Estate planning is gericht op het gestructureerd regelen van de overgang van vermogen naar de
erfgenamen. Daarbij zijn verschillende zaken van belang. Deze zaken samen worden ook wel de ‘Schijf
van vijf’ genoemd.
1. (Huwelijks – of samenlevings)contract. Dit contract bepaalt wat de omvang van de
nalatenschap zal zijn;
2. Schenking;
3. Testament;
4. Levensverzekering, pensioen, sociale zekerheid; en
5. Internationaal recht.
Estate planning is een combinatie van het fiscale en civiele recht. Estate planning is niet mogelijk
zonder kennis van het civiele recht. Bij het behandelen van een casus begin je altijd met de civiele
uitgangspunten.
Het huwelijksvermogensregime bepaalt de omvang van de nalatenschap bij overlijden. Je kijkt dus
eerst naar het huwelijksvermogensregime en vervolgens komt vast te staan welk vermogen van de
erflater is en welk vermogen van diens echtgenoot is. Als je weet welk vermogen van de erflater is,
kun je de hoogte van de erfbelasting bepalen. Door het huwelijksvermogensregime kan de
langstlevende worden bevoordeeld. Er hoeft hiervoor niet alleen via een testament te worden
gewerkt. Dit kan namelijk ook met behulp van huwelijksvoorwaarden. Er zit wel een heel groot verschil
tussen een testament en huwelijksvoorwaarden. Zo is een testament altijd eenzijdig herroepbaar, ook
een langstlevende testament. Huwelijksvoorwaarden is juist een meerzijdige rechtshandeling, want
deze voorwaarden leg je samen met je partner vast. Voor het aanpassen van de huwelijksvoorwaarden
is dus de medewerking van je partner nodig. De enige manier waarop je van de huwelijksvoorwaarden
af kunt komen is middels een echtscheiding.
Estate planning is niet alleen voor rijkelui, maar ook voor:
• Ondernemers
• Buitenlandse nationaliteit
• Vermogen in het buitenland
• Zonder kinderen
• Met (stief)kinderen
• Onterving kind
• Bescherming kind tegen schuldeisers
• Echtscheiding en kinderen
• Besparing erfbelasting bij eerste overlijden
• Besparing erfbelasting bij tweede overlijden
• Combineren van flexibiliteit en zekerheid
• Fiscaal gericht (benutten van vrijstellingen en drukken progressie erfbelastingtarief)
• Civiel gericht (zekerheid verzorging langstlevende)
2
,Juridische relatievormen
Er zijn drie verschillende juridische vormen waarin je met elkaar samen kunt zijn:
1. Ongehuwd samenwonen samenlevingsvermogensrecht
Met en zonder samenlevingsovereenkomst. Dit samenlevingscontract kan notarieel of
onderhands zijn.
2. Geregistreerd partnerschap partnerschapsvermogensrecht
Met en zonder partnerschapsvoorwaarden. Als je kiest voor partnerschapsvoorwaarden, dan
moeten deze altijd verplicht bij notariële akte worden vastgelegd.
3. Huwelijk huwelijksvermogensrecht
Met en zonder huwelijksvoorwaarden. Als je kiest voor huwelijksvoorwaarden, dan moeten
deze altijd verplicht bij notariële akte worden vastgelegd.
In Nederland staan alle juridische relatievormen open voor zowel heteroseksuele als homoseksuele
partners.
Er is in de loop van de jaren een toename van samengestelde gezinnen (“fusiegezin”, “patchwork-
family”). Stel een vader wil zijn zoon zo min mogelijk nalaten. Dit kan hij bewerkstelligen door met zijn
nieuwe vriendin in gemeenschap van goederen te trouwen. Zo wordt zijn vermogen gehalveerd. Hij
kan de nalatenschap nog verder verkleinen door een testament op te maken en zijn vriendin en haar
twee dochters aan te wijzen als erfgenamen. Op deze manier krijgt de zoon nog maar een vierde van
de nalatenschap.
Op het moment dat er een huwelijk plaatsvindt, ontstaan er op grond van de wet niet automatisch
erfrechten van de stiefkinderen jegens de stiefouder. Je kunt wel als stiefouder in je testament je
stiefkinderen gelijktrekken met je eigen kinderen. Dit vergt dus een specifieke actie. Het is wel zo dat
bij de stiefkinderen verzorgingsaanspraken kunnen ontstaan tijdens het huwelijk. In feite wordt de
stiefouder dus financieel zorgplichtig voor het wel en wee van zijn stiefkinderen.
