Samenvatting Mason
Tentamen Europese geschiedenis en religie in Europa
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Het oude regime en de verlichting .............................................................................................. 4
Het oude regime in Frankrijk .............................................................................................................................. 4
De verlichting ...................................................................................................................................................... 5
De Impact van de verlichting .............................................................................................................................. 6
Hoofdstuk 2 De Franse revolutie en Napoleon Inleiding ................................................................................. 7
De start van de revolutie in 1789 ........................................................................................................................ 8
De radicale republiek en de terreur .................................................................................................................... 9
Napoleon en Europa ........................................................................................................................................... 9
Na de dood van Napoleon en de gevolgen in Rusland...................................................................................... 10
Hoofdstuk 3: De industriële revolutie en de geboorte van het kapitalisme ................................................... 10
Inleiding ............................................................................................................................................................ 11
De oorzaken van de industriële revolutie.......................................................................................................... 11
Sociaaleconomische gevolgen van de industrialisatie ...................................................................................... 12
De impact van de industriële revolutie ............................................................................................................. 12
Hoofstuk 4: 1848: The peoples’ Spring .......................................................................................................... 13
Inleiding ............................................................................................................................................................ 13
Europa na 1815: de reactie ............................................................................................................................... 13
Liberalisme en nationalisme in de vroege negentiende eeuw .......................................................................... 14
De revolutie van 1830 in Frankrijk .................................................................................................................... 14
De revoluties van 1848 ..................................................................................................................................... 15
Revolt verspreidt door Europa .......................................................................................................................... 16
Repressie en reactie .......................................................................................................................................... 16
Gevolgen en erfenis van 1848........................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 5: Karl Marx, Marxisme en socialisme .......................................................................................... 17
Inleiding ............................................................................................................................................................ 17
Karl Marx .......................................................................................................................................................... 18
Het communistische manifest .......................................................................................................................... 18
Marxistische theorie ......................................................................................................................................... 18
Het idee van het communisme ......................................................................................................................... 19
De erfenis van het Marxisme ............................................................................................................................ 20
Hoofdstuk 6: Darwinisme en Sociaal Darwinisme ......................................................................................... 20
, Charles Darwin ................................................................................................................................................. 21
De evolutietheorie door natuurlijke selectie ..................................................................................................... 21
Darwinisme & Religie........................................................................................................................................ 22
Sociaal Darwinisme .......................................................................................................................................... 22
Sociaal Darwinisme & Europese Geschiedenis.................................................................................................. 23
De invloed van het Darwinisme ........................................................................................................................ 23
Hoofdstuk 7: De eenwording van Italië & Duitsland ...................................................................................... 24
Nationalisme & De nationale staat .................................................................................................................. 24
Voorafgaand aan de unificatie: de Krimoorlog ................................................................................................ 25
Mazzini, Cavour en de eenheid van Italië ......................................................................................................... 25
Bismarck en de eenheid van Duitsland ............................................................................................................. 26
De dubbele monarchie van Oostenrijk-Hongarije ............................................................................................. 27
Gevolgen van nationalisme en vereniging ........................................................................................................ 27
Hoofdstuk 8: Het tijdperk van imperialisme en de strijd om Afrika ............................................................... 27
Europees expansionisme voor de 19e eeuw ...................................................................................................... 28
De motivaties voor imperialisme ...................................................................................................................... 28
Het gevecht voor Afrika .................................................................................................................................... 29
De kolonisatie van Azië ..................................................................................................................................... 30
Patronen van koloniale regels .......................................................................................................................... 30
De erfenis en gevolgen van het Europees imperialisme ................................................................................... 31
Hoofdstuk 9 – World War I ........................................................................................................................... 31
EUROPE ON THE EVE OF WAR .......................................................................................................................... 32
THE TINDERBOX: NATIONALISM IN THE BALKANS ........................................................................................... 32
