Samenvatting
Joost Van Oort samenvatting HC Verlichting VWO
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
een erg uitgebreide samenvatting van de historische context de verlichting op het vwo.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Historische Context: De VerlichtingJoost van Oort filmpjes
Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over de ideale samenleving,
1650-1789?
§1 empirisme en rationalisme
In de 16e en 17e eeuw was de wetenschappelijke revolutie: op een systematische manier
kennis verwerven d.m.v. empirisme en rationalisme.
Empirisme: nieuwe kennis door waarneming en ervaring.
Rationalisme: nieuwe kennis door gebruik van de rede en logisch te redeneren.
Belangrijkste gevolgen:
- Ontdekking van de natuurwetten
- Ontstaan van de vooruitgangsgedachte
In de 17e en 18e eeuw was de Verlichting: stroming van geleerden die meende dat alles met
behulp van het verstand kon worden verklaard. Dat zou bijdragen aan de vooruitgang van de
samenleving. De Verlichting zorgde voor grote veranderingen in het denken over de
samenleving. De samenleving was gebaseerd op rechten en plichten of religieuze ideeën.
(Traditie en bijgeloof). De verlichters waren het er niet mee eens. Tijdens de Verlichting
kwam er een samenleving die gebaseerd was op de rede.
§2 gematigde en radicale Verlichting
Verlichte denkers dachten na over:
Politiek Religie
- Soevereiniteit - Invloed van God op het dagelijks
- Relatie tussen vorst en onderdaan leven
- Relatie tussen staat en burger - Scheiding van de kerk en staat en de
- (Individuele) vrijheid en gelijkheid invloed die deze op elkaar hebben
- Religieuze tolerantie
Twee stromingen onder de verlichte denkers:
1. Gematigde: in de samenleving moet een balans gezocht worden tussen de oude en
nieuwe verlichte ideeën.
2. Radicale: grote verandering democratie, gelijkheid en vrijheid van meningsuiting
moeten de basis van de samenleving vormen.
Immanuel Kant over Verlichting
- Sapere Aude! Durf je verstand te gebruiken. Durf zelf over dingen na te denken en
neem niet alles zo maar aan.
- De meeste mensen zijn niet gewend om hun verstand te gebruiken. Dit komt door
luiheid en lafheid.
- Het gewone volk kan slechts langzaam verlicht kan worden. Het moet stapje voor
stapje gaan. Gematigde verlichter
- Te veel nadruk op rationalisme door radicalen is ook niet goed. Je komt alleen verder
als je dit combineert met het empirisme. Kennis zonder rede kan niet bestaan en
kennis zonder ervaring is inhoudsloos en nutteloos.
, §3 de invloed van god
Invloed van god op het dagelijks leven?
Traditionele idee:
- God heeft de wereld geschapen
- Hij staat buiten de wereld en heeft alle invloed op het dagelijks leven
Radicaal idee: Baruch Spinoza:
- God is de schepping. Alles wat bestaat is een verschijning van god.
- God is dus geen buitenstaander die ingrijpt in het dagelijks leven.
- Alles verloopt in de schepping volgens natuurwetten. Wonderen bestaan dus niet.
Hiermee haalde hij de macht van de kerk onderuit.
Zelfs in de ‘tolerante’ Republiek was er veel kritiek op de ideeën van Spinoza, met name van
strenge calvinisten.
§4 het sociaal contract
Waar ligt de soevereiniteit?
Traditionele idee: de soevereiniteit ligt bij de vorst. Hij heeft het Droit divin, het goddelijk
recht om als absoluut vorst te regeren. Een opstand tegen de vorst is dus hierdoor ook een
opstand tegen god.
Verlichte denkers publiceerden nieuwe ideeën over soevereiniteit, de relatie tussen vorst en
onderdaan en tussen staat en burger.
Sociaal contract: een contract tussen vorst en burger of tussen burgers onderling. Doel:
voorkomen van oorlogen tussen vorst en burgers of burgers onderling. In zo’n contract
wordt er afgesproken dat burger bepaalde taken overdragen aan de overheid en de overheid
beschermt de rechten van de burgers via wetgeving.
John Locke over het sociaal contract: Locke: volk = adel + rijke burgers
- Volk heeft in alle vrijheid besloten een samenleving te vormen.
- Er is geen contract waarin staat dat de vorst over het volk mag heersen. De
soevereiniteit ligt bij het volk.
- Burgers waren elkaars gelijken en behielden hun vrijheid: sociaal contract.
- Vorst moet het volk beschermen en zorgen voor bescherming van hun natuurlijke
rechten: vrijheid, leven en bezit.
- Een slechte vorst mag afgezet worden door het volk.
Rousseau over het sociaal contract: Rousseau: volk = alle burgers
- Alle mensen zijn elkaars gelijken.
- De soevereiniteit ligt bij het volk.
- Door een sociaal contract geven burgers hun individuele vrijheid op om de algemene
wil uit de laten voeren door een aangestelde regering.
- Een slechte vorst mag afgezet worden door het volk.
§5 verspreiding van de Verlichting
Verlichte ideeën werden verspreid via:
- Boeken, tijdschriften en bibliotheken.
- Salons en koffiehuizen. Salons zijn bijeenkomsten bij mensen thuis, hierin kan er
gediscussieerd worden over bepaalde onderwerpen m.b.t. geloof en politiek.
- Toneelstukken en opera’s.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper roosheffelaar. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 48756 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen