H1 - WERELD
H1 Stedelijke gebieden in de VS
PAR 2 - Een wereld van steden
Wereldsteden
Wereldsteden vormen samen een stedelijk netwerk
Stedelijk netwerk: Een groep van steden die onderling verbonden zijn. Een stedelijk netwerk kan op
meerdere schaalniveaus voorkomen
Een wereldstad / metropool heeft een mondiale uitstraling en speelt een belangrijke rol op
economisch, cultureel of politiek gebied. Je treft hier:
concentratie van hoofdkantoren van mno’s
dicht netwerk van verbindingen, variërend van telecommunicatie tot vliegverbindingen
intensieve uitwisseling van informatie en ideeën
veelheid aan banken, andere financiële instellingen, en een beurs met een mondiale
uitstraling
oververtegenwoordiging van de internationale dienstverlening
Internationale dienstverlening: het deel van de dienstensector dat zich vooral richt op de
ondersteuning van de grote internationale bedrijven. Oververtegenwoordigd in wereldsteden.
Global cities: internationale knooppunten op het terrein van film, theater, muziek en mode
Hub en spokenetwerk: transportnetwerk van bedrijven zoals een luchtvaartmaatschappij waarbij de
hub het knooppunt vormt in het netwerk en de spokes de aanvoerlijnen
metropolen hebben vaak intensiever contact met andere wereldsteden dan met steden in
hun eigen land
Top drie global cities:
hier worden beslissingen genomen met vaak grote gevolgen voor andere gebieden
liggen goed verspreid over de wereld, zodat de voor de netwerksamenleving kenmerkende
24 uurseconomie van hieruit kan worden aangestuurd
concurrentie uit niet-westerse gebieden neemt toe door globalisering
Economische globalisering → de productie van goederen en diensten is uitgewaaierd over de hele
wereld
Megasteden
Megastad: stad met meer dan 10 miljoen inwoners
Verklaring voor de snelle groei van megasteden in (semi)periferie:
1. Hoge natuurlijke groei. Het sterftecijfer is in steden veel lager dan op het platteland
2. Hoge vestigingsoverschot. Grote steden trekken als magneet plattelanders aan
3. Uitbreiding van de stad, waardoor randsteden onderdeel van het stedelijke gebied
zijn geworden
Nadelen van de snelle groei van megasteden:
- problemen op het gebied van werk
- overvolle wegen
- slecht werkend of ontbrekend riool- en drinkwatersysteem
,- tekort aan gezondheidszorg en onderwijs
- gebrek aan betaalbare woningen waardoor veel inwoners in slums belanden
Black holes
Miljoenensteden in de periferie en semiperiferie zijn niet opgenomen in het netwerk van
wereldsteden. Het internationale bedrijfsleven heeft geen belangstelling voor deze steden:
1. Koopkracht van de stedelijke bevolking en het achterland is laag en daarmee vormt
het geen interessante afzetmarkt
2. Steden liggen vaak in een land met veel sociale en politieke onrust en worden door
internationale investeerders als te riskant ingeschat
3. De nationale ideologie of politieke opvatting verzet zich tegen te veel invloed van de
westerse liberale markteconomie
Black holes in het netwerk van steden: steden die minimaal profiteren van de economische groei die
de globalisering teweegbrengt.
PAR 3 - Steden in de VS
Amerikaanse steden in het mondiale netwerk
VS telt tal van andere grote steden, maar hun invloed is veel kleiner dan de wereldsteden. Deze
regionale centra vervullen een belangrijke stuwende en verzorgende functie voor een uitgestrekt
achterland
Achterland: het gebied dat voor tal van voorzieningen georiënteerd is op een bepaalde
centrale stad
Amerikaanse steden zijn sterker op het binnenland gericht dan de Europese steden, dit komt mede
door de enorme omvang van de binnenlandse Amerikaanse markt.
De grote drie op Amerikaanse schaal
Internationale en economische belang van een stad afmeten aan twee criteria:
1. De concentratie van hoofdkantoren en de zakelijke en financiële dienstverlening.
Dit bestaat uit bedrijven die hun diensten aanbieden aan grote bedrijven.
Ruimtelijk gezien liggen de belangrijkste hoofdkantoren en zakelijke diensten nog steeds
geconcentreerd in het noordoosten van de VS. Maar het zwaartepunt verschuift echter
langzaam naar het zuiden en westen, dit komt door:
- de verschuiving van het demografisch zwaartepunt
- de economische groei, vooral door de hightechsector van de Sunbelt-staten
- de global shift, waarbij de Pacifische zone economisch sneller groeit dan de
Atlantische
Global shift: een (mogelijke) verschuiving van het economische en politieke zwaartepunt
van het ene deel van de wereld naar het andere.
2. De omvang van internationale vliegvelden, waarbij New York de belangrijkste hub
in het vliegnetwerk van de VS vormt.
Dé Amerikaanse stad bestaat niet
Central Business District: deel van het stadscentrum waar de zakenwereld is
geconcentreerd.
,Het CBD neemt maar een klein deel van het stedelijke oppervlak in en is hoog gebouwd als
statussymbool. Vroeger was de binnenstad naast zaken- ook winkelcentrum.
