Week 1 Eigendom van onroerende zaken en beperkte genotsrechten
Hoofdstuk 1 Algemene inleiding
Het goederenrecht maakt onderdeel uit van het vermogensrecht; het samenstel van rechtsregels
met betrekking tot iemands vermogen. Het begrip ‘vermogen’ wordt in meerdere betekenissen
gebruikt, meestal wordt gedoeld op iemands activa. Het begrip in ruimere zin: iemands op geld
waardeerbare rechten en plichten. Alle zaken en alle vermogensrechten vallen onder het begrip
‘goederen’. Goederen vormen de voornaamste actieve bestanddelen van iemands vermogen.
Zaken zijn voor menselijk beheersing vatbare stoffelijke objecten, het is niet vereist dat de zaak aan
iemand toebehoort. Onder het begrip ‘zaak’ vallen dus concrete voorwerpen, mits
geïndividualiseerd.
Omschrijving van vermogensrechten is zeer ruim, art. 3:6. De hoedanigheid van vermogensrecht
wordt uiteindelijk bepaald door de vraag of het recht in kwestie enige economische waarde
vertegenwoordigt.
Het onderscheid tussen onroerend en roerend heeft slechts betrekking op zaken. Dit onderscheid is
onder meer van belang voor de vraag welke eigendomsbepalingen van toepassing zijn. Vele zaken
zijn samengesteld van aard. De onderdelen van een zaak noemt men bestanddelen. Bestanddelen
zijn geen zaken, onderdelen kunnen wel hun band met de grotere zaak verliezen en zelfstandige
zaken worden. Voor de wet niet anders bepaalt is de eigenaar van een zaak eigenaar van al haar
bestanddelen. Of een zaak een bestanddeel van een andere zaak is, wordt bepaald door de
verkeersopvatting. Of iets constructief op elkaar is afgestemd kan ook bepalen of iets een
bestanddeel is (arrest Depex/Curatoren). Een zaak kan ook als bestanddeel worden aangemerkt als
het losgemaakt kan worden zonder enige schade van betekenis toe te brengen (art. 3:4 lid 2). Het
verschijnsel da een voorwerp zijn zakenrechtelijke zelfstandigheid verliest doordat het bestanddeel
wordt van een andere zaak heet natrekking. Wordt van meerder voorwerpen een voorwerp met een
geheel nieuwe identiteit gevorm, dan spreekt men van zaaksvorming. Hadden de voorwerpen
verschillinde eigenaars dan kunnen natrekking en zaaksvorming wijziging in de eigendomssituatie ten
gevolge hebben. zakenrechtelijk volgt het bestanddeel in alle opzichten het lot van de hoofdzaak. Bij
roerende zaken kan het vorkomen dat geen van de zaken als hoofdzaak kan worden aangewezen,
dan ontstaat er mede-eigendom als de samengevoegde zaken verschillende eigenaars hadden.
Registergoederen zijn goederen voor welke overdracht of vestiging inschrijving in daartoe bestemde
openbare registers noodzakelijk is.
Sommige zaken weren vruchten af, natuurlijke vruchten: appels vallen van een boom. Goederen
kunnen economische vruchten (burgerlijke vruchten) afwerpen (bijv. rente). Het onderscheid tussen
deze twee staat in arrest Hollanders Kuikenbroederij. Vervreemding van het goed behelst
vervreemding van de toekomstige vruchten.
Absolute rechten en relatieve rechten zijn verschillend van aard. De kern van het absolute recht op
een goed is, dat iedereen het moet respecteren. De gerechtigde kan tegen iedere schending
optreden. Een relatief recht als een vordering geldt slechts tegen een of enkele personen en alleen
de wederpartij van de gerechtigden kan dit recht schenden.
Hoofdstuk 6 Wijzen van levering en derdenbescherming
Paragraaf 1
Art. 3:89 lid regelt de voor overdracht van onroerende zaak vereiste levering. Krachtens lid 4
bestrijkt art. 3:89 de levering van alle soorten registergoederen. Art. 3:96 en art. 3:98 breiden als
schakelbepaling de werking van art. 3:89 nog verder uit. Art. 3:89 eist voor de levering van
onroerende zaken een daartoe bestemde, tussen partijen opgemaakte notariële akte, gevolgd door
de inschrijving daarvan in de openbare registers.
