Het is een samenvatting van de onderwerpen reuma en oncologie. Deze onderwerpen worden tijdens de eerste bonustoets getoetst. De samenvatting is zeer uitgebreid met illustraties.
Anatomie en Fysiologie
Je kunt uitleggen hoe de celcyclus bij de mens verloopt.
Elk normale lichaamscel bevat een celmembraan, cytoplasma en een celkern. De celkernen bevatten
DNA. Het DNA bestaat uit 46 chromosomen. Het stukje van de chormosoom wat de code bevat voor een
specifiek eiwit wordt een gen genoemd.
In de kern wordt DNA overgeschreven in messenger-RNA (mRNA), en in het cytoplasma worden de
mRNA-moleculen overschreven in eiwitten.
Celdeling bestaat uit verschillende fases:
- G1-fase: De cel groeit en bereidt zich voor op deling.
- DNA-synthesefase of S-fase: in de deze fase begint in de celkern een verdubbeling op te treden
van DNA-ketens en ontstaan in elke cel twee identieke sets chromosomen. De cellen hebben
een verhoogd DNA-gehalte. Hieruit kan men bijvoorbeeld de delingsactiviteit in de tumor
afleiden.
- G2-fse: de groeit gaat verder totdat de cel een bepaalde mate van rijpheid heeft verkregen en
de kern een dubbele hoeveelheid DNA bevat.
- Delings- of M-fase: is de delingsfase (mitosefase) waarin daadwerkelijk twee nieuwe cellen
ontstaan.
De celcyclus neemt ongeveer 16-24 uur in beslag. Waarvan de M-fase 1-2 uur duurt en de G1-fase de
meeste tijd kost.
Verkorte beschrijving:
Interfase: bereidt de cel zich voor op de celdeling. Het aantal chromosomen verdubbelt, zodat bij de
deling elke cel over een volledige set chromosomen beschikt.
Mitose: splits de cel zich daadwerkelijk in twee nieuwe cellen. De dubbele chromosomen verdelen zich
geleidelijk over twee delen van de cel. Aan het einde van deze fase deelt de cel zich in twee
afzonderlijke cellen (cytokinese).
Figuur 12.5 blz 316 MC Fadden
Je kunt uitleggen dat kanker ontstaat door een verstoring in de celcyclus (waarbij apoptose en
celdeling niet meer in evenwicht zijn).
Bij kanker gaat het om een verstoring in de evenwichtssituatie tussen celgroei en celdood (apoptose).
Mutaties (veranderingen) in DNA komen regelmatig voor als gevolg van blootstelling aan carcinogenen
in de omgeving.
Carcinogenen: stoffen die kanker kunnen veroorzaken.
Een opstapeling van mutaties kan kanker veroorzaken.
Normale cellen hebben genen voor groepen eiwitten die de celdeling reguleren:
- Tumorsuppressorgenen: celdeling onderdrukken.
- Proto-oncogenen: celdeling bevorderen.
Als in deze genen mutaties optreden, kunnen fouten in die eiwitten ontstaan, waardoor ongereguleerde
celdeling ontstaat. Als een suppressoreiwit niet goed functioneert, wordt de celdeling niet geremd.
Hetzelfde geldt wanneer een proto-oncogeen tot een oncogeen muteert, waarbij een overactief eiwit de
celdeling stimuleert.
,Apoptose: wanneer een cel dermate beschadigt raakt dat hij abnormaal wordt, ondergaat hij normaal
gesproken een soort geprogrammeerde zelfmoord.
Met de dood van de cel is het probleem meestal opgelost. Kankercellen negeren deze signalen en
weigeren zichzelf te vernietigen.
Je kunt uitleggen hoe de carcinogenese verloopt (de rol van genen: oncogenen en
tumorsuppressorgenen, DNA-herstelgenen en telomerase).
Carcinogenese: het proces van het ontstaan van kwaadaardige tumoren.
