het recht op sociale zekerheid
Wat staat er in de grondwet
Klassieke grondrechten:
- de overheid moet dit garanderen
- nadruk op vrijheid en gelijkheid
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Meijerf. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