, Hoofdstuk 10 Eigendom
Paragraaf 1
Eigendom is het mest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan hebben. Het
eigendomsrecht is beperkt tot een recht opeen zaak. Kenmerken van het eigendomsrecht:
- Eigendom is het volledigste recht; het eigendomsrecht omvat de meeste bevoegdheden van
de rechthebbende.
- Eigendom is nooit dochterrecht; eigendom is zelf nooit een beperkt recht, uit het
eigendomsrecht kunnen wel beperkte rechten wordt afgeleid.
- Eigendom bergt in de kiem alle zakelijke rechten in zich; de eigenaar is bevoegd om aan
anderen beperkte rechten te verschaffen.
- De bevoegdheden van de eigenaar vormen een eenheid; het staat de eigenaar niet vrij om
zijn recht op te splitsen in juridische bevoegdheden van verschillende aard die dan
vervolgens als zelfstandige rechten worden beschouwd.
- Absolute karakter en droit de suite; het eigendomsrecht is een absoluut recht. Met droit de
suite wordt bedoeld dat dir recht de zaak waarop het rust volt.
Het eigendomsrecht is in de loop der jaren ‘vermaatschappelijkt’ dan wel ‘uitgehold’. Het
eigendomsrecht zou zich hebben ontwikkeld van een vrijwel onbeperkt recht tot een recht dat aan
zo veel beperkingen werd onderworpen dat daarvan niets of weinig meer is overgebleven. Het
eigendomsrecht is uitgehold, zeggen degenen die de ontwikkeling betreuren. Anderen, zoals
Valkhoff, spreken daarentegen liever van ‘vermaatschappelijking’, dit wil zeggen dat het
eigendomsrecht socialer is geworden.
De omschrijving van het eigendom is een abstracte omschrijving. Volgens Schut is een nadere
omschrijving van de eigenaarsbevoegdheden in relatie tot de aard der zaak geboden. Door Van
Maanen is voorgesteld om de navolgende differentiëring aan te brengen:
- Maatschappelijk eigendom: het gebruik hiervan dient in overeenstemming te zijn met de
belangen van de gemeenschap (bijv. infrastructuur).
- Wooneigendom: de eigendom van woonruimte. Het gebruik hiervan is onderhevig aan de
beperkingen die daaraan door het recht worden gesteld.
- Persoonlijk eigendom: de eigendom van goederen die gebruikt worden ter bevrediging van
materiële en culture behoeften. Het gebruik hiervan is in beginsel vrij.
Slagter is een tegenstander van een differentiëring van het eigendomsrecht.
Het staat de eigenaar vrij om zelf beperkingen aan te brengen op zijn eigendomsrecht door middel
van de vestiging van beperkte rechten, maar ook door obligatoire verplichtingen aan te gaan. Ook de
overheid kan het eigendomsrecht beperken en zelf onteigenen. Dit kan echter alleen bij wet
geschieden, het moet in het algemeen belang zijn en een vooraf verzekerde schadeloosstelling.
Bij eigendomsvoorbehoud blijft de verkoper nog juridisch eigenaar en de koper is degene die in
economisch opzicht de lusten en de lasten draagt (ook wel pseudo-eigendom). Economisch
eigendom heeft als goederenrechtelijk begrip geen zelfstandige betekenis.
De eigenaar heeft het recht om vrij gebruik te maken van zijn zaak, dit is een exclusieve bevoegdheid.
Het eigendomsrecht is overdraagbaar. De eigenaar van een zaak is bevoegd de zaak van eenieder die
haar zonder recht houdt, op te eisen (revindicatie). Met revindicatie vordert men het bezit terug, niet
het eigendom. De revindicatie gaat verloren door tijdsverloop. Na verjaring van de revindicatie wordt
de bezitter eigenaar.
De eigenaar moet rekening houden met de rechten van anderen (beperkte rechten) en hij is
gebonden aan de uit het ongeschreven recht voortvloeiende beperkingen.
Erkenning van een vordering wegens onrechtmatig handelen: wanneer men door zijn gedragingen
weliswaar niet een ander in diens eigendom materiële schade toebrengt, maar hem wel het genot
van zijn eigendom geheel of gedeeltelijk ontneemt (Krul-arrest). Er is geen eenduidige criteria te
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper veerlejo. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