Ongehuwd samenwonen
In beginsel heeft ongehuwd samenwonen geen vermogensrechtelijke gevolgen. In Nederland is het zo
dat ongeveer 50% samenwoont zonder contract. Omdat er niets is geregeld, zal bij het uit elkaar gaan
de rechter moeten bepalen hoe het uitpakt. De rechter kan oordelen dat er sprake is van een
natuurlijke verbintenis. Dit houdt een dringende verplichting van moraal en fatsoen in om iemand
verzorgd achter te laten.
Bij samenwonen zonder contract hebben beide partners hun eigen vermogen, behoudens
gezamenlijke verkrijgingen, zoals een auto of een huis.
Grote verschillen met een geregistreerd partnerschap of een huwelijk zijn de volgende:
• Er zijn geen erfrechtelijke aanspraken bij overlijden
• Geen partneralimentatie na einde samenleving
• Geen financiële zorgplicht jegens stiefkinderen
Het is verstandig om bij het samenwonen wel een samenlevingsovereenkomst op te stellen. Wat er
zoal wordt vastgelegd in zo’n overeenkomst is het volgende:
• Wederzijdse zorgplicht
• Draagplicht kosten van de huishouding
• Bewijsregeling m.b.t. privé-goederen
• Regeling m.b.t. gezamenlijke woning, inboedel, en/of-rekening
Een samenlevingsovereenkomst kan notarieel of onderhands zijn. Het is verstandig deze notarieel vast
te leggen, omdat op grond van art. 1a Sw je dan elkaars fiscale partner bent al na een halfjaar na het
tekenen van het contract. Bij een onderhandse overeenkomst is er pas sprake van fiscaal partnerschap
als je vijf jaar samenwoont. Het fiscaal partnerschapsbegrip is voor de erfbelasting anders dan voor de
Wet op de inkomstenbelasting en de Algemene wet inzake rijksbelastingen. Verder is het zo dat
wanneer je een notariële samenlevingsovereenkomst hebt, de kinderen hun legitieme portie niet
kunnen opeisen zolang de langstlevende nog leeft.
Geregistreerd partnerschap
Een geregistreerd partnerschap heeft vermogensrechtelijk gezien exact dezelfde gevolgen als een
huwelijk (art. 1:80b BW). Er zijn inmiddels geen verschillen meer op het gebied van afstamming (art.
1:199 sub a BW) en gezag (art. 1:253aa BW). Het enige verschil met een huwelijk is de mogelijkheid
van ontbinding van een geregistreerd partnerschap zonder rechterlijke tussenkomst, tenzij er
gezamenlijk gezag is over een of meer minderjarige kinderen (art. 1:80c BW).
Huwelijk
Alle regels ten aanzien van het huwelijk liggen vast in Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, meer
specifiek Titel 6, 7 en 8. In Titel 6 staan alle rechten en verplichtingen van echtgenoten. Deze gelden
voor alle echtgenoten, ongeacht het huwelijksvermogensregime, maar niet in het geval van scheiding
van tafel en bed (art. 1:92a BW). Zo’n scheiding komt tegenwoordig zelden meer voor.
Op grond van art. 1:81 BW zijn echtgenoten elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd. Zij zijn
verplicht elkaar het nodige te verschaffen (‘lotsverbondenheid’). Vroeger moest de vrouw aan de man
ook gehoorzaamheid beloven.
In art. 1:82 BW is de verplichting geregeld dat de echtgenoten gezamenlijk de kosten moeten dragen
voor verzorging en opvoeding van tot het gezin behorende minderjarige kinderen.
In art. 1:84 BW staat dat de draagplicht van kosten van de huishouding als volgt wordt verdeeld: naar
evenredigheid van inkomen, respectievelijk vermogen, tenzij schriftelijk anders is overeenkomen.
Schriftelijk betekent dat het niet per se notarieel moet zijn overeengekomen.
Art. 1:88 BW bevat een aantal bepalingen waarin vermeld staat dat je toestemming nodig hebt van de
andere echtgenoot om de rechtshandelingen te kunnen aangaan:
a. Vervreemden of bezwaren echtelijke woning;
b. Giften, anders dan gebruikelijke, niet bovenmatige;
c. Verbinden als borg of hoofdelijk medeschuldenaar. Dit speelt meestal bij ondernemers. Dit is
een gezinsbeschermende bepaling, want deze zorgt ervoor dat de echtgenote (met de
kinderen) het dak boven haar hoofd niet zomaar kan verliezen;
d. Koop op afbetaling.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tax-student. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
