WEEK 1- RECHTSPOSITIVISME EN NATUURRECHT, DE VERHOUDING TUSSEN RECHT EN
RECHTVAARDIGHEID
Hoe om te gaan met mensen die misdaden begaan onder de schijn van legaliteit?
Natuurrecht Rechtspositivisme
Veronderstelt een noodzakelijk verband tussen Veronderstelt een contingent (= toevallig) verband
recht en moraal tussen recht en moraal
Gaat uit van waarden en normen ontleend aan Het recht is een menselijk maaksel, dat voort wordt
menselijke natuur, religie, rede (bijv. Gelijkheid, gebracht door de bevoegde autoriteit & instituties
geweldsverbod, mensenrechten).
Universele geldigheid: onafhankelijk van tijd en
plaats (dus los van het positieve recht).
De geldigheid van een wet is afhankelijk van de De geldigheid van een wet is afhankelijk van de
morele inhoud van de wet! totstandkoming → dus geen inhoudelijke toets!
Immorele wetten ontberen enige juridische Ook onrechtvaardige/immorele wetten zijn aan te
kwali catie. merken als geldende wetten, zolang zij volgend de
geëigende route tot stand zijn gekomen.
Gustav Radbruch (1878-1949)
Van rechtspositivist → natuurrecht
Wettelijk onrecht en bovenwettelijk recht, 1946
- Na 1954: Radbruch verwerpt het wetspositivisme: Indien wetten in strijd zijn met fundamentele
rechtsbeginselen, dan zijn zij niet verbindend en dienen zij niet door de rechter te worden
toegepast
Positieve recht vindt grondslag in drie beginselen:
1. Doelmatigheid: wetten moeten e ectief bijdragen aan het bereiken van publieke doelen.
2. Rechtszekerheid: recht moet voorspelbaar zijn voor burgers en wetten moeten strikt
worden toegepast
3. Rechtvaardigheid: gelijke gevallen gelijk en ongelijke gevallen ongelijk behandelen.
- In normale geval: rechtszekerheid heeft voorrang boven doelmatigheid en rechtvaardigheid
(want rechtszekerheid draagt bij aan die andere beginselen)
- Echter, in geval van extreem wettelijk onrecht: rechtvaardigheid heeft voorrang boven
rechtszekerheid en doelmatigheid (want die andere beginselen zijn betekenisloos zonder enige
vorm van rechtvaardigheid)
Formule van Radbruch:
1. In normale geval: wetten zijn geldend en dienen te worden toegepast (ook als zij
onrechtvaardig zijn).
2. tenzij: onverdraaglijk con ict tussen wet en rechtvaardigheid → ‘onjuist recht’ → wet buiten
toepassing (in concrete geval).
3. of: bewuste ontkenning van gelijkheid → ‘geen recht’ → wet nooit geldend geweest (buiten
toepassing in alle gevallen).
Herbert Hart (1907-1992)
The concept of Law - Laws and Morals, 1961
Juridische gelding staat los van morele oordelen over de inhoud daarvan.
fi fi fi fl ff
,- Er is geen noodzakelijk verband tussen recht en moraliteit: in het recht kunnen morele waarden
tot uitdrukking komen, maar dat is niet noodzakelijk: ook onrechtvaardige wetten (bijv. de
wetten van de nazi’s) kunnen geldend zijn
- Voor een stabiele rechtsorde is nodig dat een deel van rechtsdeelnemers de rechtsregels
vrijwillig aanvaardt (d.w.z. als standaarden voor eigen gedrag, niet vanwege dreiging met
sancties)
- In elk geval is nodig dat ambtsdragers (bestuur, wetgever, rechters) de rechtsregels
aanvaarden. Anders mist de rechtsorde het gezag dat nodig is om te kunnen functioneren
- Aanvaarding regels hoeft niet op morele gronden te geschieden: kan ook op grond van eigen
belang, gewoonte, conformisme etc.
- Het is mogelijk dat een deel van de rechtsdeelnemers de regels niet vrijwillig aanvaardt. Aan
hen wordt het recht met dwang opgelegd.
Lon Fuller (1902-1978)
The Morality of Law, 1964
Interne moraliteit van het recht → wel noodzakelijk verband tussen recht en moraliteit →
Juridische vorm waarin rechtsregels zijn gegoten, impliceert een morele inhoud
Principes van legaliteit:
Om te kunnen gelden als recht moeten wetten voldoen aan 8 principes van legaliteit:
1. Ze moeten algemeen zijn (op meerdere gevallen van toepassing);
2. Ze moeten publiek zijn (zodat ze kenbaar zijn);
3. Ze mogen slechts bij uitzondering met terugwerkende kracht worden toegepast (zodat ze
voorspelbaar zijn);
4. Ze moeten begrijpelijk zijn;
5. Ze mogen niet tegenstrijdig zijn;
6. Ze mogen geen voorschriften bevatten waaraan rechtssubjecten niet kunnen voldoen;
7. Ze moeten relatief duurzaam zijn (niet steeds worden veranderd);
8. Ze moeten worden toegepast op een wijze die consistent is met hun inhoud.
Positivism and the Fidelity to Law
Fuller bespreekt de casus van de informant die haar echtgenoot had aangegeven bij de nazi’s en
die na de oorlog terechtstond wegens wederrechtelijke vrijheidsontneming. De vrouw verdedigde
zich door erop te wijzen dat zij had gehandeld op grond van het toen geldende nazirecht.
Conclusie
, Zijn extreem onrechtvaardige wetten geldend recht? Dient de rechter het beroep op die wetten te
honoreren? Zijn zij überhaupt als recht aan te merken?
- Radbruch: nee, als het con ict tussen wetten en rechtvaardigheid onverdraaglijk is, dienen
de wetten buiten toepassing te worden gelaten, en als zij bewust tegen gelijkheid zijn gericht,
dan kunnen ze überhaupt niet als recht worden aangemerkt → natuurrecht .
- Hart: ja, de juridische gelding van wetten is niet afhankelijk van enig moreel oordeel over de
inhoud daarvan. Ook zeer onrechtvaardige wetten kunnen geldend zijn, al zijn ze moreel
verwerpelijk → rechtspositivisme
- Fuller: nee, onrechtvaardige wetten voldoen veelal niet aan de interne moraliteit van het
recht. Zij zijn daarom überhaupt niet als recht te beschouwen.
fl
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper donnadd. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