THE SPARK: THE ASSASSINATION ..................................................................................................................... 32
THE ESCALATION .............................................................................................................................................. 32
THE WAR........................................................................................................................................................... 32
VERSAILLES, THE PEACE SETTLEMENTS, AND THE LEAGUE OF NATIONS ......................................................... 33
CONSEQUENCES OF THE WAR .......................................................................................................................... 33
Hoofdstuk 10 – The Russian Revolution and Communism ............................................................................. 33
TSARIST RUSSIA ................................................................................................................................................ 33
HINTS OF CHANGE AND REFORM ..................................................................................................................... 34
1905: PRELUDE TO REVOLUTION...................................................................................................................... 34
MARXISM AND LENINISM ................................................................................................................................. 34
WORLD WAR I AND THE TWO REVOLUTIONS .................................................................................................. 34
CIVIL WAR, NEP AND CONSOLIDATION ............................................................................................................ 34
STALIN AND TOTALITARISM.............................................................................................................................. 35
THE LEGACY AND MEANING OF THE RUSSIAN REVOLUTION ........................................................................... 35
,Hoofdstuk 11: De Tweede Wereldoorlog en de Holocaust ............................................................................ 35
Inleiding ............................................................................................................................................................ 35
Europa tussen de wereldoorlogen .................................................................................................................... 36
De opkomst van militairisme en fascisme ........................................................................................................ 37
De agressie van Hitler ....................................................................................................................................... 38
De oorlog .......................................................................................................................................................... 39
De consequenties van de Tweede Wereldoorlog .............................................................................................. 40
Hoofdstuk 12 de verdeling van Europa, de Koude oorlog en de dekolonisatie ............................................... 41
De divisie van Europa........................................................................................................................................ 41
De koude oorlog................................................................................................................................................ 42
De Dekolonisatie ............................................................................................................................................... 43
De Koude Oorlog in het Westen........................................................................................................................ 44
Oost-Europa na de oorlog................................................................................................................................. 45
Hoofdstuk 13: De ineenstorting van het communisme en het einde van de koude oorlog ............................. 46
Gorbachov en perestroika ................................................................................................................................ 47
De revoluties van 1989 ..................................................................................................................................... 47
De desintegratie van de Sovjet-Unie en Joegoslavië......................................................................................... 48
De overgang van communisme naar markt democratie .................................................................................. 48
Hoofdstuk 14: De Europese Unie: verenigd en vrij? ....................................................................................... 49
De oorsprong van de gemeenschappelijke markt............................................................................................. 50
Van gemeenschappelijke markt naar Europese Unie ....................................................................................... 50
De uitbreiding naar Oost-Europa ...................................................................................................................... 51
De Europese grootmacht? ................................................................................................................................ 52
Wat is Europa? ................................................................................................................................................. 53
Reader en bijlages ........................................................................................................................................ 55
Rol van de islam in breder perspectief: ............................................................................................................. 55
Framing van religie in de media: ...................................................................................................................... 55
Proces van natievorming .................................................................................................................................. 56
Toetsvragen en antwoorden toets 1 ............................................................................................................. 56
Begrippen ..................................................................................................................................................... 59
Reader Bijlage 1,2 &3: .................................................................................................................................. 74
,Hoofdstuk 1 Het oude regime en de verlichting
1789 was het jaar van de Franse revolutie. Dit was het begin van een nieuw tijdperk voor
Frankrijk en Europa. Dit was het einde van het oude regime (absolute monarchie in
Frankrijk). In de achttiende eeuw was Frankrijk het machtigste land in het continent. Ook
was het ene van de dichtstbevolkte en welvarende landen. De Fransen werden bewonderd
en nagebootst door de hogere klassen in heel Europa (inclusief hun taal). De Franse koning
Lodewijk XIV (1643-1715) woonde is een paleis in Versailles. Het paleis symboliseerde de
grootsheid, rijkdom en macht van de absolute monarchie en andere vorsten in andere
landen vormden er hun eigen paleizen naar. Door de invloed van Frankrijk in andere landen
voelde de val in 1789 schokgolven in heel Europa.
Het oude regime in Frankrijk
Europa bestond in de achttiende eeuw bijna volledig uit absolute monarchieën, landen die
bestuurd werden door een koning of koningin die haar positie doorgaf aan haar zoon of
dochter. De vorsten kenden weinig beperking op hun macht en beweerden te regeren op
basis van goddelijk recht als Gods vertegenwoordigers op aarde. Engeland was wel een
uitzondering, daar was een lange strijd tussen het parlement en de koning door een
constitutionele monarchie, waarin bepaalde wetten de macht van de koning beperkten.
In Frankrijk bracht Lodewijk XIV de grootste tijd door in zijn paleis in Versailles, het grote
paleis zorgde ervoor dan het centraliseringsbeleid makkelijker werd. De koningen voor hem
reisde veel door het land om zo te regeren, maar Lodewijk deed dit allemaal vanuit
Versailles.