Oncogenen: zijn genen die coderen hoe een cel gaat delen en hoe snel. Het is een gemuteerde variant
van een proto-oncogen. Het eiwit dat wordt gecodeerd door het oncogen een abnormale activiteit heeft
bij de celgroei. Een proto-oncogen is dus een normaal gen; door een mutatie wordt het op een
abnormale manier geactiveerd. Geactiveerd betekent in deze context dat het eiwit dat wordt gecodeerd
door het oncogen een abnormale activiteit heeft bij de celgroei. Deze ongecontroleerde celgroei kan
worden veroorzaakt door een kleine mutatie van een gen, maar ook door een breuk in de
chromosomen.
Bijvoorbeeld het HER2 gen die codeert voor de HER receptoren.
Tumorsuppressorgenen: coderen voor eiwitten die een remmende invloed hebben op de celgroei. Door
een mutatie kan het tumorsuppressorgen geïnactiveerd worden of zelfs geheel vernietigd worden. Dit
resulteert in het verdwijnen van een eiwit dat de celgroei remt.
Oncogenen worden ook wel vergeleken met een gaspedaal en tumorsuppressorgenen vergeleken met
een rem. Intrappen van het gaspedaal of verwijderen van de rem leidt in dit model tot ongecontroleerde
groei.
Telomerase: Telomeren zijn de uiteinden van chromosomen, ze zorgen voor stabiliteit en bescherming
van het DNA. Telkens als een cel deelt, worden zijn telomeren een klein beetje korter. Na vele
celdelingen zijn de telomeren zo kort, dat het chromosoom uit elkaar valt. Op dat moment treden
allerlei zelfvernietigingsprocessen in werking en sterft de cel.
Telomeerverkorting is dus een soort genetische countdown die beschermt tegen ongecontroleerde
celdeling, oftewel kanker. Telomerase is een enzym en zet deze biologische klok stil door de telomeren
na elke deling te herstellen. Hierdoor vernietigd de cel zichzelf niet.
DNA-herstelgenen: Tijdens de celdeling verdubbelt het DNA zodat de dochtercellen exact hetzelfde DNA
bevatten. Bij dit proces ontstaan altijd wel fouten in de DNA-code maar deze foutjes worden hersteld
door wat we DNA-herstelgenen noemen (ook wel DNA-mismatch repair genen of MMR-genen
genoemd). Bij Lynch syndroom werken deze genen niet meer zoals het hoort. Daardoor worden de
fouten in de DNA-code niet goed hersteld en gaan ze zich opstapelen. Dit kan dan leiden tot de
ontwikkeling van kanker.
,Je kunt uitleggen wat een tumor is, en wat het verschil is tussen een benigne en maligne tumor.
Neoplasie: als gevolg van hiervoor beschreven genetische veranderingen kan een onafhankelijk
groeiende tumor ontstaan, ook wel genoemd nieuwvorming of neoplasie.
Goedaardige tumor (benigne tumor):
- Groeit niet snel
- Expansief (uitbreidend)
- Is goed ingekapseld (afgerond)
- Respecteert anatomische begrenzingen.
- De cellen zijn goed gedifferentieerd, dat wil zeggen dat de structuur van het weefsels van
herkomst daarin duidelijk te herkennen is.
- De celdifferentiatie is dus normaal, maar de cellen hebben een te groot vermogen tot delen
behouden.
- Een goedaardige tumor is meestal niet dodelijk tenzij hij zich op een vitale plaats bevindt.
, - Een recidief treeft zelden op.
Kwaadaardige tumor (maligne tumor): de regulatie van de celvermeerdering (proliferatie) en de
celdifferentatie zijn gestoord. Kenmerken zijn:
- Wanneer de tumor grootte toeneemt, stoort hij zich niet aan anatomische begrenzingen en
groei infiltratief door de weefsels en de omgeving.
- De cellen zijn veranderd van structuur ten opzichte van het weefsels van herkomst.
- Veelvormigheid (polymorfie) van de celkernen.
- Infiltratieve groei door lymfevaten of bloedvaten kan ertoe leiden dat tumorcellen losraken en
met de lymfe- of bloedstroom worden meegevoerd, waardoor ze elders in het lichaam
terechtkomen. Aldaar kunnen cellen zich weer gaan delen waardoor in een vroeg of laat
stadium een metastase ontstaat.
- Onbehandeld leidt een kwaadaardige aandoening altijd tot de dood.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kim3690. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
