• benoemen welke fysiologische veranderingen er in het menselijk lichaam optreden bij het ouder
worden;
• formuleren wat het begrip kwetsbaarheid in het kader van de oudere zorgvrager inhoudt;
• benoemen wat palliatieve zorg is en op welke 4 verschillende domeinen deze vorm van zorg zich kan
richten.
Palliatieve zorg
In 2012 overleden in Nederland ongeveer 126.000 mensen, van wie 57% aan een chronische ziekte. Dit aantal
neemt naar verwachting toe naar bijna 200.000 sterfgevallen per jaar in 2040.
• Oorzaak → dubbele vergrijzing en het daarmee parallel lopende toenemend aantal chronisch zieken
Trends en prognose sterfte aan chronische ziekten
Sterfte
Prognose 2040
2010
De incidentie en prevalentie nemen toe met 40%
Kanker 42.600
en 57%
De prevalentie neemt toe van 140.000 tot
Dementie 9.041
500.000
CVA 8.913 Prevalentie neemt tot 2045 met 40% toe
Toename door verbeterde diagnostiek en
Hartfalen 6.912
behandeling en door comorbiditeit met COPD
Toename aantal patiënten met COPD, vooral bij
COPD 5.984
vrouwen
Definitie palliatieve zorg volgens WHO:
‘Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en naasten die te maken
krijgen met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden door middel van
vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere symptomen van
lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.’
1
,Palliatieve zorg is een onderdeel van een zorgcontinuüm, waarbij ziektegerichte palliatie geleidelijk overgaat in
symptoomgerichte palliatie, die voorafgaat aan palliatie in de stervensfase → plaatje hieronder.
Palliatieve zorg wordt gegeven in:
• Ziekenhuizen → 31% van de stervenden sterft hier
• Verpleeghuizen
• Hospices
• Thuis → 20 % van de overlijdende sterven hier.
De palliatieve fase gaat in op het moment dat duidelijk
wordt dat de ziekte niet meer te genezen is.
Verschillende palliatieve trajecten:
• Korte periode van plotselinge en snelle
achteruitgang → kanker
• Geleidelijke achteruitgang met tussentijdse
ernstige perioden → Hartfalen en COPD
• Langdurige, geleidelijke achteruitgang →
kwetsbare ouderen en dementerenden
In de leeftijd van 65-84 jaar sterven de meeste mensen aan
kanker, gevolgd door hartfalen/COPD.
Mensen ouder dan 85 jaar overlijden voornamelijk aan een
hoge ouderdom en aan dementie en veel minder aan
kanker.
Dementie leidt tot een hoge ziektelast.
Aandacht voor palliatieve zorg richtte zich voorheen vooral
op kankerpatiënten.
Bij orgaan falen, ouderdom en demente is het een
verrassing.
In de palliatieve fase geven patiënten aan last van een groot aantal symptomen te hebben. Deze verschillen
voor oncologische patiënten en patiënten die aan hartfalen/ COPD lijden. Deze laatste patiënten lijden vaak
aan comorbiditeit.
Meest voorkomende symptomen in de palliatieve fase
De kwaliteit van leven is in de palliatieve fase een centraal begrip. Een aantal domeinen blijkt hierbij bijzonder
van belang.
• Lichamelijk comfort.
• (Lichamelijk) functioneren.
• Cognitief functioneren.
• Psychologisch welbevinden.
• Sociaal welbevinden.
• Spiritueel welbevinden.
• Waargenomen kwaliteit van zorg.
Om tot een goede vaststelling van de belangrijkste problemen en de beïnvloedende factoren te komen wordt
de term ‘palliatief redeneren’ gebruikt. Het gaat hier om een methode van besluitvorming waarbij in de
palliatieve fase complexe problemen methodisch in kaart worden gebracht, met Palliatieve zorg. Palliatief
redeneren heeft als doel de communicatie en de kwaliteit van zorg te verbeteren. De subjectieve beleving en
de betekenis die de patiënt aangeeft, zijn het uitgangspunt.
Palliatief redeneren bestaat uit de volgende fasen:
• Breng problematiek in kaart, verzamel informatie van de patiënt en gebruik zo nodig
meetinstrumenten.
• Vat problematiek en beleid samen: stel een werkhypothese op, maak beleidsoverwegingen, omschrijf
het doel en stel het behandelplan op; denk toekomstgericht.
• Maak afspraken over evaluatie, zet zo nodig meetinstrumenten in: klachten en de mate van
welbevinden zijn belangrijke indicatoren.
• Stel het beleid zo nodig bij en blijf evalueren.
om symptomen vast te stellen
3
, Gestandaardiseerde vragenlijst met
Utrecht Symptoom
veelvoorkomende symptomen; gevalideerd
Dagboek
voor het gebruik bij patiënten met kanker
Delirium Observation Observatieschaal gericht op het herkennen
Screening Scale (DOSS ) van delier
Multidimensionele
Hulpmiddel om pijn te kunnen vaststellen
Pijnanamnese
Gevalideerd instrument voor het signaleren
Lastmeter
van psychosociale problemen
Hospital Anxiety and Instrument om angst en depressie te kunnen
Depression Scale (HADS ) vaststellen
Kwaliteit van leven
• Brief Hospice Inventory
(BHI)
• Edmonton Functional
Assessment Tool (EFAT) Voorbeelden van vertaalde instrumenten die
de kwaliteit van leven meten
• McGill Quality of Life
Questionnaire (MQOL)
• Quality of Dying and
Death (QODD)
Questionnaire
advance care planning
Het is in de palliatieve fase belangrijk om aan advance care planning(ACP) te doen. Bij ACP worden er
afspraken gemaakt over de in te zetten medische interventies, bijvoorbeeld over het stoppen van medische
handelingen of beslissingen rondom het levenseinde. Patiënten en hun naasten voelen zich door ACP
goedgeïnformeerd en kunnen tijdig hun zaken regelen.
Samenvatting
De palliatieve zorg richt zich in toenemende mate op ouderen in de laatste levensfase met verschillende
soorten aandoeningen: kanker, hartfalen, COPD en ouderdom/ dementie. Wanneer hulpverleners palliatief
redeneren als methode gebruiken om de belangrijkste problemen in kaart te brengen en zij aandacht besteden
aan advance care planning, wordt een klimaat geschapen waarin de patiënt en zijn naaste maximaal
zeggenschap hebben over deze periode, met de nadruk op behoud van kwaliteit van leven.
Screening en geriatrisch assessment
Kwetsbaarheid
• Lichamelijke kwetsbaarheid: bijv. het bestaan van beperkingen in de activiteiten van het dagelijks
leven (ADL)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elinerutgers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
