Thema 4 DNA
Basisstof 1 de bouw en functie van DNA
Genoom
Alle DNA (desoxyribonucleïnezuur) in een cel
Eukaryoten (met celkern)
o kernDNA -> DNA in alle chromosomen in de celkern (lineair DNA)
o mtDNA -> DNA in mitochondriën (circulair DNA)
o DNA in chloroplasten (circulair DNA)
Prokaryoten (zonder celkern, bacteriën)
o Circulair DNA los in het cytoplasma
o Plasmiden -> klein cirkelvormig DNA
Bouw DNA
DNA is een nucleïnezuur
DNA bestaat uit 2 ketens van aan elkaar
gekoppelde nucleotide
o Opgebouwd uit de monosacharide
desoxyribose, fosfaatgroep en een
stikstofbase
Adenine (A), thymine (T), cytosine (C), guanine (G)
Desoxyribose heeft 5 C atomen
o De fosfaatgroep zit aan 5’ vast
o De stikstofbase zit aan 1’ vast
o Bij een condensatiebinding gaat het 3’ C atoom en binding aan met de fosfaat
van een andere nucleotide
Een losse nucleotide bevat 3 fosfaatgroepen
Een vaste nucleotide bevat 1 fosfaatgroep
Enkelstrengs DNA-molecuul
o 1 lange keten van nucleotiden
o Heeft 2 verschillende uiteinden
Aan de ene uiteinde bevindt zich een fosfaatgroep (5’-uiteinde)
Aan de andere bevindt zit een OH-groep die aan 3’ vastzit (3’-uiteinde)
DNA wordt altijd van het 3’-uiteinde naar het 5’-uiteinde afgelezen en gekopieerd
De stikstofbasen verbinden door basenparing 2 DNA-nucleotideketens aan elkaar
Komt tot stand door waterstofbruggen
Dubbelstrengs DNA-molecuul
o Heeft een helixstructuur (spiraalvorm)
o De ketens lopen in tegengestelde richting
De ene keten van 3’ naar 5’ en de andere keten van 5’ naar 3’
o Het DNA is om histonen (eiwitten) gewikkeld -> samen nucleosoom
Het DNA tussen de nucleosomen het koppelings-DNA
o Door de afwisseling van nucleosomen en koppelings-DNA ontstaat er een
soort kralenketting
1
, (DNA)-sequentie
De volgorde waarin
nucleotiden in een DNA-
molecuul zijn gerangschikt
Niet-coderend DNA
Vroeger ‘Junk’-DNA
Codeert niet voor eiwitten,
maar voor andere moleculen
Bij een mens bevat ong.
98,5% van het genoom niet-
coderend DNA
Coderend en niet-coderend DNA wordt afgewisseld in een stuk gen
Vaak repetitief, bv AGTA,AGTA,AGTA,AGTA (herhalend)
Vaak regulerende functie (epi genetica) aan/uit zetten van genen
Basisstof 2 DNA-replicatie
DNA-replicatie
Het kopiëren van DNA
Vindt plaats tijdens de S-fase van de celcyclus
Begint bij een replicatiestartpunt -> enzym
helicase verbreekt de waterstofbruggen
tussen de basenparen -> de helixstructuur
verdwijnt -> de 2 strengen DNA gaan uit
elkaar -> een replicatiebel ontstaat
o Eukaryoot -> bevat meerdere
replicatiestartpunten
o Prokaryoot -> bevat maar 1
replicatiestartpunt
Primer -> kort stukje van het nucleïnezuur
RNA dat complementair (tegengesteld) is aan
een deel van de DNA-sequentie en wordt
gesynthetiseerd door het enzym primase
DNA-polymerase -> enzym dat vanaf een primer langs een enkelstrengs DNA-keten
schuift en vrij nucleotiden (dATP, dTTP, dGTP, dCTP) uit het kernplasma met
waterstofbruggen aan het 3’-uiteinde van een al ingebouwde nucleotide bindt aan de
vrijgekomen stikstofbasen -> de energie die vrijkomt bij het afsplitsen van 2
fosfaatgroepen wordt hiervoor gebruikt -> er ontstaan 2 dubbelstrengs DNA-
moleculen die elk uit een oude en nieuwe streng bestaan
De afleesrichting is van 3’ naar 5’ dus de nieuwe streng wordt gesynthetiseerd van 5’
naar 3’ door DNA-synthese
o Leidende streng -> DNA-polymerase volgt gewoon de streng
o Volgende streng -> replicatie vindt in de omgekeerde richting plaats -> korte
Okazaki-fragmenten ontstaan die door DNA-ligase aan elkaar worden geplakt
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper alanadekker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.