Samenvatting
samenvatting Biologie voor jou havo 4 hfst 4 erfelijkheid
samenvatting Biologie voor jou havo 4 hfst 4 erfelijkheid
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Thema 4: erfelijkheid Paragraaf 1Dna bevat erfelijke informatie van een organisme
Het gen 5-HTTLPR heeft invloed op de hoeveelheid geluk die je ervaart. Het gen bevat de
informatie voor stoffen die invloed hebben op de stemming en het zelfvertrouwen van de
mens. Mensen met de lange variant van het 5-HTTLPR-gen ervaren meer geluk.
Paragraaf 2
Alle uiterlijk waarneembare kenmerken van een individu horen bij het fenotype van een
individu.
Zaadcel en eicel bevatten beide 23 chromosomen. Chromosomen zijn opgebouwd uit genen.
Een gen (erffactor) bevat de informatie voor een erfelijke eigenschap of een deel van een
erfelijke eigenschap. Vaak zijn bij een bepaalde eigenschap meerdere genen betrokken.
Na de bevruchting is er een bevruchte eicel met 46 chromosomen ontstaan, de helft van je
moeder en de helft van je vader.
- Totale pakket aan genen in een cel wordt het genotype genoemd. Je genotype is
voor de helft van je vader en voor de helft van je moeder.
Het genotype bepaalt een groot deel van je fenotype. Het fenotype wordt ook bepaald door
milieufactoren, zoals licht, lucht, vochtigheid, temperatuur, voeding, opvoeding, ziekten en
verwondingen. De mate waarin milieufactoren en genotype bijdragen aan het vormen van
het fenotype is per eigenschap verschillend.
Een eeneiige tweeling is ontstaan uit 1 bevruchte eicel. Na deling van de zygote ontstaan er
cellen met hetzelfde genotype, deze splitsen weer. De cellen ontwikkelen zich tot twee
individuen met hetzelfde genotype.
Een twee-eiige tweeling is ontstaan uit twee zaadcellen en twee eicellen. De genen zijn niet
precies hetzelfde. De twee individuen hebben hier dus niet hetzelfde genotype.
Tweelingen tekeningen zaadcel en eicel
Een DNA-molecuul is opgebouwd uit vier verschillende bouwstenen. De volgorde van de vier
bouwstenen in het DNA (DNA-sequentie) is de code voor erfelijke informatie.
- Genen kunnen aan en uitgezet worden. Dat wil zeggen dat veel genen alleen onder
bepaalde omstandigheden tot uiting komen. Het tot uiting komen van een gen heet
genexpressie. Het aan en uit zetten wordt geregeld door regelgenen.
- Milieufactoren kunnen de genexpressie ook beïnvloeden
- Epigenetica zijn wijzigingen in de genexpressie zonder dat er wijzigingen in de DNA-
sequentie plaatsvinden.
Paragraaf 3
Chromosomen komen in lichaamscellen in paren voor. Twee chromosomen in een paar
bevatten genen voor dezelfde erfelijke eigenschappen.Genen komen dus ook in paren voor
in deze cellen. In lichaamscellen ligt de informatie voor een erfelijke eigenschap in een
genenpaar.
In geslachtscellen komen de chromosomen en genen enkelvoudig voor. Genen in eicel en
genen in zaadcel vormen weer een genenpaar bij de bevruchting. Op dit moment van de
bevruchting ligt het genotype van de nakomeling vast
Gedownload door: raynacaitlin | raynacaitlin@gmail.com
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Een van de genen van een genenpaar noem je in plaats van een gen ook wel een allel. In
plaats van een genenpaar zeg je ook wel een allelenpaar. Er kunnen verschillende allelen
bestaan voor een erfelijke eigenschap.
Allel is een variant van een gen
Bij personen met een rechte haarlijn bestaat het allelenpaar uit twee allelen voor een
rechte haarlijn. Bij deze personen zijn de twee allelen aan elkaar gelijk.
Deze personen worden ook wel homozygoot voor een rechte haarlijn genoemd.
Er zijn ook personen bij wie het allelenpaar bestaat tot een gen voor een v-vormige haarlijn
en een gen voor een rechte haarlijn. Deze personen zijn heterozygoot voor een van beide
genen die tot uiting komt in het fenotype.
- Het gen dat tot uiting komt is het dominante gen, het gen dat niet tot uiting komt
heet het recessieve gen.
- Soms is het zo dat er geen dominante en geen recessief gen is, maar er wel twee
verschillende genen aanwezig zijn. Als ze dan beide tot uiting komen, heet zo’n
fenotype intermediair,middenweg tussen twee onvolledige dominanten (de beide
allelen zijn dan onvolledig dominant).
- Een dominant gen wordt aangegeven met een hoofdletter, een recessief gen met
een kleine letter. Ook zijn er nog benamingen voor bijv. kleuren. Een rood
leeuwenbekje heeft de letters ArAr en een wit leeuwenbekje AwAw. Een roze
leeuwenbekje heeft dan ArAw.
Door recombinatie (Het ontstaan van nieuwe combinaties van allelen,door twee delen die
samensmelten/voegen) van chromosomen ontstaat automatisch ook recombinatie van
allelen op chromosomen. Hierdoor ontstaat een grote verscheidenheid in genotypen binnen
een soort genetische variatie.
In genetica of erfelijkheidsleer worden genen met letters aan gegeven A dominant, a
recessief
Paragraaf 4
P-parentes = ouders , F- filii = kinderen
F1 , eerste generatie, F2 tweede generatie
Monohybride kruising kruising waarbij wordt gelet op de overerving van 1 eigenschap.
Hierbij is 1 genenpaar betrokken.
Dihybride kruising hier wordt gelet op de overerving van twee eigenschappen. Hierbij zijn 2
genenparen betrokken.
Kruisingsvraagstuk : onderdeel waarbij wordt gevraagd wat de nakomelingen zullen zijn
wanneer twee ouders met een bepaald genotype woorden gekruist
Het opstellen van een kruisingsschema:
- Geef de genotypen van de ouders in een kruising weer (dominant met hoofdletter,
recessief met kleine letter).
- Stel vast welke allelen de geslachtscellen van beide ouders kunnen bevatten.
- Ga na welke mogelijkheden er bestaan voor de versmelting van een eicelkern en een
zaadcelkern.
Gedownload door: raynacaitlin | raynacaitlin@gmail.com
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper raynacaitlin. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 49497 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen