Samenvatting van de theorie binnen cursus Internationale Economie, gegeven door Dor van Bilsen. De theorie is voornamelijk gebaseerd op de door hem opgestelde studieteksten.
Globalisering is mondialisering, ofwel versnelde wereldwijde integratie van landen op gebied van economie,
politiek en cultuur. De definitie van globalisering, vanuit economisch perspectief, is de versnelling van het
proces van wereldwijde economische integratie door een sterke toename van met name de internationale
handel en het kapitaalverkeer. Globalisering kent zodoende verschillende dimensies:
1. Economisch groei wereldhandel, vervlechting nationale economieën, integratie markten
2. Politiek triomf kapitalistisch model; ‘washington consensus’
3. Cultureel kosmopolitische burgers, gedeelde normen
4. Ecologisch mondiale milieuproblematiek zoals klimaatverandering etc.
Globalisering is de versnelling van het proces van wereldwijde economische integratie van landen door een
sterke toename van met name de internationale handel en het kapitaalverkeer. Verschijningsvormen van
globalisering zijn: internationale handel, investeringen (om te vestigen in een ander land), kredietverlening,
beleggingen, samenwerkingen en bijvoorbeeld arbeidsmigraties.
Met internationaal doelen we op grensoverschrijdend. Grensoverschrijdend ruilverkeer kan handelsverkeer of
kapitaalverkeer zijn. Handelsverkeer betreft de ruil van goederen en diensten (zijnde de import en export) en
kapitaalverkeer betreft de investeringen en beleggingen.
Oorzaken groei wereldmarkt
- Gestage groei wereldbevolking; er zijn meer mensen
- Stijging levensstandaard; gemiddelde besteding per dag stijgt wereldwijd
- Opkomst koopkrachtige middenklasse; voornamelijk in China waar de middenklasse ontzettend groot is
- Voortgaande handelsliberalisatie; onderhandelen om handelsbelemmeringen in te perken (binnen de EU
worden concessies overgenomen)
- Daling kosten transport en communicatie; door verbeterede transporttechnologie en ICT-revolutie
Handelsbelemmeringen
1. Cultureel-historische belemmeringen: handelscomplicaties door verschillen in taal, smaak, wet,
munteenheid, handelsgebruiken, economische politiek en (oude) vijandigheid
2. Natuurlijke belemmeringen: complicaties door klimaat, onbegaanbaarheid (door bijv. gebergte of
woestijn)
3. Kunstmatige belemmeringen: complicaties bewust gezocht in de vorm van invoerrechten, quoteringen,
voorschriften en verboden etc.
Globaliseringsmotieven bedrijven
- Motieven in kostensfeer benutten kostenvoordelen / benutten schaalvoordelen / benutten offshoring
- Motieven in de omzetsfeer uitbuiten marktkansen (benutten groeipotentie opkomende buitenlandse
markten; ntwijken/ontlopen marktverzadiging in binnenland; risicospreiding door geografische
diversificatie)
Op- en uitbouw concurrentieel voordeel: bedrijven internationaliseren uiteindelijk om hun winstgevendheid te
verbeteren en stellen daarmee hun voortbestaan veilig; dit wordt gedaan door het internationaal uitbuiten van
een eigendomsvoordeel (ofwel duurzaam concurrentievoordeel). Het verschaft een kostenvoordeel of biedt
een kans tot premium prijsstelling.
Er zijn verschillende misverstanden over globalisering:
1) “Werkgelegenheid staat onder druk door concurrentie uit lage lonenlanden”; het gaat niet om de
loonhoogte maar over de loonkosten p.e.p – loonaandeel in de prijs is vaak geringer dan gedacht. De
factor die hierbij onderscheidend is is de arbeidsproductiviteit.
2) “Concurrentie tussen landen is hetzelfde als concurrentie tussen bedrijven”; lonen zijn voor bedrijven
een kostenfactor, maar voor een land wordt het gezien als inkomen en daarmee bestedingen.
Bovendien zijn landen elkaar afzetgebied en is de productiecapaciteit vaak onvoldoende voor de
1
, wereldvraag. Tenslotte kan men van elkaar profiteren door de specialiseren; mogelijk in het kleinst
comparatieve nadeel.
3) “Bedrijven zijn footloose geworden”; sommige producten zijn plaats-/marktgebonden. Bedrijven zijn
immers vaak lokaal verankerd (bijvoorbeeld in clusters), vandaar dat een goede infrastructuur van
groot belang is.
Voordelen van globalisering voor de welvaart Nadelen van globalisering voor de welvaart
Benut elkaar comparatieve voordelen Verdelingskwestie en transitieproblematiek
Meer koopkracht en keuzevrijheid Padafhankelijkheid
Monopoliewinsten onder druk Outsourcing/offshoring: voor een deel ook institutionele
arbitrage
Werkt pacificerend (vrede) Race to the bottom; uitonderhandelen
Autarkische landen lagen welstand Verlies culturele diversiteit (identiteit)
Protectionisme gevaarlijke therapie; er kan een Ecologische kaalslag
‘vergeldingsspiraal’ ontstaan
Kapitalistisch groeidenken externaliteit en daarmee het
vooruitschuiven van kosten
Mythes over Nederland als handelsland
Mythe 1: “We verdienen ruim 70 procent van ons brood in het buitenland” – Hij refereert met dit
percentage naar de exportquote, terwijl dit niet samenhangt met de toegevoegde waarde en
daarmee de verdiensten. Immers ‘verdient’ Nederland aan export ongeveer 1/3 e van een euro, zijnde
plusminus 30%..
Mythe 2: “Nederland is een industrieland” – Nederland is een dienstverlener en geen industrieland.
Relatief gezien in Limburg meer geïndustrialiseerd dan de rest van Nederland, maar in Nederland is
industrie geen werkverschaffer.
Mythe 3: “We zijn de 7e exporteur van de wereld” – We doen veel, maar verdienen relatief minder
vanwege een mindere toegevoegde waarde. Je kunt het niet zien als de kurk van de economie.
Mythe 4: “Het zijn vooral grote bedrijven die exporteren” – Grote bedrijven staan aan de voorkant, maar
zij floreren vanwege een netwerk van specialistische toeleveranciers, welke overwegend mkb-
bedrijven zijn.
Mythe 5: “De wereld is plat en daardoor spelen grenzen geen rol meer” – Grenzenbarrières worden steeds
meer opgespeeld (denk aan Brexit, Trump etc.)
“Precaustionisme”: het bij voorbaat beschermen van de consument in plaats van de producent, waarbij
wellicht verkapt protectionisme optreedt. Het betreft voorzorgsmaatregelen die ervoor zorgen dat de handel in
eigen land beter wordt (zoals m.b.v. tarifaire maatregelen).
Theorie verwerkingstaken
Balassa-index meet de specialisatiegraad van Nederlandse exportproducten; als deze hoger dan of gelijk is aan
1 dan is er sprake van specialisatie van een product.
Met de informatiewaarde van de dekkingsgraad kan men stellen of de export de import kan bekostigen.
De verhouding tussen deze twee zegt iets over de openheid van de economie. Hoe hoger de quote, hoe opener
de economie.
Handelsoverschot = (export – import) / bbp x 100%
Dit percentage geeft verhoudingsgewijs weer of het invloed heeft op het BBP, maar geen economische waarde.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isaengelen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
