1.2 Ontwikkeling & socialisatie
Psychologie; een inleiding
H4 Leren en omgeving
Leren: een proces waardoor ervaringen een blijvende verandering veroorzaken in het gedrag of in de
mentale processen.
Habituatie: Leren niet te reageren op de herhaalde aanbieding van een stimulus.
Mere exposure-effect: Aangeleerde voorkeur voor stimuli waaraan we al eerder zijn blootgesteld.
Stimulus-respons-leren: Vormen van leren die we kunnen beschrijven in termen van stimuli en
responsen, zoals klassieke en operante conditionering.
Klassieke conditionering
Pavlov (1849 – 1936)
Onderzoek richtte zich op reflexen (automatische responsen).
Neutrale stimulus (NS): Iedere stimulus die voorafgaand aan de verwervingsfase geen
geconditioneerde respons oproept.
Ongeconditioneerde stimulus (UCS): de stimulus die een ongeconditioneerde respons oproept.
Ongeconditioneerde respons (UCR): de respons die voorafgaand aan de verweringsfase wordt
opgeroepen door een ongeconditioneerde stimulus.
Contiguïteit: het samen, of vlak na elkaar, aanbieden van de NS en UCS.
,Geconditioneerde stimulus (CS): een oorspronkelijk neutrale stimulus die na een leerproces de
geconditioneerde stimulus oproept.
Geconditioneerde respons: een respons die wordt opgeroepen door een oorspronkelijk neutrale
stimulus, die na een leerproces geassocieerd wordt met de ongeconditioneerde stimulus.
Extinctie (uitdoving): De afname van een geconditioneerde associatie als gevolg van de afwezigheid
van een ongeconditioneerde stimulus of bekrachtiger.
Spontaan herstel: Het terugkeren van een uitgedoofde geconditioneerde respons na een
rustperiode.
Stimulusgeneralisatie: De uitbreiding van een aangeleerde respons naar stimuli die lijken op de
geconditioneerde stimulus.
Stimulusdiscriminatie: het leren van een nieuwe respons op een specifieke stimulus, maar niet op
andere daarop gelijkende stimuli (selectief leren).
Het toepassen van klassieke conditionering
Sommige angsten, die zijn aangeleerd onder extreme omstandigheden, kunnen jarenlang
standhouden (PTSS). We kunnen gebruikmaken van klassieke conditionering om zulke
geconditioneerde angsten het hoofd te bieden.
Klassieke conditionering in reclames
Evaluerende conditionering: Een speciaal type klassieke conditionering dat veel van onze voorkeuren
beïnvloedt, dat waar we van leren te houden of juist niet.
Veel reclamecampagnes maken gebruik van Pavlovs principes om ons zo te conditioneren dat we
positieve gevoelens associëren met hun producten.
Het inzetten van beroemdheden of humor is ook een veelgebruikte methode.
Conclusie:
Conditionering heeft te maken met nature en nurture. Het hangt niet alleen af van de aangeleerde
relatie tussen stimuli en responsen, maar ook van de manier waarop een organisme genetisch is
afgestemd op bepaalde stimuli in zijn omgeving.
Conditionering heeft een enorme invloed op onze attitudes, voorkeuren en gedragingen, vooral als
we geen aandacht schenken aan het proces waarin dat gebeurt.
Operante conditionering
Operante conditionering: Een vorm van stimulus-respons-leren waarbij de kans op een respons
verandert door de gevolgen ervan, oftewel door de stimuli die op de respons volgt. Een vorm van
leren waarbij de verwachte consequenties van gedrag kunnen aanzetten tot een gedragsverandering.
Er volgen consequenties op gedrag in de vorm van beloningen en straffen, die de kans op herhaling
van dat gedrag beïnvloeden.
Trial-and-error: Door middel van het uitproberen en leren van fouten een oplossing vinden voor een
probleem. Een begrip waarmee behavioristen het aanleren van nieuw gedrag verklaren.
Wet van effect: Het idee dat reacties die de gewenste resultaten produceren, worden geleerd, of dat
leren wordt geleid door het effect dat bepaald gedrag heeft.
, Principes van operante conditionering: bekrachtiging
Bekrachtiger: Een situatie (het aanbieden of verwijderen van een stimulus) die op een respons volgt
en die versterkt.
Primaire bekrachtiger: Een bekrachtiger (zoals voedsel of seks) die een biologische waarde heeft
voor het organisme.
Secundaire of geconditioneerde bekrachtiger: Stimulus (zoals zegeltjes en geld) die zijn
bekrachtigende waarde krijgt door een aangeleerde associatie met een primaire bekrachtiger.
Positieve bekrachtiging: Het aanbieden van een aangename stimulus na een respons, waardoor de
kans dat het respons zich herhaalt toeneemt.
Negatieve bekrachtiging: Het weghalen van een vervelende of aversieve stimulus na een respons,
waardoor de kans toeneemt dat die respons zich herhaalt.
Principes van operante conditionering: straf
Straf: Een situatie (het aanbieden of verwijderen van een stimulus) die op een respons volgt en die
de respons in frequentie doet afnemen.
Positieve straf: Het toedienen van een aversieve stimulus na een respons
Negatieve straf: Het weghalen van een aantrekkelijke stimulus na een respons
Vier soorten consequenties:
Stimulus geven (positief) Stimulus weghalen (negatief)
BEKRACHTIGING: De kans op POSITIEVE bekrachtiging: Het NEGATIEVE bekrachtiging: Het
het gedrag neemt toe aanbieden van een aangename weghalen van een vervelende
stimulus na een respons. of aversieve stimulus na een
respons.
STRAF: De kans op het gedrag POSITIEVE straf: Het toedienen NEGATIEVE straf: Het
neemt af van een aversieve stimulus na weghalen van een
een respons aantrekkelijke stimulus na een
respons
Het probleem van straf
Waarom werkt het niet?
1. Het vermogen van straf om ongewenst gedrag te onderdrukken, verdwijnt meestal als de
dreiging van de straf is verdwenen;
2. De verlokking van beloningen kan ertoe leiden dat de mogelijkheid van straf op de koop toe
genomen wordt;
3. Straf roep vluchtgedrag of agressie op;
4. Mensen leren dat een straffende omgeving dat straf en agressie legitieme manieren zijn om
anderen te beïnvloeden;
5. Het toedienen van straf maakt het ‘slachtoffer’ onrustig, wat een blokkade opwerpt voor het
leren van nieuwe en betere responsen;
6. Straf wordt vaak oneerlijk toegepast en is bijvoorbeeld in strijd met onze opvattingen over
eerlijke en gelijke behandeling.
Premack-principe: Het door David Premack ontwikkelde principe dat je een geliefde activiteit kunt
gebruiken om een minder populaire activiteit te bekrachtigen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper harritgargoskij. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.