Oud regime/ancien regime werd geïntroduceerd door revolutionairen van 1789, het was
gebaseerd op een rigide sociale hiërarchie waarin iemands plaats in de samenleving
grotendeels werd bepaald door geboorte, niet door hard werken of talent.
Onder de koning was de rest van de Franse samenleving georganiseerd in drie klassen of
landgoederen, elk met een eigen sociale verantwoordelijkheid en elk hiërarchisch
georganiseerd. De eerste stand, de geestelijkheid, genoot hun hoge status vanwege hun
spirituele functie en nabijheid tot God, hoewel de geestelijkheid minder dan 1 procent van
de bevolking uitmaakte. De Tweede Staat, de adel of aristocratie, bood militaire steun aan
de koning en vormde tussen de 1 en 2 procent van de bevolking. De adel was eigenlijk een
heel gevarieerde groep. De rijkste en machtigste edelen, die slechts een paar honderd
, families tellen en bekend staan als Les Grands, bezaten grote grondbezit en elegante
kastelen en oefenden aanzienlijke politieke invloed uit als raadsleden van staats- en lokale
rechters. Talrijker en minder verheven waren de provinciale edelen, seigneurs, die
landgoederen bezaten, vaak met veel boeren die hun land bewerkten onder verschillende
regelingen. De derde stand, de resterende 97 procent van de bevolking, omvatte alle
anderen en was verantwoordelijk voor de productie van goederen en de levering van
diensten. Frankrijk was, net als heel Europa in die tijd, overwegend een landelijke
samenleving; de boeren vormden ongeveer 85 procent van de bevolking en dus het grootste
deel van het derde landgoed. In vergelijking met andere Europese landen was de Franse
boerenbevolking relatief welvarend. Toch bezat minder dan 40 procent hun eigen land. De
meeste Franse boeren huurden hun land van landheren, hetzij als pachters, hetzij als
pachters.
De economie van het oude regime was landelijk en agrarisch en werd gedomineerd door
zelfvoorzienende landbouw. Alleen de boeren hadden te weinig om zichzelf alleen al te
voeden. Er was geen nationale munt, geen uniform systeem van maten en gewichten en
geen nationale markt.
De commerciële handel werd uitgebreider in de 18e eeuw. Landen die geen voorraden
hadden in zilver of goud zoals Frankrijk waren aangewezen op handel om ze te verwerven.
Frankrijk ontwikkelde een internationale reputatie voor het produceren van luxegoederen
zoals zijde, kant etc. in ruil voor goud.
Tegen het einde van de achttiende eeuw kwam de theorie van het mercantilisme, met zijn
nadruk op edele metalen en overheidsregulering, onder druk te staan door zowel
alternatieve economische theorieën, zoals Adam Smith's theorie van een
vrijemarkteconomie, en door de bourgeoisie zelf. Het oude regime Frankrijk was Rooms-
Katholiek en dit speelde dan ook een belangrijke rol in het land. Religie was destijds alles in
het dagelijks leven en de vieringen waren de belangrijkste gebeurtenissen in de steden. De
kerk was ook politiek een machtige instelling en was nauw verweven met de monarchie. De
kerk bezat veel eigendommen, soms gelijk aan de helft van het jaarinkomen van de
koninklijke regering.
Ook andere Europese landen leefde zoals in Frankrijk in de achttiende eeuw. Christelijke
vorsten die aanspraak maakten op goddelijk recht bestuurden alle grootmachten.
(Belangrijkste machten: Frankrijk, Oostenrijk, Rusland, Pruisen en Engeland). Dit hele
systeem, zowel nationaal als internationaal, werd aan het einde van de achttiende en het
begin van de negentiende eeuw ernstig op de proef gesteld, eerst door de ideeën van de
Verlichting, vervolgens door de krachten van de Franse Revolutie van 1789, en later door de
industriële Revolutie en de opkomende macht van de nieuwe middenklasse. De monarchie,
het christendom, de kerk, de hiërarchie en het mercantilisme zouden aan het begin van de
negentiende eeuw met uitsterven worden bedreigd. In 1815 zou de orde hersteld zijn, maar
slechts tijdelijk.
De verlichting
Het ancien regime werd dus bedreigd door interne spanningen en problemen. Ook de
nieuwe manier van denken had een grote invloed. Er werd ineens anders gedacht over de
wereld en de samenleving. Dit is dan ook de verlichting. De nadruk lag op de kracht van de