Winkelfunctie → naar de rand verschoven, in de buurt van suburbs
Werkgelegenheid → naar moderne bedrijventerreinen en kantoorparken aan rand van stad
Door invloed van globalisering verschuift deze laagwaardige werkgelegenheid na 2000 naar
lagelonenlanden
Rond het CBD zijn oudere woonwijken gevestigd, in veel gevallen van de minst bedeelden, de
rijkeren zijn al langer geleden verhuisd naar de suburbs
PAR 4 - Ontwikkelingen aan het stedenfront
Van compacte stad tot stedelijk gebied
Periode 1830-1920: het huidige stedelijke patroon in de VS krijgt zijn vorm
Bij het vormen van dit stedelijk patroon spelen bereikbaarheid en transport de hoofdrol.
Havenstadjes aan de kust die goed verbonden zijn met het achterland (water of spoor)
groeien uit tot belangrijke steden
In het binnenland ontstaan grote steden rond een knooppunt van wegen of spoorlijnen
Aan de geografische ligging van een plaats zitten twee kanten:
De site. De eigenschappen van de plaats zelf. Bijvoorbeeld aanwezigheid van natuurlijke
hulpbronnen, ligging aan water enz
De situation. De positie ten opzichte van andere plaatsen en gebieden
Hoge (auto)mobiliteit en de ontwikkeling van een dicht wegennet zijn stuwende krachten achter het
uitdijen van de stad. → ontstaan van functionele regio
Functionele regio: gebied waarbij elk deelgebied een specifieke functie krijgt, zoals wonen, werken
en recreëren. De deelgebieden zijn onderling prima verbonden.
Van stad naar global city
De invloed van steden vormen knooppunten in het mondiale stedennetwerk en zijn centra van de
globalisering
Ruimtelijke geleding: indeling van stedelijk gebied in deelgebieden, gelet op de functie van de
deelgebieden wordt door globalisering beïnvloed.
De maakindustrie in de VS schuift uit naar lagelonenlanden door verandering van de internationale
arbeidsdeling door globalisering.
Hoogwaardige industrie die behouden blijft, verdwijnt uit centrum van de steden en schuift
uit naar de randen met meer ruimte, lagere grondprijzen en betere bereikbaarheid
Deel van dienstensector suburbaniseert, om de suburbs te bedienen en omdat het niet meer
uitmaakt waar je zit als je maar bereikbaar bent.
Bedrijven gaan zich ruimtelijk splitsen. Kantoren verhuizen onderdelen waarbij fysiek contact
met klanten niet nodig is (back office) naar de randen van de stad. Het front office blijft
aanwezig in het centrum.
De volgende stap van het ruimtelijk splitsen is dat de back office wordt uitgeschoven naar
lagelonenlanden
, Amerikaanse bedrijven richten steeds meer op hun kernactiviteiten en laat allerlei andere taken
uitvoeren door gespecialiseerde bedrijven. Deze bedrijven zijn vaak op grote afstand van het
moederbedrijf gevestigd.
Outsourcing is een aspect van globalisering dat in de toekomst grote invloed zal hebben op
de ruimtelijke ontwikkeling van de global city
De stad rukt op
Vanaf 1950 steeg de welvaart en het particulier auto- en woningbezit nam snel toe.
Gevolg van stijgende welvaart: steden groeiden in hoog tempo over de vroegere stadsgrenzen uit tot
metropolitane gebieden.
Een grote stad in de VS bestaat uit de centrale stad, voorsteden en daaromheen een dichtbevolkte
randzone.
In de randzone ontstaan op sommige plekken edge cities: nieuwe stedelijk centrum rond een
stad in de buurt van rondwegen en verkeersknooppunten met een uitgebreid
voorzieningenniveau (kantoorcomplexen, shopping malls etc)
Verschuiving van monocentrisch naar polycentrisch
In de uitgestrekte suburbs zijn ook gated communities: woonwijk die is afgesloten voor
specifieke doelgroep bewoners
Amerikaanse samenleving kent een hogere dynamiek dan de Europese
↓
Als je hoger op de sociale ladder terecht komt, wordt er onmiddellijk gezocht naar een woonwijk die
past bij de nieuwe status van die persoon
↓
Ruimtelijke segregatie die zichtbaar was in de woonwijken van de centrale stad, keert terug aan de
rand van de stad
PAR 5 - New York, the Big Apple
NY, gateway to the USA
Vanaf 1850 is New York voor heel veel immigranten de gateway, waardoor meer dan de helft van de
arbeiders toen buitenlands was.
New York heeft een kosmopolitische uitstraling door de grote diversiteit aan culturen en etnische
groepen.
Kosmopolitisme: een wereldse instelling gekenmerkt door een tolerante houding ten opzichte van
andere ideeën, producten en culturen; een houding die prima past bij de fast world
Waarom is New York als stad zo sterk geografisch gezien?
ligt aan diep vaarwater in een natuurlijke haven, afgeschermd van de stormen op de
Atlantische Oceaan
gericht op Europa
de Hudson is tot ver in het achterland bevaarbaar
door aanleg van Eriekanaal kreeg het ook nog toegang tot het gebied van de Grote Meren en
het Midwesten
belangrijke hub in een omvangrijk spoorwegnet
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper babettelange. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,69. Je zit daarna nergens aan vast.
